Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past

ISSN: 0079-7189     eISSN: 2719-4345    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2023.45-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 45, 2023
Famine in the Kingdom of Poland in the Mid-19th Century, Exemplified by the Augustów Governorate
(Głód w Królestwie Polskim w połowie XIX wieku na przykładzie północnych powiatów guberni augustowskiej)

Autorzy: Szymon Antosik ORCID
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Słowa kluczowe: głód kryzys demograficzny emigracja gubernia augustowska Królestwo Polskie XIX wiek demografia historyczna
Liczba stron:23 (127-149)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule omówiono demograficzne skutki nieurodzaju w północno-wschodnich powiatach guberni augustowskiej na przełomie 1845 i 1846 roku. Zwrócono uwagę na kwestie oceny wiarygodności źródeł notujących ruch naturalny w zaborze rosyjskim, wykazujących wiele niedociągnięć w rejestracji zgonów, i podkreślono konieczność krytycznego podejścia przy ich wykorzystaniu. Wyeksponowano falę emigracji włościan wywołaną przez głód oraz konieczność dalszych i pogłębionych badań nad kryzysami demograficznymi na ziemiach polskich w połowie XIX wieku.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.A.G., “Kilka słów o północnych powiatach gubernii Augustowskiej.” Roczniki Gospodarstwa Krajowego 10, no. 2 (1847): 275–88.
2.Acsádi, György, and János Nemeskéri. History of Human Life Span and Mortality. Budapest: Akadémiai Kiadó, 1970.
3.Alfani, Guido, and Cormac Ó Gráda. “The Timing and Causes of Famines in Europe.” Nature Sustainability 1 (2018): 283–288.
4.Alfani, Guido, and Cormac Ó Gráda, eds. Famine in European History. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
5.Allen, Robert C. “The Great Divergence in European Wages and Prices from the Middle Ages to the First World War.” Explorations in Economic History 38 (2001): 411–447.
6.Beltrán Tapia, Francisco J., and Mikołaj Szołtysek. “‘Missing Girls’ in Historical Europe: Reopening the Debate.” The History of the Family 27, no. 4 (2022): 619–57.
7.Braudel, Fernand. Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVIII wiek. Struktury codzienności. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019.
8.Budnik, Alicja. Uwarunkowania stanu i dynamiki biologicznej populacji kaszubskich w Polsce. Studium antropologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2005.
9.Catalano, Ralph, Tim Bruckner, Amy Marks, and Brenda Eskenazi. “Exogenous Shocks to the Human Sex Ratio. The Case of September 11, 2001 in New York City.” Human Reproduction 21 (2006): 3127–31.
10.Catalano, Ralph. “Sex Ratios in the Two Germanies: A Test of the Economic Stress Hypothesis.” Human Reproduction 18 (2003): 1972–75.
11.Chevet, Jean Michel, and Cormac Ó Gráda. “Crisis: What Crisis? Prices and Mortality in Mid-nineteenth Century France.” In When the Potato Failed. Causes and Effects of the ‘Last’ European Subsistence Crisis, 1845–1850, edited by Cormac Ó Gráda, Richard Paping, and Eric Vanhaute, 247–66. Turnhout: Brepols, 2007.
12.Delumeau, Jean. Strach w kulturze zachodu, XIV–XVIII wiek. Translated by Adam Szymanowski. Warszawa: Wydawnictwo PAX, 1986.
13.Drozd-Lipińska, Alicja, ed. Umieralność mieszkańców wsi kujawskiej w latach 1815–1914 na tle zmian społeczno-gospodarczych i przemian elementów klimatu na przykładzie parafii Kowal. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2021.
14.Fogel, Robert William. The Escape from Hunger and Premature Death, 1700–2100. Europe: America and the Third World. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
15.Golian, Ján, and Grażyna Liczbińska. “The Influence of Extreme Exogenous Shocks on the Sex Ratio at Birth. A Study of the Population of Detva (Upper Hungary), 1801–1920.” Romanian Journal of Population Studies 16, no. 2 (2022): 27–51.
16.Henneberg, Maciej. “Proportion of Dying Children in Paleodemographical Studies: Estimation by Guess or Methodical Approach.” Przegląd Antropologiczny 43, no. 1 (1977): 106–14.
17.Holzer, Jerzy. Demografia. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2003.
18.Jacobs, Alfred, Hans Richter. Großhandelspreise in Deutschland von 1792 bis 1934. Hamburg: Hanseatische Verlagsanstalt, 1935.
19.James, William H. “Hypotheses on the Stability and Variation of Human Sex Ratios at Birth.” Journal of Theoretical Biology 310 (2012): 183–86.
