Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189     eISSN: 2719-4345    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2023.45-04
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 45, 2023
Sex and Mortality: Changes in the Age Distribution of the Deceased According to Polish Press Obituaries, 1845–1939
(Płeć a wymieranie. Zmiany struktury wieku umierających według polskich nekrologów prasowych z lat 1845–1939)

Autorzy: Marek Minakowski ORCID
Dr Minakowski Publikacje Elektroniczne
Słowa kluczowe: wiek zmarłych wymieranie menopauza patriarchat różnice międzypłciowe feminizm płeć gender
Liczba stron:25 (101-125)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule ukazano, jak wyglądało stopniowe przejście od społeczeństwa, w którym wykres struktury wieku umierających kobiet ma dwa wyraźne szczyty przedzielone obszarem niskiej umieralności w okresie menopauzy (tak jakby menopauza odwracała trend, dając kobiecie nowy potencjał życiowy), do modelu, w którym struktura wieku dla kobiet i mężczyzn wygląda podobnie, ale kobiety wymierają później. Obserwowana zmiana polegała na tym, że lokalne minimum zgonów kobiet (wiek 41–45) pozostawało w tym samym miejscu, ale zanikało jedno z maksimów (ta grupa kobiet, dla których potencjał życiowy kończył się wraz z końcem wieku rozrodczego). Obserwacja zgonów męskich takiego zjawiska nie wykazuje, czym można tłumaczyć, dlaczego mężczyźni w znacznie mniejszym stopniu stali się beneficjentami wydłużenia oczekiwanej długości życia. Podstawą analizy jest 470 tys. polskich nekrologów prasowych z lat 1845–1939, w których znaleziono 205 tys. osób, a z nich wybrano 165 tys. takich, dla których znany jest wiek w chwili zgonu.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Chojecki, Dariusz K. “Starzenie się ludności i ludzie starzy w wielkomiejskim Szczecinie w dobie transformacji demograficznej w latach 1890–1939. Przekrojowe spojrzenie.” In Ludzie starzy i starość na ziebiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym), edited by Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, and Andrzej Szwarc, 177–220. Vol. 1. Warszawa: DiG, 2016.
2.Dworzaczek, Włodzimierz. Genealogia. Warszawa: PWN, 1959.
3.Dziuba, Dawid. “The Issue of Infant Mortality in Polish Historical Research.” Przeszłość Demograficzna Polski – Poland’s Demographic Past 42 (2020): 9–35. https://doi. org/10.18276/pdp.2020.42-01.
4.Fihel, Agnieszka. Płeć a trwanie życia: analiza demograficzna. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
5.Gawryszewski, Andrzej. Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN, 2005.
6.Geneteka. Baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego. Accessed September 7, 2018. http://geneteka.genealodzy.pl/.
7.Hawkes, Kristen. “The Grandmother Effect.” Nature 428, no. 6769 (2004): 128–29. https:// doi.org/10.1038/428128a.
8.Kuklo, Cezary. Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie. Białystok: Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego, 1991. https://pbc.biaman.pl/dlibra/show-content/ publication/edition/5152?id=5152.
9.Minakowski, Marek Jerzy. Nekrologia Minakowskiego, 2022. http://wielcy.pl/nekrologia.
10.Minakowski, Marek Jerzy. “Sieć społeczna wokół Kuriera Warszawskiego na podstawie jego nekrologów z lat 1821–1861.” Przeszłość Demograficzna Polski – Poland’s Demographic Past 39 (2017): 209–51. https://doi.org/10.18276/pdp.2017.39-09.
11.Minakowski, Marek Jerzy. Wielka Genealogia Minakowskiego, 2005–2023. http://wielcy.pl/.
12.Minakowski, Marek Jerzy, and Rafał Smoczyński. “A nyomtatott osztály: munkajegyzetek a lengyel értelmiségről és a kulturális tőkéről.” Székelyföld—Kulturális folyóirat 26, no. 7 (2022): 41–56.
13.Nekrologi Warszawskie – Baza Nekrologów. Accessed March 21, 2023. http://www. nekrologi-baza.pl/.
14.Ogórek, Bartosz. Niezatarte piętno? Wpływ I wojny światowej na ludność miasta Krakowa. Kraków: Universitas, 2018.
15.Okólski, Marek, and Agnieszka Fihel. Demografia: wspólczesne zjawiska i teorie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2012.
16.Piskurewicz, Ewa. Pan Andrzej – wspomnienie o Andrzeju Tyszce. BuwLOG (blog), 12.02.2019. Accessed March 21, 2023. https://buwlog.uw.edu.pl/pan-andrzej-wspomnienie- o-andrzeju-tyszcze/.
17.Pociecha, Józef. “The Process of Demographic Transition in Lands of the Former Polish- Lithuanian Commonwealth and Other Areas with Polish-Speaking Populations, 1865–1912.” Przeszłość Demograficzna Polski – Poland’s Demographic Past 42 (2020): 123–46. https://doi.org/10.18276/pdp.2020.42-05.
18.Prinke, Rafał Tadeusz, and Małgorzata Świca, Jerzy Wisłocki, and Adam Bieniaszewski. Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV–XX w. Kórnik–Poznań: Biblioteka Kórnicka PAN, 1997.
19.Pułaska-Turyna, Beata. “Teorie umieralności.” In Teoria przejścia demograficznego, edited by Marek Okólski, 164–89. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1990.
20.Pułaska-Turyna, Beata. “Wzorzec rozrodczości w kolejnych fazach przejścia.” In Teoria przejścia demograficznego, edited by Marek Okólski , 192–214. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1990.
21.Rachwał, Piotr. Ruch naturalny ludności rzymskokatolickiej w Lubelskiem w świetle rejestracji metrykalnej. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019.
22.Rejman, Sabina. “Zgony i ich uwarunkowania w parafii farnej w Rzeszowie w latach 1876–1913 w kontekście pierwszego przejścia demograficznego.” Przeszłość Demograficzna Polski – Poland’s Demographic Past 40 (2018): 245–72. https://doi.org/10.18276/pdp.2018.40-11.
23.Riem, Madelon M. E., Marian J. Bakermans-Kranenburg, Maaike Cima, and Marinus H.van IJzendoorn. “Grandparental Support and Maternal Postpartum Mental Health.”
24.Human Nature 34, no. 1 (2023): 25–45. https://doi.org/10.1007/s12110-023-09440-8.
25.Tyszka, Andrzej Tadeusz, ed. Nekrologi “Kuriera Warszawskiego” 1821–1939. Vol 1: 1821–1845. Warszawa: Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy, Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, 2001.
26.Wielkopolskie Towarzystwo Genealogiczne “Gniazdo” – Wyszukiwarka nekrologów. Accessed March 21, 2023. http://www.wtg-gniazdo.org/nekrologi.php.
27.Williams, George C. “Pleiotropy, Natural Selection, and the Evolution of Senescence.” Evolution 11, no. 4 (1957): 398–411. https://doi.org/10.2307/2406060.
28.Wnęk, Konrad, Lidia A. Zyblikiewicz, and Ewa Callahan. Ludność nowoczesnego Lwowa w latach 1857–1938. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2006.
29.Zyblikiewicz, Lidia A. Ludność Krakowa w drugiej połowie XIX wieku. Struktura demograficzna, zawodowowa i społeczna. Kraków: Historia Iagellonica, 2014.