Autobiografia Literatura Kultura Media


ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2023.2.21-04
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 2 (21) 2023
Granice empatii. O napięciu związanym z badaniem biografii komunistów

Autorzy: ERYK KRASUCKI ORCID
Uniwersytet Szczeciński
Słowa kluczowe: komunizm studia biograficzne autoetnografia
Data publikacji całości:2023
Liczba stron:23 (63-85)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Fenomen, jakim jest komunizm, wciąż budzi rozliczne emocje. Szczególnie w krajach, w których jego idee próbowano realizować w praktyce, jak na przykład w Polsce. Z tego powodu badanie jego historii – choć to wydawać się może absurdalne – również wywołuje kontrowersje. Niemałe znaczenie ma fakt, że w krajowym dyskursie publicznym antykomunizm wciąż odgrywa jedną z głównych ról nie tylko jako poręczny instrument piętnowania i dyscyplinowania oponentów politycznych, lecz także jako drogowskaz dla oficjalnych narracji o historii Polski w XX wieku. Rzutuje to na badania. Ujęcia, w których do problematyki komunistycznej podchodzi się w sposób klasyczny – sine ira et studio – nierzadko, najczęściej poza obiegiem naukowym, ale też w świecie akademickim, spotykają się z niezrozumieniem. Szczególnym przykładem są biografie komunistów, ludzi, którym odmawia się cech i motywacji pozytywnych, a próby zrozumienia ich postawy uznaje za mało sensowne. Tekst jest odwołującą się do metody autoetnograficznej autorską refleksją nad trwającymi już ponad dwie dekady studiami biograficznymi i napięciem, jakie one powodują.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Adams, Tony E., Stacy Holman Jones, Carolyn Ellis. Autoethnography. Oxford: Oxford University Press, 2015.
2.Bertram, Łukasz. Bunt, podziemie, władza. Polscy komuniści i ich socjalizacja polityczna do roku 1956. Warszawa: Scholar–Kultura Liberalna, 2022.
3.Bertram, Łukasz. „Czy UB może być zbawione? Recenzja filmu «Zaćma» Ryszarda Bugajskiego”. Kultura Liberalna, 29.11.2016, 48. Dostęp 18.05.2023. https://kulturaliberalna.pl/2016/11/29/czy-ub-moze-byc-zbawione-zacma-recenzja/.
4.Bukalska, Patrycja. Krwawa Luna. Warszawa: Wielka Litera, 2016.
5.Chojnowski, Andrzej. „Portret «ciekawego» komunisty”. Dzieje Najnowsze 3 (2010): 152–160.
6.Domańska, Ewa. „«Ojczyzna to ziemia i groby», czyli cmentarny patriotyzm a gleboznawstwo”. W: Nekroprzemoc. Polityka, kultura i umarli, red. Jakub Orzeszek, Stanisław Rosiek, 327–343. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2022.
7.Dudek, Antoni. Instytut. Osobista historia IPN. Warszawa: Czerwone i Czarne, 2011.
8.Eisler, Jerzy. „Dlaczego nie lubimy biografii dotyczących osób z czasów PRL?”. Polish Biographical Studies 2 (2014): 39–48.
9.Fik, Marta. „Kultura polska 1944–1956”. W: Polacy wobec przemocy, red. Barbara Otwinowska,
10.Jan Żaryn, 220–275. Warszawa: Editions Spotkania, 1996.
11.Forecki, Piotr. „Krwawa Luna i żydokomuna”. Krytyka Polityczna, 5.02.2017. Dostęp 18.05.2023. https://krytykapolityczna.pl/kultura/historia/krwawa-luna-i-zydokomuna/.
12.Friszke, Andrzej. Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL. Warszawa: Więź, 2009.
13.Friszke, Andrzej. „Spór o PRL w III Rzeczypospolitej (1989–2001)”. Pamięć i Sprawiedliwość 1 (2002): 9–27.
