Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2023.22-08
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 22, 2023
Kierunki badań nad językową kreacją świata w tekście literackim – w poszukiwaniu złotego środka?

Autorzy: Elżbieta Skorupska-Raczyńska ORCID
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
Słowa kluczowe: językowa kreacja świata językoznawstwo otwarte strukturalizm kognitywizm językoznawczy
Data publikacji całości:2023-12-31
Liczba stron:15 (95-109)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza rozwoju badań nad językową kreacją świata w tekście artystycznym, zaliczanym do liryki bądź epiki, oraz próba wskazania kierunków badawczej ewolucji na podstawie treści publikacji, założonych w nich i zastosowanych rozwiązań metodologicznych oraz osiąganych efektów. Analizie w niniejszej próbie poddano zarówno teksty (artykuły, monografie) ze wskazanym w tytule – pod hasłem językowa kreacja świata – zakresem badawczych poszukiwań, jak i takie, których tytułowy zapis o zmodyfikowanej treści oraz cele zapowiadają interesujące nas badania. Analiza ponad trzydziestu wyekscerpowanych publikacji, ich podobieństw metodologicznych i różnic, pozwoliła na wskazanie trzech obecnie nurtów badań: tekstowo-stylistycznego, strukturalno-semantycznego oraz kognitywistycznego.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Białoskórska, Mirosława. „Stratyfikacja słownictwa z komponentem nazwy barwy złotej w lirykach Leopolda Staffa (część druga)”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 14 (2015): 25–41.
2.Bieńkowska, Danuta, Elżbieta Umińska-Tytoń. „Językowa kreacja miasta i jego mieszkańców w łódzkich tekstach folklorystycznych”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 14 (2015): 43–55.
3.Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
4.Ciarkowska, Aleksandra. „Językowa kreacja dziecka w Konopielce Edwarda Redlińskiego”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 18 (2019): 31–41.
5.Ciarkowska, Aleksandra. „Językowa kreacja ojca w Nagim sadzie Wiesława Myśliwskiego”. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN 57 (2019): 37–48.
6.Furdal, Antoni. Językoznawstwo otwarte. Opole: Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1977.
7.Gajda, Stanisław. „Stylistyka funkcjonalna, stylistyka pragmatyczna, stylistyka kognitywna”. W: Polska genologia lingwistyczna, red. Danuta Ostaszewska, Romuald Cudak, 143–149. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
8.Grzegorczykowa, Renata. „Jak rozumieć kreatywny charakter języka?”. W: Kreowanie świata w tekstach, red. Andrzej Maria Lewicki, Ryszard Tokarski, 13–24. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1995.
9.Grzelakowa, Eliza. „Językowo-kulturowa kreacja starości”. Studia Europaea Gnesnensia 13 (2016): 225–247.
10.Handke, Kwiryna. „Badacz języka wobec triady: pisarz – tworzywo językowe – tekst (studium warsztatowe)”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 17 (2018): 7–21.
11.Hawrysz, Magdalena. „Językowa kreacja wizerunków władców w średniopolskim piśmiennictwie historiograficznym – przyczynek do badań dyskursu tożsamościowego”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 14 (2015): 209–224.
12.Helman, Marta. „Językowa kreacja ubóstwa i zbytku w Lalce Bolesława Prusa”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 5 (2006), 81–97.
13.Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1990.
14.Językoznawstwo strukturalne. Wybór tekstów, red. Halina Kurkowska, Adam Weinsberg. Warszawa: Wydawnictwo PWN 1979.
15.Kępka, Izabela. „A ja powiedam: pierwsze miasto w świecie: Dantcig – językowa kreacja przestrzeni społecznej XVII-wiecznego Gdańska w powieści Jadwigi Łuszczewskiej Panienka z okienka”. W: Językowy, literacki i kulturowy obraz Pomorza. T. 4, red. Zenon Lica, Aneta Lica, Karolina Czemplik, 98–117. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2018.
16.Kępka, Izabela. „Gdy królewską godność zachowały tylko kamienne lwy..., czyli o językowej kreacji lwa w piosenkach Jacka Kaczmarskiego”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 24 (2017), 2: 59–71.
17.Kępka, Izabela. „Językowa kreacja nieba i piekła w Tragedii o bogaczu i Łazarzu z 1643 roku”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 23 (2016), 1: 39–53.
18.Kępka, Izabela. „Językowa kreacja psa i jej funkcje w poezji Jacka Kaczmarskiego”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 16 (2017): 135–148.
19.Kępka, Izabela. „Oto jest wilk wolny! – kreacja wilka jako symbolu wolności w poezji Jacka Kaczmarskiego”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 17 (2018): 177–189.
20.Kępka, Izabela, Lucyna Warda-Radys, „Językowa kreacja gdańskich kamieniczek w powieści Deotymy Panienka z okienka”. W: Miasto. Przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, red. Małgorzata Święcicka i Monika Peplińska, 525–537. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2019. Kępka, Izabela, Lucyna Warda-Radys. „Językowa kreacja Kaszubów w utworze Śpiewaj ogrody Pawła Huellego”. W: Język – Szkoła – Religia 13 (2018), 2: 66–86.
