Studia Paradyskie


ISSN: 0860-8539     eISSN: 2956-4204    OAI    DOI: 10.18276/sp.2023.33-07
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Issue archive / 33/2023
Powstanie Pięcioksięgu – aktualny stan badań
(he Formation of the Pentateuch – current state of research)

Authors: Janusz Lemański ORCID
Uniwersytet Szczeciński
Keywords: Pentateuch exodus patriarchs biblical prehistory redaction
Data publikacji całości:2023-12
Page range:20 (95-114)
Cited-by (Crossref) ?:
Downloads ?: 74

Abstract

The article presents the current state of knowledge about the creation of the Pentateuch. The oldest traditions contained in it are the covenant code (VIII B.C.), the core of the exodus traditions and the core of patriarchal traditions (specially the tradition of Jacob), dating back to the early period of the monarchy (IX/VIII B.C.). The next stage in the creation of this work is the Deuteronomistic school with the code of the covenant worked out by it (Deuteronomistic code, the second half of VII century B.C) and priestly school (late 6th century B.C.). The exodus tradition (+ Moses) and the patriarchal tradition developed independently at first. The first connection is attributed either to the priestly school (after the Babylonian exile) or the non-priestly/(post) Deuteronomistic (in the final period of the monarchy or during the exile). In the current debate considerable importance is attached to the so-called editors, who did not glue existing texts together, but broke them up and created them, presenting in them their own concepts and theological view.
Download file