14.Gospodarczyk, Marta, Łukasz Kożuchowski. „Nowa ludowa historia: charakterystyka i społeczno-polityczne korzenie współczesnych narracji o historii chłopów polskich”. Studia Socjologiczne 2 (2021): 177–198.
15.Griszina, Anna. „Marija Koszutskaja. Gody protiwostojanija”. Nowaja Polsza 5 (2011): 46–57.
16.Herling-Grudziński, Gustaw. „Dziennik pisany nocą”. Kultura (Paryż) 11 (1995): 15–28.
17.Iwanow, Nikołaj. Ludzie Kremla nad Wisłą. Ideowcy czy zdrajcy?. Kraków: Znak, 2023.
18.Jablonka, Ivan. Historia dziadków, których nie miałem. Tłum. Katarzyna Marczewska. Warszawa: Ośrodek Karta, 2022.
19.Jarosz, Dariusz. Mieszkanie się należy… Studium z peerelowskich praktyk społecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, 2010.
20.Kapica, Bartłomiej. Władysław Bieńkowski. Biografia polityczna. Warszawa: Instytut Pileckiego, 2023.
21.Karpiuk, Dawid. „«Zaćma» Bugajskiego? Kinowa czytanka na zajęcia z nowej polityki historycznej”. Newsweek, 28.11.2016. Dostęp 18.05.2023. https://www.newsweek.pl/kultura/filmy-i-seriale/zacma-ryszarda-bugajskiego-recenzja-dawida-karpiuka/45mgyvm.
22.Koestler, Arthur. Ciemność w południe. Tłum. Tymon Terlecki. Paryż: Instytut Literacki, 1983.
23.Krajewska, Anna. „Kto da w zęby prof. Schaffowi?”. Morze i Ziemia 25 (1991): 17.
24.Krasucki, Eryk. „A jednak coraz silniej wierzę”. Życie i los Witolda Kolskiego (1902–1943). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2019.
25.Krasucki, Eryk. „Dyskusje polskich historyków (krajowych) wokół biografistyki – między «odwilżą» a upadkiem PRL”. Polish Biographical Studies 2 (2014): 11–38.
26.Krasucki, Eryk. Międzynarodowy komunista. Jerzy Borejsza – biografia polityczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2009.
27.Krasucki, Eryk. „Polish Research on the History of the Comintern. An Overview of Existing Literature and an Outline of Future Perspectives”. Acta Poloniae Historica 123 (2021): 261–287.
28.Krasucki, Eryk. „Pośmiertne życie Jaksy z Kopnika”. W: Tym samym pociągiem... Przesiedlenia przymusowe, procesy dezintegracyjne i integracyjne na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej w latach 1939–1949. W wyborze prac magisterskich powstałych na seminarium Jana M. Piskorskiego, red. Katarzyna Marciszewska, Paweł Migdalski, 129–139. Chojna–Szczecin: Stowarzyszenie Historyczno-Kulturalne Terra Incognita, 2013.
29.Labuda, Barbara. „Nie trzymajcie trupa w szafie”. Gazeta Wyborcza, 11.10.1999. Dostęp 18.05.2023. https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/925529/Nie-trzymajcie-trupa-w-szafie.
30.Leszczyński, Adam. „Czym jest «nowa ludowa historia», a czym nie jest? Odpowiedź na artykuł Marty Gospodarczyk i Łukasza Kożuchowskiego zamieszczony w numerze 2/2021 «Studiów Socjologicznych»”. Studia Socjologiczne 3 (2021): 175–182.
31.Losson, Katarzyna. „Czy KPP była patriotyczna? Dyskusja w Wydziale Historii Partii wokół referatu Tadeusza Daniszewskiego na temat «sprawy niepodległości w ruchu robotniczym»”. Dzieje Najnowsze 3 (2017): 71–98.
32.Luksemburg, Róża. Listy z więzienia. Tłum. Maria Bilewiczowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1982.
33.Machcewicz, Paweł. Spory o historię 2000–2011. Kraków: Znak, 2012.
