Analiza i Egzystencja


ISSN: 1734-9923     eISSN: 2300-7621    OAI    DOI: 10.18276/aie.2023.64-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 64 (2023)
Emocje epistemiczne – czym są i czy przysługują wyłącznie ludziom?

Autorzy: Anna Dutkowska ORCID
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Słowa kluczowe: emocje epistemiczne emocje zwierząt międzygatunkowe badania porównawcze umysły proste
Data publikacji całości:2023
Liczba stron:19 (5-23)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Najogólniej emocje epistemiczne scharakteryzować można jako emocje, które dotyczą własnych stanów i procesów umysłowych podmiotu oraz związane są z poznaniem i generowaniem wiedzy. Mogą powstawać jako efekt niezgodności poznawczej, która może pojawić się w wyniku nieoczekiwanych informacji, sprzecznych z wcześniejszą wiedzą. Mają one istotny wpływ na eksplorację i generowanie wiedzy o sobie i o świecie oraz na zmiany konceptualne czy wydajność poznawczą. W badaniach eksperymentalnych dotyczących emocji epistemicznych brak jest perspektywy porównawczej. Na pierwszy rzut oka sytuacja ta może nie budzić kontrowersji, gdyż kategoria emocji epistemicznych została w taki sposób zdefiniowana, że wydaje się przysługiwać jedynie ludziom. Interesująca perspektywa pojawia się jednak, gdy podda się analizie badania porównawcze z zakresu etologii poznawczej, prymatologii czy psychologii porównawczej. Badacze wskazują na szereg zachowań zwierząt pozaludzkich świadczących za posiadaniem przez nie szerokiego wachlarzu emocji – w tym takich, które wyróżnia się w katalogu emocji epistemicznych, tj. zdziwienia, ciekawości czy niepewności. Przedstawiony artykuł stanowił będzie próbę odpowiedzi na postawione w tytule pytania oraz wprowadzenie do dociekań nad kategorią emocji epistemicznych uwzględniającą rezultaty badań z zakresu wspomnianych dziedzin.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.An, D. (2022), Appreciation as an Epistemic Emotion. Ethical Theory and Moral Practice, 1–16. HTTPS://DOI.ORG/10.1007/s10677-021-10265-6.
2.Andrews, K., Beck, J. (Red.) (2017). The Routledge Handbook of Philosophy of Animal Minds. New York: Routledge.
3.Arango-Muñoz, S., Michaelian, K. (2014). Epistemic feelings, epistemic emotions: Review and introduction to the focus section. Philosophical Inquiries, 2, 97–122.
4.Arango-Muñoz, S. (2014). The nature of epistemic feelings. Philosophical Psychology, 27 (2), 193–211. HTTPS://DOI.ORG/10.1080/09515089.2012.732002.
5.Barto, A., Mirolli, M., Baldassarre, G. (2013). Novelty or Surprise?, Frontiers in Psychology, 4, 907. HTTPS://DOI.ORG/10.3389/fpsyg.2013.00907.
6.Bekoff, M. (2007). The Emotional Lives of Animals: A Leading Scientist Explores Animal Joy, Sorrow, and Empathy and Why They Matter. Novato: New World Library.
7.Beran, M., Perdue, B., Church, B., Smith, J. D. (2016). Capuchin monkeys (Cebus apella) modulate their use of an uncertainty response depending on risk. Journal of Experimental Psychology: Animal Learning and Cognition, 42, 32–43. HTTPS://DOI.ORG/10.1037/xan0000080.
8.Bermúdez, J. L. (2006). Animal reasoning and proto-logic. W: S. Hurley, M. Nudds (red.), „Rational Animals?”(127–138). New York: Oxford University Press.
9.Bermúdez, J. L. (2003). Thinking Without Words. Oxford: Oxford University Press.
10.Bermúdez, J. L. (2003/1995). Nonconceptual Content: From Perceptual Experience to Subpersonal Computational States. W: Y. H. Gunther (red.) „Essays on Nonconceptual Content” (333–369). Cambridge: MIT Press.
11.Bermúdez, J. L. (2002). Rationality and Psychological Explanation Without Language. W: J. L. Bermúdez, A. Millar (red.) „Reason and Nature” (233–264). Oxford: Clarendon Press.
