Autobiografia Literatura Kultura Media


ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2020.1.14-10
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 1 (14) 2020
Bunt i melancholia. Obraz życia anarchisty w Memuarn fun Lejbn

Autorzy: PIOTR LASKOWSKI ORCID
Uniwersytet Warszawski
Słowa kluczowe: Lejb Berkenwald „Lejb Anarchista” anarchizm żydowski anarchoindywidualizm historia afektów queerstoria
Data publikacji całości:2020
Liczba stron:31 (185-215)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest jedynej w swoim rodzaju narracji autobiograficznej – spisanej i opublikowanej w międzywojennej Polsce przez żydowskiego anarchistę. Niewielka książeczka Memuarn oder szpliters fun a lebn fun Lejbn (znana również jako Memuarn fun Lejbn) została wydana w 1933 roku w Łodzi, w 2017 roku ukazał się jej polski przekład pod tytułem Memuary albo okruchy z życia Lejba. W pierwszej części artykułu zidentyfikowano i przedstawiono postać autora, Lejba Berkenwalda, zwanego „Lejbem Anarchistą”, jego środowisko społeczne i usytuowanie na mapie międzywojennego anarchizmu. W części drugiej autobiograficzna narracja Lejba czytana jest w perspektywie mikrohistorii afektów; akcent położony został na wyłaniającą się z tekstu alternatywną formę męskiej podmiotowości – wykraczającą poza dominujący, heteronormatywny model męskości i przynależącą – tak w swych nadziejach, jak i rozczarowaniach – do niedającej się urzeczywistnić mesjańskiej wspólnoty.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Źródła niepublikowane:
2.International Institute of Social History w Amsterdamie. Federación Anarquista Ibérica Archives, Archivo de la oficina de propaganda exterior CNT/FAI, Augustin Souchy, sygn. 41D.
3.Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie. Archi¬wum Ringelbluma, sygn. ARG I 1412, ARG I 1415, ARG I 1392.
4.Źródła publikowane, wspomnienia, opracowania:
5.Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. T. 3: Relacje z Kresów, oprac. Andrzej Żbikowski. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny IN-B, 2000.
6.Armand, Émile. L’homosexualité, l’onanisme et les individualistes. Paris: Édition de l’En dehors, 1931.
7.Avrich, Paul. The Russian Anarchists. Princeton: Princeton University Press, 1967.
8.Boyarin, Daniel. Unheroic Conduct. The Rise of Heterosexuality and the Invention of the Jewish Man. Berkeley: University of California Press, 1997.
9.Chwedoruk, Rafał. Ruchy i myśl polityczna syndykalizmu w Polsce. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2011.
10.Cygielstrejch, Adam. „Twórczość psychologiczna Edwarda Abramowskiego”. Przegląd Filozoficzny 22 (1919): 1–12.
11.Fuks, Chaim Leib. Lodż szel majle. Tel Awiw: I.L. Perec Farlag, 1972.
12.Ginzburg, Carlo. „Tropy. Korzenie paradygmatu poszlakowego”. Tłum. Tadeusz Sierotowicz. Zagad¬nienia Filozoficzne w Nauce 39 (2006): 8–65.
13.Goldkorn, Icchok. Lodżer portretn: umgekumene jidisze szrajber un tipn. Tel Awiw: Ha-Menora, 1963.
14.Goldman, Emma. Anarchizm i inne eseje. Tłum. Jagoda Dolińska, Andrzej Grzybowski, Piotr Laskow¬ski, Maciej Łagodziński, Gabriela Łazarkiewicz, Sebastian Matuszewski. Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa Trojka, 2015.
15.Gonczarok, Mosze. Piepiel naszich kostrow. Oczerki istorii jewriejskowo anarchistskowo dwiżenija (idisz-anarchizm). Jerusalim: Izdatielstwo „Problemen”, 2002.