21.Kopaliński, Władysław. Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1995.
22.Kresa, Monika. „Nie tylko koniec świata – językowa kreacja Ryszarda Popiołka, bohatera serialu Dom w reż. Jana Łomnickiego”. W: Seriale w kontekście kulturowym. Język, odbiór, interpretacja, red. Monika Cichmińska, Alina Naruszewicz-Duchlińska, Piotr Przytuła, 48–59. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2017.
23.Książek-Bryłowa, Władysława, Barbara Lipniacka. „Językowy obraz wroga w Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 1 (2002): 151–176.
24.Kuska, Wojciech. Językowo-kulturowa kreacja rodziny w powieściach Wiesława Myśliwskiego. Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża, 2020.
25.Machnicka Violetta, „Językowa kreacja koncertu skrzypcowego w bajce Igora Sikiryckiego O komarze i orkiestrze”. Ogród: materiały naukowe Warszawskiego Koła Polonistów 30 (2017), 1/4: 341–357.
26.Mariak, Leonarda. Obraz Boga w Krzyżakach Henryka Sienkiewicza. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, 5 (2006): 127–148.
27.Mariak, Leonarda. „Językowa kreacja miłości w Krzyżakach Henryka Sienkiewicza”. Slavia Occidentalis 65 (2008): 55–76.
28.Modrzejewska, Róża. „Językowa kreacja świata starego Szlangbauma w Lalce Bolesława Prusa”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 12 (2013): 107–120.
29.Pajdzińska, Anna, Ryszard Tokarski. „Językowy obraz świata – konwencja i kreacja”. Pamiętnik Literacki 87 (1996), 4: 144–158.
30.Pietrzak, Magdalena. Językowe środki kreowania postaci w twórczości historycznej Henryka Sienkiewicza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2004.
31.Rychter, Joanna. Językowa kreacja barw w poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014.
32.Rychter, Joanna. Językowa kreacja przyrody nieożywionej w utworach poetyckich Juliusza Słowackiego. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2009.
33.Seniów, Adriana. Językowa kreacja świata kobiet w wybranych powieściach Elizy Orzeszkowej. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011.
34.Skorupska-Raczyńska, Elżbieta. „Funkcja barw w językowej kreacji wybranych postaci w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej”. W: Twórczość Elizy Orzeszkowej, red. Krzysztof Stępnik, 93–107. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2001.
35.Skorupska-Raczyńska, Elżbieta. „Językowa kreacja lasu w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej”. Zeszyty Naukowe PWSZ 1 (2006): 137–146.
36.Skorupska-Raczyńska, Elżbieta. Językowa kreacja świata w utworach Elizy Orzeszkowej (wybrane zagadnienia). Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża, 2016.
37.Skorupska-Raczyńska, Elżbieta. Kreacja ojca w powieściach nadniemeńskich Elizy Orzeszkowej (studium językowo-stylistyczne). Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe PWSZ, 2013.
38.Skorupska-Raczyńska, Elżbieta. Żydzi w powieściach współczesnych Elizy Orzeszkowej (studium językowo-kulturowe). Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża, 2022.
39.Skubalanka, Teresa. „Językowa kreacja Jacka Soplicy (księdza Robaka)”. W: tejże, Mickiewicz, Słowacki, Norwid. Studia nad językiem i stylem, 20–33. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1997.
40.Skubalanka, Teresa. Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2001.
41.Słownik języka polskiego, red. Jan Karłowicz, Adam Antonii Kryński, Witold Niedźwiedzki. T. I–VIII. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego, 1900–1927.
42.Szczaus, Agnieszka. „Językowa kreacja wierzeń Prusów w powieści ks. Stanisława Kujota Pierwsze nawrócenie Prusaków (1877–1878)”. Prace Filologiczne 73 (2019): 395–412.
43.Szlachta, Agnieszka. „Funkcja barw w powieści Bambino Ingi Iwasiów”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, 13 (2014): 275–286.
44.Tabakowska, Elżbieta. Gramatyka i obrazowanie. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego. Kraków: Polska Akademia Nauk, 1995.
45.Tatarkiewicz. Władysław. Historia filozofii. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.
46.Tokarski, Ryszard. „Słownictwo jako interpretacja świata”. W: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, red. Jerzy Bartmiński. T. 2, 335–362. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1993.
47.Winiarska, Justyna. „Kognitywizm – językoznawstwo otwarte?”. W: Metodologie językoznawstwa. Od genu do dyskursu, red. Piotr Stalmaszczyk, 27–48. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2011.
48.Wysoczański, Włodzimierz. „Językoznawstwo otwarte na przełomie XX i XXI wieku. Wybrane dziedziny”. Rozprawy Komisji Językowej 40 (2013): 3–38.