12.Byrne, R. W. (2013). Animal Curiosity. Current Biology, 23, 469–470. HTTPS://DOI.ORG/10.1016/j.cub.2013.02.058.
13.Candiotto, L. (2019). Epistemic Emotions: The case of Wonder. Journal of Philosophy Aurora, 31, 54, 848–863. HTTPS://DOI.ORG/10.7213/1980-5934.31.054.DS11.
14.Carruthers, P. (2017). Are epistemic emotions metacognitive? Philosophical psychology, 3, 1-2, 58–78. HTTPS://DOI.ORG/10.1080/09515089.2016.1262536.
15.Carruthers, P. (2005). Consciousness: Essays from a Higher-Order Perspective. Oxford: Oxford University Press.
16.Carruthers, P. (1998). Animal Subjectivity. Psyche 4: http://journalpsyche.org/files/0xaa52.pdf.
17.Courville, A. C., Daw, N. D., Touretzky, D. S. (2006). Bayesian theories of conditioning in a changing world. Trends in Cognitive Sciences, 10, 7, 294–300. HTTPS://DOI.ORG/10.1016/j.tics.2006.05.004.
18.de Sousa, R. (2009). Epistemic Feelings. Mind and Matter, 7, 2, 139–161.
19.de Waal, F. (2019). Mama's Last Hug: Animal Emotions and What They Tell Us about Ourselves. New York: W. W. Norton & Company.
20.de Waal, F. (2017). Are We Smart Enough to Know How Smart Animals Are? New York: W. W. Norton & Company.
21.Davidson, D. (2004/2001). What Thought Requires. W: „Problems of Rationality” (135–149). Oxford: Clarendon Press.
22.Davidson, D. (1982). Rational Animals. Dialectica, 36, 4, 317–327.
23.Dummett, M. (1993). The Origins of Analytical Philosophy. London: Duckworth.
24.Dunlosky, J., Metcalfe, J. (2009). Metacognition. Thousand Oaks, CA: Sage.
25.Gigerenzer, G. (2015). Simply rational. Oxford: Oxford University Press.
26.Gopnik, A. (1998). Explanation as orgasm. Minds and Machines, 8, 101–118. HTTPS://DOI.ORG/10.1023/A:1008290415597.
27.Gut, A. (2009). O relacji między myślą a językiem. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
28.Hookway, C. (2008). Epistemic Immediacy, Doubt and Anxiety: on the Role of Emotions in Epistemic Evaluation. W: G. Brun, U. Doğuoğlu and D. Kuenzle, Aldershot (red.), „Epistemology and Emotions” (51–66), New York: Routledge.
29.Hookway, C. (2003). Affective States and Epistemic Immediacy. Metaphilosophy, 34, 1-2, 78–96. HTTPS://DOI.ORG/10.1111/1467-9973.00261.
30.Hookway, C. (2002). Emotions and Epistemic Evaluation. W: P. Carruthers (red.), „The Cognitive Basis of Science” (251–262). Cambridge: Cambridge University Press.
31.Hookway, C. (1998). Doubt: Affective States and the Regulation of Inquiry. Canadian Journal of Philosophy, Supplementary Volume 24, 203–226.
32.Kouider, S., Long, B., Le Stanc, L., Charron, S., Fievet, A-C., Barbosa, L. S., Gelskov S. V. (2015). Neural dynamics of prediction and surprise in infants. Nature Communications 6,1. HTTPS://DOI.ORG/10.1038/ncomms9537.
33.Kozak, P. (2018). Emocje epistemiczne i normatywność albo o tym jak pokochać teorię znaczenia. Studia Philosophiae Christianae, 54, 1, 121–140.
34.Le Pelley, M. E. (2012). Metacognitive monkeys or associative animals? Simple reinforcement learning explains uncertainty in nonhuman animals. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 38, 3, 686–708. HTTPS://DOI.ORG/10.1037/a0026478.
35.Lechniak, M. (2011). Przekonania i zmiana przekonań. Lublin: Wydawnictwo KUL.
36.McDowell, J. (1994). Mind and World. Cambridge: Harvard University Press.
37.Meylan, A. (2014). Epistemic Emotions: a Natural Kind? Philosophical Inquiries, 2, 1, 173–190.
38.Morton, A. (2010). Epistemic emotions. W: P. Goldie (red.) „The Oxford Handbook of Philosophy of Emotion”. Oxford: Oxford University Press.