16.Grave, Jean. L’individu et la société. Paris: P.-V. Stock, 1897.
17.Grinberg, Daniel. „Formes de la militance juive radicale en Pologne”. W: Juifs et anarchistes. Histo¬ire d’une rencontre, red. Amedeo Bertolo, 159–171. Tłum. Patricia Farazzi, Marianne Enckell, Jean-Manuel Traimond. Paris–Tel Aviv: Éditions de l’Eclat, 2008.
18.Grinberg, Daniel. „Il radicalismo ebraico in Polonia”. W: L’anarchico e l’ebreo. Storia di un incontro, red. Amedeo Bertolo, 165–178. Milano: Elèuthera, 2001.
19.Grinberg, Daniel. Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej 1870–1914. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
20.Halper, Shaun Jacob. „Coming Out of the Hasidic Closet. Jiři Mordechai Langer (1894–1943) and the Fashioning of Homosexual-Jewish Identity”. Jewish Quarterly Review 101 (2011), 2: 189–231.
21.Halperin, David. „Jak uprawiać historię męskiego homoseksualizmu?”. Tłum. Joanna Bednarek. W: Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. Agnieszka Gajewska, 605–662. Poznań: Wydaw¬nictwo Poznańskie, 2012.
22.Hirszauge, Eliezer. Spełniające się marzenie. Wspomnienia o ruchu anarchistycznym w Polsce 1928– 1946. Tłum. Magdalena Siek. Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa Trojka, 2019.
23.Hoffman, Matthew. From Rebel to Rabbi. Reclaiming Jesus and the Making of Modern Jewish Culture. Stanford: Stanford University Press, 2007.
24.Ilany, Ofri. „Homo-Semitism: Jewish Men, Greek Love and the Rise of Homosexual Identity”. W: Internal Outsiders – Imagined Orientals? Antisemitism, Colonialism and Modern Constructions of Jewish Identity, red. Ulrike Brunotte, Jürgen Mohn, Christina Späti, 131–142. Würzburg: Ergon Verlag, 2017.
25.Kaufman, Mojżesz. „Początki roboty żydowskiej PPS”. Niepodległość 7 (1933): 335–350.
26.Kaufman, Mojżesz. „Przyczynki do historii Żydowskiej Organizacji PPS”. Niepodległość 12 (1935): 22–52.
27.Kieval, Hillel J. „Imagining ‘Masculinity’ in the Jewish Fin de Siècle”. Studies in Contemporary Jewry 16 (2000): 142–155.
28.Kozłowski, Józef. Śpiewy proletariatu polskiego. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1977.
29.Langer, Georg. Die Erotik der Kabbala. Prag: Josef Flesch, 1923.
30.Laskowski, Piotr. „O materiałach Mojżesza Kaufmana w Archiwum Ringelbluma”, w: Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 36: Uzupełnienia, oprac. Eleonora Bergman, Tadeusz Epsztein (Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2020), 364–374.
31.Laskowski, Piotr. „«Zaczęłam filozofować, rozmyślać, szukać odpowiedzi na dręczące mnie kwestie». Wspomnienia Edwardy (Etli) Bomsztyk: biografia, emancypacja, polityka”. Praktyka Teo¬retyczna 1 (2017): 84–129.
32.Löwy, Michael. Redemption and Utopia. Jewish Libertarian Thought in Central Europe. A Study in Elective Affinity. Tłum. Hope Heaney. Stanford: Stanford University Press, 1992.
33.Maitron, Jean. Le mouvement anarchiste en France. T. 1: Des origines à 1914. Paris: Gallimard, 1975.
34.Malatesta, Errico. „Lo sciopero armato”. Il lungo esilio londinese 1900–1913. Milano: Zero in Con¬dotta, 2015.
35.Marek, Paweł Lew. Na krawędzi życia. Wspomnienia anarchisty 1943–44. Kraków: Wydawnictwo „Dąb”, 2006.