34.Milewicz, Ewa. „Bezradność Millera”. Gazeta Wyborcza, 23.12.1999. Dostęp 18.05.2023. https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/985334/BEZRADNOSC-MILLERA.
35.Miłosz, Czesław. Abecadło Miłosza. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1997.
36.Mrozik, Agnieszka. Architektki PRL-u. Komunistki, literatura i emancypacja kobiet w powojennej Polsce. Warszawa: IBL PAN, 2022.
37.„Nie wierzę SLD. Z Władysławem Bartoszewskim rozmawia Ewa Milewicz”. Gazeta Wyborcza, 5.05.1997. Dostęp 18.05.2023. https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/245639/Nie-wierze-SLD.
38.olnk. „Gdula chce rehabilitacji polskich komunistów?! Zdumiewające wpisy posła Lewicy: «Działali na pewno na rzecz innej Polski niż sanacyjna»”. wPolityce.pl, 17.04.2023. Dostęp 18.05.2023. https://wpolityce.pl/polityka/642890-gdula-chce-rehabilitacji-komunistow-przedziwnewpisy.
39.Przeperski, Michał. Mieczysław F. Rakowski Biografia polityczna. Warszawa: IPN, 2021.
40.Rembacka, Katarzyna. Komunista na peryferiach władzy. Historia Leonarda Borkowicza (1912–1989). Szczecin–Warszawa: IPN, 2020.
41.Rosental, Svetlana. „Danmark og danskerme i Komiterns arkiv”. W: Komintern og de dansk-sovjetiske relationer, red. Jasper Jørgensen, Alexander Chubaryan, Andrei Sorokin, Thomas Wegener Friis, 379–392. København: Arbejdermuseet og Arbejderbevaegelsens Bibliotek og Arkiv, 2012.
42.Roszkowski, Wojciech. Komunizm światowy Od teorii do zbrodni. Kraków: Biały Kruk, 2022.
43.Słabek, Henryk. O historii społecznej Polski 1945–1989. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009. Spór o PRL. Kraków: Znak, 1996.
44.Studer, Brigitte. Reisende der Weltrevolution. Eine Globalgeschichte der Kommunistischen Internationale. Berlin: Suhrkamp, 2020.
45.Studer, Brigitte. The Transnational World of the Cominternians. Tłum. Dafydd Rees Roberts. New York: Palgrave Macmillan, 2015.
46.Suny, Ronald Grigor. „Stalin i jego stalinizm: autorytet i władza w Związku Radzieckim w latach 1930–1953”. W: Stalinizm i nazizm. Porównanie dyktatur, red. Ian Kershaw, Moshe Lewin, 41–71. Tłum. Maria Borzobohata-Sawicka. Gdańsk: Harmonia Universalis, 2013.
47.Walicki, Andrzej. Polskie zmagania z wolnością. Kraków: Universitas, 2000.
48.Werblan, Andrzej. Stalinizm z Polsce. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze i Literackie, 2009.
49.Wieczorkiewicz, Paweł Piotr. Między dwoma wrogami. Studia i publicystyka. Łomianki: LTW, 2014.
50.Woźniak, Marcel. Tyrmand. Pisarz o białych oczach. Warszawa: Marginesy, 2020.
51.Zalega, Dariusz. Śląsk zbuntowany. Wołowiec: Czarne, 2019.
52.Zaremba, Marcin. Wielkie rozczarowanie. Geneza rewolucji Solidarności. Kraków: Znak, 2023.
53.Żaryn, Stanisław. „Jak dalece na Adama Michnika wpłynął Ozjasz Szechter? W niepodległej Polsce był zdrajcą. Co mógł przekazać swojemu synowi?”. wPolityce.pl, 13.11.2013. Dostęp 18.05.2023. https://wpolityce.pl/polityka/170891-jak-dalece-na-adama-michnika-wplynalozjasz-szechter-w-niepodleglej-polsce-byl-zdrajca-co-mogl-przekazac-swojemu-synowi.
54.„Żertwy politiczeskogo terrora w SSSR”. Dostęp 18.05.2023. https://base.memo.ru/.