Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2019.3-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / z. 3 2019
Między badawczą rzetelnością a mitem. Tomasz Kantzow (1505 – 1542) - wczesny prekursor nowoczesnej historiografii Pomorza Zachodniego?
(Between Academic Integrity and Myth. Tomasz Kantzow (1505-1542) as an Early Precursor of Modern Historiography of West Pomerania)

Authors: Paweł Śliżewski
Keywords: humanistic historiography Renaissance historiography Renaissance West Pomerania history of historiography historical ideology
Data publikacji całości:2019
Page range:26 (5-30)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article contains an analysis of a new assumption made by the 16th-century Pomeranian historian, Tomasz Kantzow, according to which the Region had been settled originally by the Germans, and not by the Slavonic tribes as it had been propagated by anolder mediaeval tradition. That point of view was justified by the influence of the factors connected with the changes taking place in the historiography of the time and the manner of thinking about the past, which in turn was the result of the impact of the Renaissance. An important tendency, visible in the last version of Kantzow’s Pomeranian Chronicle, ishis desire to construct the most reliable picture of the past based on diligent studies of the available sources concerning the most remote past, which generally was a feature of the Renaissance, especially the ones coming from the Antiquity, which had been unknown for the previous generations and which became available thanks to the invention of the print. It also meant rejection of many previous legends and myths not based on facts confirmedby the available sources. That manner of constructing knowledge about the pastwas – which is another important thesis of the article – a milestone towards constituting modern historiography, making the discipline more ‘scientific’. Another innovation – related with the time Tomasz Kantzow lived in – was the awakening of national awareness in its modern meaning and the resulting perception of the past. That factor also had an impact on the Pomeranian chronicler, making him decide to present the remote past of thecountry as unambiguously Germanic. At the same time, his chronicle may be perceived as an expression of Pomeranian patriotism and ideas related with the independence of the Duchy of the Griffins, irrespective of the national identity of their subjects. From that perspective, Kantzow seems as another representative of the traditional – dated back tothe Middle Ages – state ideology of West Pomerania. What distinguishes him is a completely new form to present history. The conclusion may be reduced to the statement thatKantzow’s construction creates another myth derived from the same family of Pomeranianstate myths, albeit his method of constructing it is different. The basis for that methodis studying sources and presenting reliable conclusions, resulting from the sources. Tosome extent, it resembles the practice of modern academic historiography, also ideologicallymotivated in many cases and supporting national myths.
Download file