20.Janczak, Julian. “Ludność parafii Królestwa Polskiego w 1835 roku.” Przeszłość Demograficzna Polski – Poland’s Demographic Past 20 (1997): 189–243.
21.Janczak, Julian. “Struktura społeczna wsi w Królestwie Polskim.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 45 (1992): 31–49.
22.Jemielity, Witold. “Akta stanu cywilnego w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim.” Prawo Kanoniczne 38, nos. 1–2 (1995): 163–88.
23.Jemielity, Witold. “Ambona w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim dla ogłoszeń cywilnych.” Prawo Kanoniczne 43, nos. 1–2 (2000): 141–216.
24.Klesment, Martin, and Kersti Lust, “Short-Term Economic Stress and Mortality Differentials in Rural Estonia, 1834–1884.” Scandinavian Economic History Review 69, no. 1 (2021): 1 19.
25.Kopczyński, Michał. “Agrarian Reforms, Agrarian Crisis and the Biological Standard of Living in Poland, 1844–1892.” Economics & Human Biology 5, no. 3 (2007): 458–70.
26.Kostrowicka, Irena. Produkcja roślinna w Królestwie Polskim (1816-1864). Próba analizy ekonomicznej. Warszawa: Szkoła Główna Planowania i Statystyki, 1961.
27.Kuklo, Cezary. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2009.
28.Kuklo, Cezary. Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie. Białystok: Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1991.
29.Kula, Witold, Nina Assodobraj-Kula, and Marcin Kula. Introduction to Listy emigrantów z Brazylii i Stanów Zjednoczonych 1890–1891, 25–120. Warszawa: Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, 2012.
30.Kula, Witold. Problemy i metody historii gospodarczej. Warszawa: PWN 1983.
31.Liczbińska, Grażyna. “Diseases, Health Status, and Mortality in Urban and Rural Environments. The Case of Catholics and Lutherans in 19th-Century Greater Poland.” Anthropological Review 73 (2010): 21–36.
32.Liczbińska, Grażyna. “Infant and Child Mortality among Catholics and Lutherans in Nineteenth Century Poznań.” Journal of Biosocial Science 41, no. 9 (2009): 661–83.
33.Liczbińska, Grażyna, and Agnieszka Sobkowiak. “Did the Sex Ratio at Birth Reflect Social and Economic Inequalities? A Pilot Study of the Province of Poznań, 1875–1913.” Przeszłość Demograficzna Polski – Poland’s Demographic Past 42 (2020): 95–121. https://doi.org/10.18276/pdp.2020.42-04.
34.Liczbińska, Grażyna, and Kamila Stachura. “The Problem of Accuracy of Historical Sources. Mortality in the Polish Territories under Russian Rule.” Romanian Journal of Population Studies 7, no. 2 (2013): 5–20.
35.Łukasiewicz, Juliusz. “Wpływ urodzajów na poziom życia społeczeństwa polskiego w latach 1820–1860.” In Nędza i dostatek na ziemiach polskich od średniowiecza po wiek XX, edited by Janusz Sztetyłło, 183–192. Warszawa: Semper, 1992.
36.Miodunka, Piotr. “Famines in the Manorial Economy of Eighteenth-Century Poland.” Rural History (2022): 1–20.
37.Miodunka, Piotr. “Kryzysy demograficzne w Małopolsce w końcu XVII i pierwszej połowie XVIII wieku. Zarys problematyki.” Przeszłość Demograficzna Polski – Poland’s
38.Demographic Past 37, no. 4 (2015): 7–37. http://doi.org/10.18276/pdp.2015.4.37-01. Miodunka, Piotr. “Kryzysy żywnościowe a anomalie klimatyczne od XVII wieku do połowy XIX wieku na przykładzie Małopolski.” Historyka. Studia Metodologiczne 46 (2016): 209–27.
39.Ogórek, Bartosz. “Wiek zawierania pierwszych małżeństw przez kobiety w Polsce w XVII– XIX wieku. Metastudium.” In Jednostka, rodzina i struktury społeczne w perspektywie historycznej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Cezaremu Kukli z okazji 45-lecia pracy naukowej, edited by Piotr Łozowski and Radosław Poniat, 165–73. Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2022.
40.Ogórek, Bartosz. “Wysokość ciała poborowych górali podhalańskich i żywieckich w długim XIX stuleciu.” In Conditio humana. Studia z dziejów biologicznego standardu życia na ziemiach polskich, edited by Michał Kopczyński, 57–87. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Mówią wieki, 2020.