39.Muis, K. R. Chevrier, M., Denton, C. A., Losenno, K. M. (2021). Epistemic Emotions and Epistemic Cognition Predict Critical Thinking About Socio-Scientific Issues. Frontiers in Education, 6. HTTPS://DOI.ORG/10.3389/feduc.2021.669908.
40.Muis, K. R. Chevrier, M., Singh, C. A. (2018). The role of epistemic emotions in personal epistemology and self-regulated learning. Educational Psychologist, 53, 3, 165–184. HTTPS://DOI.ORG/10.1080/00461520.2017.1421465.
41.Muis, K. R., Psaradellis, C., Lajoie, S. P., Di Leo, I, Chevrier, M. (2015). The role of epistemic emotions in mathematics problem solving. Contemporary Educational Psychology, 42, 172–185. HTTPS://DOI.ORG/10.1016/j.cedpsych.2015.06.003.
42.Nerantzaki, K., Efklides, A. (2019). Epistemic Emotions: Interrelationships And Changes During Task Processing. Hellenic Journal of Psychology, 16, 177–199
43.Perez, J., Feigenson, L. (2022). Violations of expectation trigger infants to search for explanations. Cognition 218, 2. HTTPS://DOI.ORG/10.1016/j.cognition.2021.104942.
44.Pisula, W. (2009). Curiosity and Information Seeking in Animal and Human Behavior. Boca Raton: Brown Walker Press.
45.Proust, J. (2014). The Philosophy of metacognition. New York, NY: Oxford University Press.
46.Przybysz, P., Dziarnowska, W. (2012). Emocje i dylematy moralne z perspektywy neuroetyki. Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu, 6, 1, 37–62.
47.Rosman, T., Mayer, A. K. (2018). Epistemic beliefs as predictors of epistemic emotions: Extending a theoretical model. British Journal of Educational Psychology, 88, 410–427. HTTPS://DOI.ORG/10.1111/bjep.12191.
48.Scarantino, A., de Sousa, R. (2018). Emotions. W: E. N. Zalta (red.) „The Stanford Encyclopedia of Philosophy”, URL = <https://plato.stanford.edu/archives/win2018/entries/emotion/>.
49.Schetz, A. (2011). O tak zwanym problemie prostych umysłów. Diametros, 30, 41–60. HTTPS://DOI.ORG/10.13153/diam.30.2011.455.
50.Sim, Z. L., Xu, F. (2018). Another Look at Looking Time: Surprise as Rational Statistical Inference. Topics in Cognitive Science 11,1, 154–163. HTTPS://DOI.ORG/10.1111/tops.12393.
51.Smith, J. D., Redford, J. S., Beran, M. J., Washburn, D. A. (2010). Rhesus Monkeys (Macaca mulatta) Adaptively Monitor Uncertainty While Multi-Tasking, Animal Cognition, 13, 1, 93–101. https://doi.org/10.1007/s10071-009-0249-5.
52.Smith, J. D., Washburn, D. A. (2005). Uncertainty monitoring and metacognition by animals. Current Directions in Psychological Science, 14, 1, 19–24. HTTPS://DOI.ORG/10.1111/j.0963-7214.2005.00327.x.
53.Terpe, S. (2016). Epistemic feelings in moral experiences and moral dynamics of everyday life. Digithum, 18, 5–12. https://doi.org/10.7238/d.v0i18.2874.
54.Tye, M. (1997). The Problem of Simple Minds: Is There Anything It Is like to Be a Honey Bee? Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition, 88, 3, 289–317. https://doi.org/10.1023/A:1004267709793.
55.Vogl, E., Pekrun, R., Murayama, K., Loderer, K., Schubert, S., (2019). Surprise, Curiosity, and Confusion Promote Knowledge Exploration: Evidence for Robust Effects of Epistemic Emotions. Frontiers in Psychology, 10, Nov. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02474.
56.Vogl, E., Pekrun, R., Murayama, K., Loderer, K. (2020). Surprised – curious – confused: Epistemic emotions and knowledge exploration. Emotion, 20,4, 625–641. https://doi.org/10.1037/emo0000578.
57.Watanabe, S., Kuczaj, S. (Red.). (2013). Emotions of Animals and Humans. Comparative Perspectives. Tokyo: Springer. https://doi.org/10.1007/978-4-431-54123-3.