Analiza i Egzystencja


ISSN: 1734-9923     eISSN: 2300-7621    OAI    DOI: 10.18276/aie.2023.62-04
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 62 (2023)
Imaging the Absolute: Can Philosophy Visualize Abstractions?
(Obrazowanie absolutu - czy filozofia może wizualizować abstrakcje?)

Autorzy: Leon Miodoński ORCID
Uniwersytet Wrocławski
Słowa kluczowe: obrazowanie ikonologia Jacob Böhme romantyzm
Data publikacji całości:2023
Liczba stron:16 (83-98)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Niniejszy artykuł składa się z trzech części: W pierwszej części syntetycznie przedstawiono zarys tendencji intelektualnych w myśli post renesansowej (hermetyzm, alchemia, kabalistyka), które wygenerowały zwrot ikoniczny (emblematyka, ikonologia). Jego istota sprowadza się do integralnego związku motta (lemma), ryciny (imago) i tekstu poetyckiego (subskrypcja). Część druga stanowi dokładniejszą analizę jednej z ilustracji zawartej w pierwszym tomie niemieckiego wydania dzieł Jacoba Böhme z roku 1682 (Amsterdam). Epoka, obowiązujące wówczas gusty estetyczne oraz teozoficzna zawartość dzieła pozwalają odczytywać tę ilustrację z punktu widzenia ikonologii. Natomiast część trzecia poświęcona jest dwóm kwestiom. Po pierwsze, jednym z centralnych wątków w idealizmie niemieckim była dyskusja wokół pojęcia absolutu: czy absolut da się ująć w pojęciach (Hegel), czy też w oglądzie wewnętrznym (Schelling). W romantyzmie dominowała tendencja do subiektywno-spekulatywnego ujmowania absolutu. Filozofia i sztuka romantyzmu wzorowała się m.in. na średniowiecznej mistyce niemieckiej i teozofii Böhme, poszukując w tych źródłach najlepszego przedstawienia tego, co nieprzedstawialne, czyli absolutu. Po drugie, romantyzm filozoficzny i artystyczny wypracował nowy typ obrazowania – obrazy językowe. Dylemat, jaki wynikał z dyskusji w idealizmie niemieckim – pojęcie czy ogląd wewnętrzny, ze współczesnego punktu widzenia, należałoby rozwiązać kompromisowo: słowo i obraz.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Alciato, A. (2018). Il Libro degli Emblemi. Secondo le edizioni del 1531 e del 1534. Ed. by M. Gabriele, Nuova edizione riveduta e ampliata, Milano: Adelphi Edizioni. 
2.Böhme, J. (1682). Alle Theosophische Wercken. Darinnen alle tieffe Geheimnüsse Gottes, der ewigen und zeitlichen Natur und Creatur, samt dem wahren Grunde Christlicher Religion und der Gottseeligkeit, nach dem Apostolischen Gezeugnüss offenbahret warden […] In Beyfügung etlicher Clavium so vorhin noch nie gedruckt, nebst einem zweyfachen Register. Amsterdam. 
3.Borgards, R. (2003). Sprache als Bild. Handkes Poetologie und das 18. Jahrhundert. München: Wilhelm Fink Verlag. 
4.Bregman, A. (2007), Emblemata. The emblem books of Andrea Alciato. Newtown. Pa: Bird & Bull Press. 
5.Daly, P.M. (2016). The Emblem in Early Modern Europe. Contributions to the Theory of the Emblem. London, New York: Routledge Taylor & Francis Group. 
6.Geffarth, R.D. (2007). Religion und arkane Hierarchie. Der Orden der Gold- und Rosenkreuzer als Geheime Kirche im 18. Jahrhundert. Leiden, Boston: Brill. 
7.Geheime Figuren der Rosenkreuzer aus dem 16ten und 17ten Jahrhundert (2016). Baden-Baden: Verlag AMORC-Bücher [Facsimile: Geheime Figuren der Rosenkreuzer aus dem 16ten und 17ten Jahrhundert. Heft 1-3. Altona: J.D.A. Eckhardt, 1785-1788]. 