41.Ó Gráda, Cormac. Black ‘47 and Beyond. The Great Irish Famine in History, Economy, and Memory. Princeton: Princeton University Press, 1999.
42.Ó Gráda, Cormac. “Making Famine History.” Journal of Economic Literature 45, no. 1 (2007): 5–38.
43.Ó Gráda, Cormac. “The Next World and the New World. Relief, Migration, and the Great Irish Famines.” The Journal of Economic History 79, no. 2 (2019): 319–55.
44.Piasecki, Edmund. Ludność parafii bejskiej (woj. kieleckie) w świetle ksiąg metrykalnych z XVIII–XX w. Studium demograficzne. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1990.
45.Piontek, Janusz. “Średniowieczne cmentarzysko w Słaboszewie koło Mogilna. Analiza wymieralności.” Przegląd Antropologiczny 43 (1977): 37–53.
46.Pitkänen, Kari. “The Road to Survival or Death? Temporary Migration during the Great Finnish Famine in the 1860s.” In Just a Sack of Potatoes? Crisis Experiences in European Societies, Past and Present, edited by Antti Häkkinen, 87–118. Helsinki: Suomen Historiallinen Seura, 1992.
47.Poniat, Radosław. “O możliwości wykorzystania regresji LOESS w analizie szeregów czasowych.” Przeszłość Demograficzna Polski – Poland’s Demographic Past 38, no. 2 (2016): 103–15. http://doi.org/10.18276/pdp.2016.2.38-04.
48.Rachwał, Piotr. Ruch naturalny ludności rzymskokatolickiej w Lubelskiem w świetle rejestracji metrykalnej z lat 1582–1900. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2019.
49.Siegel, Stanisław. Ceny w Warszawie w latach 1816–1914. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 1949.
50.Sobechowicz, Łukasz. “Biologiczny standard życia w Królestwie Polskim przed uwłaszczeniem. Wysokość ciała rekrutów w latach 1835–1866.” Doctoral thesis, Warsaw: University of Warsaw, 2022.
51.Song, Shige. “Does Famine Influence Sex Ratio at Birth? Evidence from the 1959–1961 Great Leap Forward Famine in China.” Proceedings. Biological Sciences 279, no. 1739 (2012): 2883–90.
52.Sulimierski, Filip, Bronisław Chlebowski, and Władysław Walewski, eds. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Vol. 3. Warszawa: nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1882.
53.Suzuki, Kohta, Zentaro Yamagata, Miyuki Kawado, and Shuji Hashimoto. “Effects of the Great East Japan Earthquake on Secondary Sex Ratio and Perinatal Outcomes.” Journal of Epidemiology 26 (2016): 76–83.
54.Szewczuk, Jan. Kronika klęsk elementarnych w Galicji w latach 1772–1848. Lwów: Kasa im. J. Mianowskiego. Instytut Popierania Polskiej Twórczości Naukowej, 1939.
55.Szołtysek, Mikołaj, Bartosz Ogórek, Siegfried Gruber, and Francisco J. Beltrán Tapia. “Inferring ‘Missing Girls’ from Child Sex Ratios in Historical Census Data.” Historical Methods. A Journal of Quantitative and Interdisciplinary History 55, no. 2 (2022): 98–121.
56.Szumski, Jerzy. Uwłaszczenie chłopów w północno-wschodniej części Królestwa Polskiego 1846–1871. Białystok: Prymat, 2002.
57.Śreniowski, Stanisław. Studia nad prawem i stosunkami agrarnymi Królestwa Polskiego 1831–1864. Warszawa: Książka i Wiedza, 1963.
58.Trivers, Robert L., and Dan E. Willard. “Natural Selection of Parental Ability to Vary the Sex Ratio of Offspring.” Science 179 (1973): 90–92.
59.Vanhaute, Eric, Richard Paping, and Cormac Ó Gráda. “The European Subsistence Crisis of 1845–1850. A Comparative Perspective.” In When the Potato Failed. Causes and Effects of the ‘Last’ European Subsistence Crisis, 1845–1850, edited by Cormac Ó Gráda, Richard Paping, Eric Vanhaute, 15–40. Turnhout: Brepols, 2007.
60.Wnęk, Konrad. Dzieje klimatu Galicji w latach 1848–1913. Kraków: Historia Iagellonica, 1999.
61.Wyczański, Andrzej, Cezary Kuklo, Juliusz Łukasiewicz, Andrzej Jezierski, Cecylia Leszczyńska, and Jan Berger, eds. Historia Polski w liczbach. Ludność. Terytorium. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 1994.
62.Znaniecki, Florian, and William I. Thomas. Chłop polski w Europie i Ameryce. Vol. 1. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1976.