Autobiografia Literatura Kultura Media


ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2023.2.21-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 2 (21) 2023
Nastroić się na teren: między opowieścią kairotyczną a ognostyczną

Autorzy: MARTA TOMCZOK ORCID
Uniwersytet Śląski
Słowa kluczowe: kairos ognozja geognozja badania terenowe nastrój humanistyka autoetnografia
Data publikacji całości:2023
Liczba stron:16 (23-38)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł jest wstępnym rozpoznaniem założeń humanistyki terenowej, opartym na analizie dwu autoetnografii Olgi Tokarczuk: Ognozji (z tomu esejów Czuły narrator) i Kairosa (z powieści Bieguni). Rozpoznawanie humanistycznej potrzeby „bycia w terenie” jako komplementarnych procesów poznawczych, kairotycznego i ognostycznego, autorka próbuje przeciwstawić innym zastosowaniom tych pojęć – do opisu katastrofy klimatycznej. Dotyczące wypraw na krańce świata z jednej strony i ku źródłom ludzkości z drugiej opowieści kairotyczne i ognostyczne okazują się dwiema fundamentalnymi czynnościami, jakie humanistyka podejmuje w terenie – nagłego rozpoznawania intuicyjnego i rozpoznawania długiego, opartego na doświadczeniu, czasochłonnego. Ponieważ w obu przypadkach jest to rozpoznawanie służące osiągnięciu pewnego poziomu emocji, a nie podjęciu konkretnych czynności badawczych (jak napisanie tekstu), w artykule jest mowa o „nastrajaniu się na teren”. Współczesne procesy rozpoznawcze są w nim tłumaczone za pomocą nieużywanego dziś terminu „geognozja”, który stosowano w geologii XVIII i XIX wieku.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Albrecht, Glenn A. Earth Emotions. New Worlds for a New Word. Ithaca–London: Cornell University Press, 2019.
2.Alighieri, Dante. Boska Komedia. Tłum. Jarosław Mikołajewski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2021.
3.Andrzejewski, Bolesław. Emanuel Swedenborg. Między empirią a mistycyzmem. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1992.
4.Bakalarczy, Jurand-Maria OFM. „W trosce o właściwe rozumienie chrześcijańskiej metanoi”. Ruch Biblijny i Liturgiczny 54 (2001), 1: 37–46.
5.Bińczyk, Ewa. Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: PWN, 2018.
6.Brady, Ivan. „Poetyka dla planety. Rozprawa o niektórych problemach związanych z miejscem”.W: Metody badań jakościowych, red. Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, 483–543. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
7.Domańska, Ewa. „Mikrobiologia obecności. O sztuce Anny Zagrodzkiej”. Przegląd Kulturoznawczy 2 (2022): 308–310. Dostęp 11.03.2023. DOI: 10.4467/20843860PK.22.021.16318.
8.Ex-centrum NR 1. „Ognozja” Olga Tokarczuk. Fundacja Olgi Tokarczuk. Dostęp 12.03.2023. https://www.youtube.com/watch?v=LuZ0OMHqpKs.
9.Gandy, Matthew. „Film as Method in the Geohumanities”. GeoHumanities 7 (2021): 605–624. Dostęp 11.03.2023. https://doi.org/10.1080/2373566X.2021.1898287.
10.Glenn Albrecht’s Future Vision. Symbiocene.com. Dostęp 12.03.2023. https://symbioscene.com/invitation-to-the-symbiocene/.
11.Gumbrecht, Hans Ulrich. „Czytanie nastrojów. Jak można pomyśleć dziś rzeczywistość literatury”. W: Teoria – literatura – życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, red. AnnaLegeżyńska, Ryszard Nycz, 151–172. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, 2012.
12.Jones, Stacy Holman. Polityka tego, co osobiste. Tłum. Maja Brzozowska-Brywczyńska. W: Metody badań jakościowych, red. Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, 175–252. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
13.Knoll, Andrew H. Ziemia. Cztery miliardy lat historii w ośmiu rozdziałach. Tłum. Dariusz Rossowski. Warszawa: Copernicus Center Press, 2021.
14.Magnason, Andri Snær. O czasie i wodzie. Tłum. Jacek Godek. Kraków: Wydawnictwo Karakter, 2020.
15.Markiewka, Tomasz. Katastrofa jest za progiem. Dwutygodnik.com. Dostęp 11.03.2023. https://www.dwutygodnik.com/artykul/8632-katastrofa-jest-za-progiem.html.
16.Myers, Kelly A. „Metanoia and the Transformation of Opportunity”. Rhetoric Society Quarterly 41 (2011), 1: 1–18.
17.Pilawa, Konstanty. Ekologia Tokarczuk. Gnoza, Jung i zwierzęcy holokaust. KlubJagielloński.pl. Dostęp 13.03.203. https://klubjagiellonski.pl/2020/07/18/ekologia-tokarczuk-gnoza-jung-izwierzecy-holokaust/.
18.Rakowski, Tomasz. „Etnografia przedtekstowa”. Teksty Drugie 1 (2018): 16–39.
19.Reames, Steven. COVID19, Kairos, and Metanoia. Adamedicalsociety.org. Dostęp 11.03.2023. https://www.adamedicalsociety.org/index.php?option=com_dailyplanetblog&view=entry-&category=the-directors-take&id=15:covid19-kairos-and-metanoia.
20.Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas, 2014.
21.Rzymełka, Jan Antoni. Dzieje poznania geologicznego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego do 1879 roku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1988.
22.Sloterdijk, Peter. Co się zdarzyło w XX wieku? Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2021.
23.Sławek, Ewa. „Prawiek i inne czasy Olgi Tokarczuk w perspektywie lingwistyki kulturowej i ekologicznej”. Fabrica Litterarum Polono-Italica 1 (2022): 1–14. Dostęp 12.03.2023. DOI: https://doi.org/10.31261/FLPI.2022.04.11.
24.Sugiera, Małgorzata. „Imiona Gai. Myśląc o końcu antropocenu”. Prace Kulturoznawcze 22 (2018), 1–2: 15–30. Dostęp 12.03.2023. https://doi.org/10.19195/0860-6668.22.1-2.2.
25.Tokarczuk, Olga. Bieguni. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2007.
26.Tokarczuk, Olga. Empuzjon. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2022.
27.Tokarczuk, Olga. Lalka i perła. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001.
28.Tokarczuk, Olga. Moment niedźwiedzia. W: tejże, Moment niedźwiedzia. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2012.
29.Tokarczuk, Olga. Ognozja. W: tejże, Czuły narrator. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2020.
30.Tuan, Yi-Fu. Humanist Geography: An Individual’s Search for Meaning. Madison: University of Wisconsin Press, 2012.
31.Waniek, Henryk. Opis podróży mistycznej z Oświęcimia do Zgorzelca 1257–1957. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1996.