Article file

Bibliography

1.Źródła
2.Augustyn ze Stargardu zw. Angelusem, Protokół. Kamieńska kronika – rodowód książątpomorskich. Tzw. Stargardzka Genealogia, tłum. E. Buszewicz, Stargard 2008.
3.[Kantzow T.], Pomerania: eine pommersche Chronik aus dem sechzehnten Jahrhundert,t. 1–2, red. G. Gaebel, Stettin 1908.
4.Kantzow T., Pomerania oder Ursprunck, Altheit und Geschicht der Völker und Lande Pomern, Caßuben, Wenden, Stettin, Rhügen in 14 Büchern, t. 1, Greifswald 1816.
5.Opracowania
6.Anderson B., Wspólnoty wyobrażone, tłum. S. Amsterdamski, Kraków 1997.
7.Blume H., Thomas Kantzows Hochdeutsch. Zum Sprachstand der ersten hochdeutschen Fassung seiner Pommerschen Chronic, w: Pommern in der Frühen Neuzeit.Literatur und Kultur in Stadt und Region, red. W. Kühlmann, H. Langer, Tübingen 1994, s. 171–185.
8.Burke P., Renesans, Kraków 2009.
9.Fenrych W., Kroniki Jana Bugenhagena i Tomasza Kantzowa o dziejach Pomorza Zachodniego w latach 1370–1464. Studium z zakresu ideologii politycznej, Szczecin 1965.
10.Goody J., Renesans – czy tylko jeden?, Warszawa 2012.
11.Grabski A.F., Dzieje historiografii, wyd. II, Poznań 2006.
12.Gruchała J.S., Iucunda Familia Librorum. Humaniści renesansowi w świecie książki, Kraków 2002.
13.Helmrath J., Die Umprägung von Geschichtsbildern in der Historiographie des europäischen Humanismus, w: Von Fakten und Fiktionen. Mittelalterliche Geschichtsdarstellungen
14.und ihre kritische Aufarbeitungen, red. J. Landage, Köln–Wien 2003, s. 323–352.
15.Historia Pomorza, t. 2, cz. 1, red. G. Labuda, Poznań 1976.
16.Landesbeschreibungen Mitteleuropas vom 15. bis 17. Jahrhundert., red. H.-B. Harder, Köln–Wien 1983.
17.Leder H.-G., Johannes Bugenhagens Pomerania – Humanistische Einflüsse auf die frühe Landesgeschichtsschreibung in Pommern, w: Pommern in der Frühen Neuzeit. Literatur und Kultur in Stadt und Region, red. W. Kühlmann, Tübingen 1994, s. 77–99.
18.Małecki A., Mity etnogenetyczne w samoświadomości historycznej na przykładzie historiografii polsko-niemieckiego pogranicza w XVI w., „Sensus Historiae” 2011, nr 2, vol. III, s. 35-53.
19.Marciniak R., Zachodniopomorska legenda etnogenetyczna w średniowieczu, „Materiały Zachodniopomorskie” 1973, t. XIX, s. 511–525.
20.Mierzwa E.A., Historiografia niemieckiego Renesansu i Reformacji,„Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2008, t.9, s. 165–192.
21.Migdalski P., Jak słowiańscy przodkowie Pomorzan stali się Germanami. Mit pochodzenia pierwotnych mieszkańców Pomorza Zachodniego w XVI i początkach XVII wieku, „Przegląd Zachodniopomorski” 2016, z. 1, s. 199–218.
22.Petersohn J., Die dritte hochdeutsche Fassung von Kantzows Pommerscher Chronik. Identifikation eines verkannten Geschichtswerkes, „Baltische Studien” 1973, t. 59, s. 27–41.
23.Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiary. Historia i filozofia w myśli średniowiecza, Warszawa 1968.
24.Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiedzy, Warszawa 1992.
25.Pommern in der Frühen Neuzeit. Literatur und Kultur in Stadt und Region, red. W. Kühlmann, Tübingen 1994.
26.Rymar E., Wstęp, w: Augustyn ze Stargardu zw. Angelusem, Protokół. Kamieńska kronika – rodowód książąt pomorskich. Tzw. Stargardzka Genealogia, tłum. E. Buszewicz, Stargard 2008.
27.Scheibe M., Formen pommerschen Geschichtsbewusstseins im 14. Jahrhundert, w: Tausend Jahre Pommersche Geschichte, red. R. Schmidt, Weimar–Wien 1999, s. 85–124.
28.Schmidt R., Die „Pomerania” als Typ territorialer Geschichtsdarstellung und Landesbeschreibung des 16. und beginnenden 17. Jahrhunderts (Bugenhagen – Kantzow – Lubinus), w: Landesbeschreibungen Mitteleuropas vom 15. bis 17. Jahrhundert., red. H.-B. Harder, Köln–Wien 1983, s. 49–71.
29.Schulze H., Państwo i naród w dziejach Europy, tłum. D. Lachowska, Warszawa 2012.
30.Strzelczyk J.,Tomasz Kantzow jako historyk na tle epoki, w: T. Kantzow, Pomerania, t. 1, tłum. K. Gołda, Szczecin 2005, s. 11–33.
31.Szacki J., Tradycja, wyd. II, Warszawa 2011.
32.Tausend Jahre Pommersche Geschichte, red. R. Schmidt, Weimar–Wien 1999.
33.Von Fakten und Fiktionen. Mittelalterliche Geschichtsdarstellungen und ihre kritische Aufarbeitungen, red. J. Landage, Köln–Wien 2003.
34.Walczak R., „Protocollum” augustianina-eremity zwanego Angelusem ze Stargardu. O polsko-pomorskich związkach historiograficznych w średniowieczu, Poznań 1991.
35.Weber M., Zur Konzeption protonationaler Geschichtsbilder. Pommern und Schlesien in geschichtlichen Darstellungen des 16. Jahrhunderts, w: Die Konstruktion von Vergangenheit, Geschichtsdenken, Traditionsbildung und selbstdarstellung in frühneuzeitlichen Europa (Zeitschrift für Historische Forschung, Beiheft 29), red. J. Bahlcke, A. Strohmeyer, Berlin 2002, s. 55–79.
36.Zonenberg S., Kronika Szymona Grunaua, Bydgoszcz 2009.