Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2023.22-01
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 22, 2023
Wola and wolność in Polish
(Wola i wolność w języku polskim)

Autorzy: Katarzyna Dziwirek ORCID
University of Washington
Słowa kluczowe: zmiana znaczenia wolność wola
Data publikacji całości:2023-12-31
Liczba stron:11 (5-15)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule zostały zanalizowane powody, dla których w języku polskim powstał termin wolność, mimo że istniały dwa inne słowiańskie prasłowa o podobnym znaczeniu: swoboda i wola. Autorka artykułu uważa, że słowo to było potrzebne z powodu zmian semantycznych swobody i woli, a jego ostateczne znaczenie ukształtowało się na podstawie pozalingwistycznych uwarunkowań geopolitycznych. W języku polskim prasłowiańska wola z czasem zaczęła oznaczać głównie intencję, natomiast swoboda – lekkość, łatwość, brak skrępowania, brakowało więc słowa, które jednoznacznie odnosiłoby się do koncepcji autonomii, niezależności itp. Również zmiana znaczenia woli sprawiła, że przymiotnik wolny, który choć stworzony od tego samego rdzenia, od zawsze znaczył ‘autonomiczny’, a nie ‘wolicjonalny’, potrzebował korespondującego rzeczownika. Wydarzenia historyczne (rozbiory, wojny) spowodowały, że z czasem wolność zaczęła nabierać znaczenia narodowej suwerenności i nezależności. Artykuł jest oparty na badaniach korpusowych.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bańkowski, Andrzej. Etymologiczny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
2.Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
3.Brückner, Aleksander. Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1970.
4.Długosz-Kurczabowa, Krystyna. Nowy słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.
5.Filonik, Jakub. “The Polish Nobility’s «Golden Freedom»: On the Ancient Roots of a Political Idea”. The European Legacy 20 (2015): 731–744.
6.Gloger, Zygmunt. Encyklopedia staropolska. Warszawa: Drukarnia P. Laskauera i W. Babickiego, 1900–1903.
7.Inhatowicz, Ireneusz, Antoni Mączak, Benedykt Zientara, Janusz Żarnowski. Społeczeństwo polskie od X do XX wieku. Warszawa: Książka i Wiedza, 1988.
8.Klemensiewicz, Zenon. Historia języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961.
9.Orel, Vladimir. “Freedom in Slavic”. Journal of Slavic Linguistics 5 (1997): 144–149.
10.Plungian, Vladimir, Rakhilina Ekaterina. “Time and Speed: where do speed adjectives come from?”. Russian Linguistics 37 (2013): 347–359.
11.Szymczak, Mieczysław, red. Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1981.
12.Urbańczyk, Stanisław, red. Słownik staropolski. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum, 1977–1993.
13.Wierzbicka, Anna. Understanding Cultures Through Their Key Words. English, Russian, Polish, German, and Japanese. Oxford: Oxford University Press, 1997.
14.Zajączkowski, Andrzej. Szlachta polska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1993.
15.https://en.wikipedia.org/wiki/Partitions_of_Poland.
16.KorBa. Elektroniczny Korpus Tekstów Polskich z XVII i XVIII w. https://korba.edu.pl.
17.Narodowy Korpus Języka Polskiego. http://nkjp.pl.
18.Wikipedia. https:en.wikipedia.org.
19.bab.la.
20.context-reverso.pl.
21.diki.pl.
22.Merriam-Webster, https://www.merriam-webster.com.
23.pl.glosbe.com.