8.Goethe J.W. (2016), Maximen und Reflexionen. Sprüche in Prosa. Ed. by K.-M. Guth. Berlin: Contumax – Hofenberg. 
9.Hegel, G.W.F. (2018). The Phenomenology of Spirit. Translated and Ed. by T. Pinkard. Cambridge: University Press. 
10.Jaspers, K. (2012). Der philosophische Glaube. München, Zürich: Piper. 
11.Knapp, M. (2001). “Der trinitarische Gottesgedanke als Zentrum einer Theologie jenseits der Metaphysik? Eine theologische Auseinandersetzung mit Hegels Trinitätsverständnis”. In: M. Knapp, Th. Kobusch (Eds.). Religion-Metaphysik(kritik)-Theologie im Kontext der Moderne/Postmoderne. Berlin/Boston: De Gruyter, 307-332. 
12.Kuder, U. (2017). „Dürer als Gestalter von Hieroglyphen”. In: I. Roepel, S. McKeown (Eds.). Emblems and Impact Volume I: Von Zentrum und Peripherie der Emblematik [Selected Proceedings of the 10th International Conference of the Society for Emblem Studies 27 July –l August 2014 Christian-Albrechts-Universität zu Kiel]. Cambridge: Scholars Publishing, 257-294. 
13.Mühleisen, Hans-Otto (2012). „Der «Hintersinn» der Bilder. Embleme barocker Klosterbibliotheken. Rätsel und Argument”. In: E. Rudolph, Th. Steinfeld (Eds.). Machtwechsel der Bilder – Bild und Bildverstehen im Wandel. Zürich: Orell Füssli Verlag, 245-271. 
14.Ripa, C. (2012). Iconologia. Ed. by. S. Maffei, Torino: Giulio Einaudi Editore.  
15.Roob, A. (2014). Alchemy and Mysticism. The hermetic museum. Köln Lisboa, London, New York, Paris, Tokyo: Taschen Verlag. 
16.Schelling, F.W.J. (2002). Clara, or On nature’s connection to the spirit world. Translated by F. Steinkamp. Albany: State University of New York Press. 
17.Schelling, F.W.J. (2006). Philosophical investigations into the essence of human freedom. Translated by J. Love, J. Schmidt. Albany: State University of New York Press. 
18.Schelling, F.W.J. (2001). Presentation of My System of Philosophy. Translated by M. Vater. In: The Philosophical Forum, 32(4), Winter, pp. 339-371. 
19.Schlegel, F. (1991). Philosophical Fragments. Translated by P. Firchow. Minneapolis, London: University of Minnesota Press. 
20.Schopenhauer, A. (2010). The World as Will and Representation. Vol.1. Translated and Ed. by J. Norman, A. Welchman, Ch. Janaway with an Introduction by Ch. Janaway. Cambridge: University Press. 
21.Thaler, A. (2018). Die Signatur der Iconologia des Cesare Ripa. Fragmentierung, Sampling und Ambivalenz. Eine hermeneutische Studie. Basel: Schwabe Verlag. 
22.Thimann, M. (2011). “Cesare Ripa und die Begriffsbilder der Frühen Neuzeit. Einige Stichworte zur Einführung”. In: C. Logemann, M. Thimann (Eds.). Cesare Ripa und die Begriffsbilder der Frühen Neuzeit. Zürich: Diaphanes 2011. 
23.Weeks, A., Andersson, B. (2019). “Jacob Böhme’s Writings in the Context of His World”. In: B. Andersson, L. Martin, L.T.I. Penman, A. Weeks (Eds.). Jacob Böhme and His World. Leiden, Boston: Brill, 1-20. 
24.Weeks, A. (2014). “Radical Reformation and the Anticipation of Modernism in Jacob Boehme”. In: A. Hessayon, S. Apetrei (Eds.). An Introduction to Jacob Boehme. Four Centuries of Thought and Reception. New York and London: Taylor & Francis Group, 38-56.