Z dala od egocentrycznej metropolii. Obraz prowincji w filmie


ISBN: 978-83-7972-621-9    ISBN (online): 978-83-7972-623-3 OAI
CC BY-SA   Open Access 

.
Ostrowska „republika nadziei”. Nietypowa opowieść o peryferii roku 1918

Autorzy: Tomasz Sikorski ORCID
Wydział Humanistyczny
Słowa kluczowe: Republika nadziei film historyczny peryferie niepodległość pamięć zbiorowa
Data publikacji całości:2023-08-21
Liczba stron:30 (109-138)

Abstrakt

The article analyzes the now forgotten feature film Republika nadziei/Republic of Hope (1986, directed by Zbigniew Kuźmiński, screenplay: Kazimierz Radowicz, Zbigniew Kuźmiski), devoted to the events that took place in November 1918 in Ostrów Wielkopolski (the city liberation process, a prelude to the Uprising Polish). It was a cinematic version of the series Republika Ostrowska. The genesis of the film was discussed (in the context of the social and political changes of the 1980s, creating the collective memory of the city’s inhabitants), the plot, the most important narrative layers (the struggle of middle school youth with Germanization, preparations for the independence act, Feliks Krogulecki’s love for Kornela Biniewska, rivalry between Feliks Krogulecki and Oskar von Wedow – “Pole” and “German”) and its critical reception by the industry (film) and the socio-political press. Attention is drawn to the role played by the film image - a product of mass culture in creating a durable medium, an inherent element of collective memory and the identity of the inhabitants of the “peripheral” city

