Abstrakt
Rozważania podjęte w niniejszym artykule zostały skoncentrowane wokół różnego rodzaju odwołań (cytatów, parafraz, aluzji i in.) do autorów piszących w językach klasycznych, wprowadzonych przez Paula Friedeborna do kroniki – Historische Beschreibung der Stadt Alten Stettin in Pommern, ze szczególnym uwzględnieniem greckich i łacińskich autorów antycznych. Pierwszym celem badawczym było zidentyfikowanie na podstawie ww. odwołań punktów wspólnych w programie dydaktycznym Pedagogium Stetinense i w Historycznym opisie miasta Szczecina. Zestawiono nazwiska twórców i tytuły tekstów wymienianych w dokumentacji dydaktycznej uczelni i w kronice, dzięki czemu wyłoniono listę 16 autorów „szkolnych”, których Friedeborn wprowadził do swojej kroniki. Z tekstu kroniki wyodrębniono 84 odwołania do twórczości tych autorów.
W drugiej części rozważań poddano te nawiązania analizie, traktując je jako próbę badawczą, która pozwala na bliższe przyjrzenie się warsztatowi historyka oraz przyjmowanym przez niego strategiom związanym z wprowadzaniem odniesień do twórczości innych autorów. Szczegółowej analizie poddano wszystkie cytaty z twórczości Cycerona, na wyższym poziomie ogólności potraktowano odwołania do pozostałych autorów „szkolnych”. Skupiono się na trzech aspektach. Pierwszym z nich jest wykorzystanie różnych wariantów językowych oraz próba wskazania możliwych powodów tej różnorodności. Drugim jest stosowanie zróżnicowanych form opisu poszczególnych wzmianek, co pozwala bliżej przyjrzeć się metodyce pracy Paula Friedeborna. Wreszcie trzeci aspekt, podjęty tylko w ograniczonym zakresie, to próba odpowiedzi na pytanie o źródła, z których Friedeborn zapożyczał fragmenty twórczości autorów antycznych do swojej kroniki. W zakończeniu podkreślono, że przeprowadzone rozważania mają charakter rekonesansu badawczego. Wnioski sformułowane na podstawie nawiązań do autorów „szkolnych” powinny w przyszłości ulec weryfikacji na podstawie analizy wszystkich odniesień do autorów piszących w językach klasycznych wprowadzonych przez Friedeborna do tekstu kroniki.