36.Marks, Karol, Fryderyk Engels. „Ideologia niemiecka”. Tłum. Salomon Filmus, Kazimierz Błeszyń¬ski. W: Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła. T. 3, 9–619. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961.
37.Marks, Karol, Fryderyk Engels. „Święta rodzina, czyli krytyka krytycznej krytyki. Przeciwko Bru¬nonowi Bauerowi i spółce”. Tłum. Salomon Filmus, Tadeusz Kroński. W: Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła. T. 2, 3–262. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961.
38.Marzec, Wiktor. Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne. Łódź– Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Universitas, 2016.
39.Marzec, Wiktor. „The Birth of the Militant Self. Working-Class Memoirs of Late Russian Poland”. East Central Europe 46 (2019): 29–51.
40.„Memuary albo okruchy z życia Lejba”. Tłum. Anna Jakimszyn-Gadocha. W: Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Antologia twórczości literackiej Żydów w Łodzi (1905–1939), red. Krystyna Radziszew¬ska, Dariusz Dekiert, Ewa Wiatr, 240–265. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017.
41.Menes-Frajnd, Hersz. Niczes filozofie, Warsze: nakładem El. Hirszauge, 1939.
42.Moseley, Marcus. Being For Myself Alone: Origins Of Jewish Autobiography. Stanford: Stanford University Press, 2006.
43.Patten, John, red. Yiddish Anarchist Bibliography. London–Cambridge: Kate Sharpley Library, 1998.
44.Podręczny rejestr handlowy 1926. Łódź: Nakładem Wydawnictwa Księgi Prawomocnych Podpisów Przemysłu, Handlu i Finansów, 1926.
45.Puławer, Mosze. Ararat. Tel Awiw: I.L. Perec Farlag, 1972.
46.Radziszewska, Krystyna, Dariusz Dekiert, Ewa Wiatr, red. Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Antologia twórczości literackiej Żydów w Łodzi (1905–1939). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódz¬kiego, 2017.
47.Rappaport, Herman. Anarchizm i anarchiści na ziemiach polskich do 1914 roku. Warszawa: Pań¬stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
48.Strauss, Leo. „Prześladowanie i sztuka pisania”. W: Leo Strauss, Sokratejskie pytania. Tłum. Paweł Maciejko, 107–121. Warszawa: Fundacja „Aletheia”, 1998.
49.Trunk, Jechiel Jeszaja. Pojln. Obrazy i wspomnienia z Łodzi. Tłum. Anna Clarke. Łódź: Wydawnic¬two Tygiel Kultury, 1997.
50.Weissenberg, I.M. „A Shtetl”. W: A Shtetl and Other Yiddish Novellas. Tłum. Ruth R. Wisse. Detroit: Wayne State University Press, 1986.
51.Wierzchoś, Dariusz, Michał Przyborowski. „Anarchizm polski w latach 1918–1926. Na drodze do utworzenia Anarchistycznej Federacji Polski”. Scripta Historica 22 (2016): 191–210.
52.Wierzchoś, Dariusz, Michał Przyborowski. Machno w Polsce. Poznań: Oficyna Wydawnicza Brac¬twa Trojka, 2012.
53.Wilde, Oscar. De Profundis. Listy i impresje więzienne. Tłum. Róża Centnerszwerowa. Warszawa: Vita Nuova, 1992.
54.Zackiewicz, Grzegorz. Syndykalizm w polskiej refleksji i rzeczywistości politycznej I połowy XX wieku. Kraków: Avalon, 2013.
55.Zandberg, Adrian. „Anarchistyczna Federacja Polski. Polscy anarchiści w dwudziestoleciu mię¬dzywojennym”. Przegląd Historyczny 93 (2002), 1: 31–52.
56.Zimmer, Kenyon. Immigrants against the State. Yiddish and Italian Anarchism in America. Urbana– Chicago–Springfield: University of Illinois Press, 2015.