Article file

Bibliography

1.A Farewell to the Yahwist? The Composition of the Penateuch in Recent European Interpretation (SBL 34), red. Th.B. Dozeman, K. Schmid, Atlanta 2006.
2.Albertz R., Exodus 1–18.19–40 (ZBK.AT 2.1–2), Zürich 2012–2015.
3.Auf dem Weg zur Endgestalt von Genesis bis II Regum. Festschrift H.Ch. Schmitt (BZAW 370), red. M. Beck, U. Schorn, Berlin, New York 2006.
4.Baden J.S., J, E, and the Redaction of the Pentateuch (FAT 68), Tübingen 2012.
5.Baden J.S., The Composition of the Penatteuch: Renewing the Documentary Hypothesis (The Anchor Tale Bible Reference Library), New Haven 2012.
6.Berner Chr., Die Exoduserzählung. Das literarische Werden einer Ursprungslegende Israels (FAT 73), Tübingen 2010.
7.Blanco Wissmann F., „Er tat das Rechte…” Berurteilungskriterien und Deuteronomium in 1Kön 25 (AThANT 93), Zürich 2008.
8.Blenkinsopp J., Abraham. The Story of a Life, Cambridge 2015.
9.Blum E., Studien zur Komposition des Pentateuch (BZAW 189), Berlin, New York 1990.
10.Blum E., Pentateuch – Hexateuch – Enneateuch? Oder Woran erkennt man ein literarisches Werk in der hebräischen Bibel, w: Les dernières redactions du Pentateuchque, de l’Hexateuque et de l’Ennéateuque, (BETL 203), red. T. Römer, K. Schmid, Leuven 2007, s. 67–97.
11.Carr D., The Moses Story: Literary-Historical Ref lections, „Hebrew Bible and Ancient Testament” 1 (2012), s. 7–35.
12.Chrostowski W., Ogród Eden. Zapoznane świadectwo asyryjskiej diaspory (RiSB 1), Warszawa 1996.
13.Collective Memory and Collective Identity. Deuteronomy and the Deuteronomistic History in their Context (BZAW 534), red. J. Unsok Ro, D. Edelman, Berlin, Boston 2021.
14.Crüsemann F., Die Eigenständigkeit der Urgeschichte. Ein Beitrag zur Diskussion um den Jahwisten, [w:] Die Botschaft und die Boten, red. H.W. Wolff, J. Jeremias, L. Periltt, Neukirchen Vluyn 1981, s. 11–29.
15.Deuteronomy in the Making. Studies in the Production of Debarim, (BZAW 533), red. D. Edelman i in., Berlin, Boston 2021.
16.Eigensinn und Entstehung der Hebräischen Bibel (FAT 136), red. J.J. Krause, W. Oswald, K. Weingart, Tübingen 2020.
17.Garton R.E., Mirages in the Desert. The Tradition-Historical Developments of the Story of Massah-Meribah(BZAW 492), Berlin 2017.
18.Gerhards M., Aussetzungsgeschichte des Mose: Literar- und traditionsgeschichtliche Untersuchungen zu einem Schlüsseltext des nichtprietsterschriftlichen Tetrateuch (WMANT 109), Neukirchen-Vluyn 2006.
19.Germany S., The Exodus-Conquest Narrative (FAT 115), Tübingen 2017.
20.Graupner A., Der Elohist: Gegenwart und Wirksamkeit des trnaszendenten Gottes in der Geschichte (WMANT 97), Neukirchen-Vluyn 2002.
21.Johnstone W., The Use of Preminiscences in Deuteronomy in Recovering the Two Main Literary Phases in the Production of the Pentateuch, [w:] Abschied vom Jahwisten. Die Komposition des Hexateuch in der jüngsten Diskussion (BZAW 315), red. J.C. Gertz i in., Berlin, New York 2002, s. 247–273.
22.Koch Chr., Vertrag, Treueid und Bund. Studien zur Rezeption des altorientalischen Vertragsrechts im Deuteronomium und zur Ausbildung der Bundestheologie im Alten Testament (BZAW 383), Berlin 2008.
23.Köckert M., Von Jakob zu Abraham (FAT 147), Tübingen 2021.
24.Kratz R., The Pentateuch in Current Research: Consensus and Debate, w: The Pentateuch (FAT 78), red. Th.B. Dozeman i in., Tübingen 2011, s. 31–61.
25.Kratz R., The Idea of Cultic centralization in Deuteronomy 12 and Its Supposed Ancient Near East Analogies, [w:] One God – One Cult – One Nation. Archaeological and Biblical Perspectives, (BZAW 405), red. R.G. Kratz, H. Spickermann, Berlin 2010, s. s. 21–144.
26.Kratz R., “The Peg in the Wal”. Cultic Centralization Revisited, w: Law and Religion in the Eastern Mediterranean. From Antiquity to Early Islam, red. C. Anselm, C. Hagedorn, R.G. Kratz, Oxford 2013, s. 251–285.
27.Lemański J., Od manny na pustyni do manny ukrytej. Rozwój tradycji o mannie w Starym Testamencie, Szczecin 2006.
28.Lemański J., Księga Rodzaju rozdziały 1–11 (NKB.ST I/1), Częstochowa 2013.
29.Lemański J., Księga Rodzaju rozdziały 11,27–36,43 (NKB.ST I/2), Częstochowa 2014.
30.Lemański J., Rdz 1,1–2,3 na nowo odczytane? Czyli pytanie o to, czy możliwe jest nowe spojrzenie na kapłański opis stworzenia?, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 23 (2016), s. 75–81.
31.Lemański J., Abraham versus Jakub, „Collectanea Theologica” 88 (2018) 4, s. 35–51.
32.Lemański J., „Poślij ludzi, aby zbadali kraj Kanaan…” (Lb 13,1a). Kto i po co wprowadził tradycje o zwiadowcach wysłanych przez Mojżesza do Kanaanu?, [w:] Dla dobra Jego Ciała, którym jest Kościół (Kol 1,24). Księga
33.pamiątkowa dla ks. prof. Antoniego Paciorka, red. G. Baran, Częstochowa 2019, s. 223–246.
34.Lemański J., Prawo Pana doskonałe – krzepi życie (Ps 19, 8a). Kilka ref leksji na temat istoty prawa i sprawiedliwości w Starym Testamencie (SiR 54), Szczecin 2019.
35.Lemański J., Tora – Pięcioksiąg. Wprowadzenie w zagadnienia teologiczne i historyczno-krytyczne, Szczecin 2020.
36.Lemański J., Kim był Abraham i skąd pochodził? Kilka uwag na temat potencjalnych śladów tradycji o Abrahamie, „The Biblical Annals”10 (2020) 1, s. 5–30.
37.Lemański J., Abraham – a Canaanite? Tracing the Beginnings of the Literary Tradition of Abraham, „The Biblical Annals” 11 (2021) 2, s. 185–230.
38.Lemański J., Narodziny Izraela. Szkice historyczno-biblijne, Szczecin 2021.
39.Lemański J., Opis stworzenia (Rdz 1,1–2,3) i pytanie o potencjalną wcześniejszą wersję oraz późniejsze suplementy, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 28 (2021), s. 67–83.
40.Lemański J., Stworzenie i upadek człowieka w Rdz 2–3? Próba innego spojrzenia, [w:] Kogo szukasz (J 20,15).
41.Księga Pamiątkowa dla ks. prof. Henryka Witczyka w 65. rocznicę urodzin, Warszawa 2021, s. 342–368.
42.Lemański J., Hezekiah and the Centralization of Worship (2Kgs 18,4.22), „Collectanea Theologica” 92 (2022), s. 29–62.
43.Lemański J., Mojżesz, jakiego nie znamy? Kilka uwag na temat poszukiwań historycznego Mojżesza, „Studia Paradyskie” 32 (2022), s. 87–119.
44.Levin Chr., Der Jahwist (FRLANT 157), Göttingen 1993.
45.Levin Chr., The Jahwist: The Earlier Editor in the Pentateuch, „Journal of Biblical Literature” 126 (2007), s. 209–230.
46.Otto E., Das Deuteronomium: Politische Theologie und Rechtsreform in Juda und Assyrien (BZAW 284), Berlin 1999.
47.Otto E., Deuteronomium im Pentateuch oraz Das Buch Levitikus im Pentateuch, „Theologische Rundschau” 74 (2009), s. 470–479.
48.Otto E., Deuteronomium 12,1–23,15 (HThKAT), Freiburg, Basel, Wien 2016.
49.Otto E., Deuteronomium 23,16–34,12 (HThKAT), Freiburg, Basel, Wien 2017.
50.Perlitt L., Deuteronomium-Studien (FAT 8), Tübingen 1994.
51.Schmid K., Literaturgeschichte des Alten Testaments. Eine Eunführung, Darmstadt 2014.
52.Schmitt H.-Chr., Arbeitsbuch zum Alten Testament (UTB 2146), Göttingen 2005.
53.Schnocks J., Mose im Psalter, [w:] Mose in Biblical and Extra-Biblical Traditions (BZAW 172), red. A. Graupner, M. Wolter, Berlin, New York 2007, s. 79–88.
54.Stoppel H., Von Angesicht zu Angesicht. Ouvertüre am Horeb. Deuteronomium 5 und 9–10 und die Textgestalt ihrer Folie (AThANT 109), Zürich 2018.
55.The Formation of the Pentateuch. Bringing the Academic Cultures of Europe, Israel, and North America (FAT 111), red. J. Chr. Gertz i in., Tübingen 2016.
56.The Pentateuch as Torah. New Models for Understanding Its Promulgation and Acceptance, red. G.N. Knoppers, B.M. Levinson, Winona Lake 2007.
57.Veijola T. Deuteronomismusforschung zwischen Tradition und Innovation I, „Theologische Rundschau” 67 (2002), s. 273–327.
58.Witte M., Die biblische Urgeschichte. Redaktions- und theologiegeschichtliche Beobachtungen zu Genesis 1,1–11,26 (BZAW 265), Berlin, New York 1998.
59.Zimmer F., Der Elohist als weisheitlich-prophetische Redaktionsschicht: Eine literarische und theologiegeschichtliche Untersuchung der sogenannten elohistischen Texte im Pentateuch (Europäische Hochschuleschriftten 23, Theologie 656), Frankfurt am Main 1991.