Bibliografia

1.Filmoteka
2.Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy (1979–1981), reż. Jerzy Sztwiertnia, scen. Andrzej Twerdochlib, Stefan Bratkowski [barwny, 13 odcinków].
3.Republika nadziei (1986), reż. Zbigniew Kuźmiński; scen. Kazimierz Radowicz, Zbigniew Kuźmiński [barwny, 4524 m, 165 min.].
4.Republika Ostrowska (1985), reż. Zbigniew Kuźmiński; scen. Kazimierz Radowicz, Zbigniew Kuźmiński [barwny, 6 odcinków].
5.Prasa
6.„Dziennik Berliński”
7.„Dziennik Ostrowski”
8.„Dziennik Polski”
9.„Dziennik Poznański”
10.„Echo Krakowa”
11.„Ekran”
12.„Fakty Ostrowskie”
13.„Film”
14.„Gazeta Ostrowska”
15.„Gazeta Pomorska”
16.„Gazeta Poznańska”
17.„Głos Ostrowski”
18.„Głos Wielkopolski”
19.„Kurier Ostrowski”
20.„Kurier Poznański”
21.„Nowy Kurier”
22.„Orędownik”
23.„Południowa Wielkopolska”
24.„Promień”
25.„Przewodnik Katolicki”
26.„Słowo Polskie”
27.„Sztandar Młodych”
28.„Wolność. Organ Związku Oficerów Rezerwy Ziem Zachodnich RP”
29.Dokumenty publikowane
30.Eustachiewicz T., Dziesięciolecie Gimnazjum Ostrowskiego w Niepodległej Polsce, [w:] Sprawozdanie Dyrekcji Państw. Gimnazjum w Ostrowie Wlkp. za lata 1918/191 – 1928/1929, Ostrów 1929.
31.Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum Męskiego w Ostrowie Wielkopolskim za rok szkolny 1918/19–1928/29, Ostrów 1929.
32.Wspomnienia, pamiętniki, relacje
33.Dobrowolski H., Wspomnienia pośmiertne: Marian Friedberg, „Archeion”, 1969, t. 52.
34.Jachowski J., Wspomnienia poznańskiego księgarza i wydawcy, Poznań 1960.
35.Kasprzak F., Jeszcze raz – kto wyzwolił Ostrów, „Południowa Wielkopolska” 1964, nr 2.
36.Kasprzak F., Listopad 1918 roku w Ostrowie. Z moich wspomnień, „Południowa Wielkopolska” 1963, nr 3.
37.Kasprzak F., Ostrowiacy w boju 1918–1919, „Gazeta Ostrowska” 1959, nr 6, 7, 8, 9, 10.
38.Kasprzak F., Ostrowski listopad, „Południowa Wielkopolska” 1964, nr 11.
39.Kasprzak F., Ostrowskie ziomkostwo, „Południowa Wielkopolska” 1964, nr 12.
40.Kasprzak F., Z historii Ostrowa z przed lat 40 (rok 1918/1919), „Głos Ostrowski” 1958, nr 14, 1959, nr 1.
41.Kasprzak F., Ze wspomnień emigranta, [w:] Szkice i fragmenty z powstania wielkopolskiego, Poznań 1933.
42.Kostrzewa A., Pierwsze kadry wojska polskiego w Ostrowie. Ze wspomnień uczestnika pamiętnych dni listopadowych w roku 1918, „Dziennik Ostrowski” 13 XI 1934.
43.L.S. [L. Sokołowski], Przed 15 laty w Ostrowie, „Orędownik Ostrowski” 10 XI 1933; 15 XII 1933; 19 XII 1933; 22 XII 1933; 27 XII 1933.
44.Lange J., Organizacja Straży Ludowej i jej udział w Powstaniu Wielkopolskim, [w:] Powstanie Wielkopolskie 1918–1919. Wybór źródeł, oprac. A. Czubiński, B. Polak, Poznań 1983.
45.Lewandowski M., Fragment wspomnień z powstania wielkopolskiego w Ostrowie Wielkopolskim, „Promień” 1935, nr 4; 1936, nr 5; 1936, nr 6.
46.Mowa dra Aleksandra Dubiskiego wygłoszona w Sali Teatru Miejskiego na Akademii obchodu 20-lecia Powstania Wielkopolskiego w Ostrowie dnia 1 stycznia 1939 roku, „Orędownik Ostrowski” 25 I 1939, nr 11.
47.Niesiołowski A., Brzask wolności. Wspomnienia z pierwszego okresu dziejów pułku, [w:] Jednodniówka 70 pułku piechoty (12 p. sztrz. Wlkp), Pleszew 1930.
48.Niesiołowski A., Garść wspomnień z wielkich dni, „Nowy Kurier” 28 XII 1933, nr 297, 30 XII 1933, nr 299; 4 I 1934, nr 2; 9 I 1934, nr 5; 14 I 1934, nr 10.
49.Niesiołowski A., Garść wspomnień z wielkich dni. Cz. I–III, „Promień”, Ostrów 1936, nr 5; 1937, nr 3; 1937, nr 7.
50.Niesiołowski A., Pierwszy sztandar Wielkopolski. Garść wspomnień I, „Nowy Kurier” 11 XI 1928, nr 261.
51.Niesiołowski A., Pierwszy sztandar Wielkopolski. Garść wspomnień II, „Nowy Kurier” 13 XI 1928, nr 262.
52.Niesiołowski A., Przed 19 laty w Ostrowie (z pamiętnika), „Orędownik Ostrowski” 19 XI 1937; 22 XI 1937; 24 XI 1937; 20 XII 1937.
53.Podejma F., Wspomnienia z konspiracyjnego TTZ, „Promień” 1928, z. 8.
54.Sokolnicka Z., O pracy tajnej Towarzystwa Tomasza Zana pod jarzmem pruskiem kilka wspomnień, Warszawa 1921.
55.Sokołowski L., Przed 10 laty w Ostrowie, „Orędownik Ostrowski” 9 XI 1928.
56.Sokołowski L., W piętnastolecie oswobodzenia Ostrowa, „Orędownik Ostrowski” 29 XII 1933.
57.Sokołowski L., Wspomnienie w ósmą rocznicę powstania, „Orędownik Ostrowski” 9 XI 1926.
58.Szembek B., Pamiętny Sylwester 1918 r., „Przewodnik Katolicki” 1973, nr 1.
59.Wieliczka Z., Od Prosny po Rawicz. Wspomnienia z powstania wielkopolskiego 1918–1919, Poznań 1931.
60.Opracowania
61.Bednarek S., Jeśli nie „miejsca pamięci”, to co? O badaniach pamięci, „Kultura Współczesna” 2010, nr 1 (63).
62.Beryt Z., Nadzieja, „Gazeta Poznańska” 14 X 1988.
63.Cybulski W., Republika nadziei, „Dziennik Polski” 25 XI 1988, nr 275.
64.Czubala D., Współczesne legendy miejskie, Katowice 1993.
65.Czubiński A., Grot Z., Miśkiewicz B., Powstanie Wielkopolskie 1918–1919, Warszawa–Poznań 1978.
66.Dembski K., Wielkopolska w początkach II Rzeczypospolitej – zagadnienia prawnoustrojowe, Poznań 1972.
67.Dworecki Z., Polski Rady Ludowe w Wielkopolsce 1918–1919, Poznań 1962.
68.Dykcik Z., Oswobodzenie Ostrowa, „Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2008, t. 3.
69.Dykcik Z., Republika Ostrowska. Przyczynek do historii powstania wielkopolskiego 1918–1919, Ostrów Wielkopolski 1988 (kolejne wyd. 1992, 1995, 2003).
70.Englich J., Zarys historii wojennej 70-go pułku piechoty wielkopolskiej, Warszawa 1929.
71.Eustachiewicz T., Zarys dziejów Gimnazjum w Ostrowie, Ostrów 1927.
72.Fazlagić J., Rocznice narodowe – upamiętnianie września 1939 roku w samorządach, „Opinie i Analizy” [Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego] 2019, nr 47.
73.Gadomski B., Republika Ostrowska. Pięć dni na planie serialu Zbigniewa Kuźmińskiego, „Film” 1984, nr 20.
74.Gadomski B., Zwierciadło Młodych: 5 minut z... Andrzejem Szczytko, „Express Ilustrowany” 29 III 1984.
75.Garfinkel H., Studia z etnometodologii, Warszawa 2007.
76.Grot Z., Oświata i kultura w dobie powstania, [w:] Powstanie Wielkopolskie 1918–1919, red. Z. Grot, Poznań 1968.
77.Gruchot T., Mitomania po ostrowsku, „Fakty Ostrowskie” 9 XI – 7 XII 2015, nr 36 (513).
78.Halbwasch M., Społeczne ramy pamięci, Warszawa 1969.
79.Hoelscher S., Alderman D.H., Memory and place: Geographies of a critical relationship, „Social & Cultural Geography” 2004, vol. 5, no 3.
80.Idziorek M., Śladami serialu „Republika Ostrowska”, „Gazeta Poznańska” 11 VII 1986.
81.Iskierko A., Prof. Schats wśród papierowych sylwetek, „Ekran” 20 X 1988, nr 42.
82.Jałowiecki B., Pamięć miejsc, [w:] Nowa przestrzeń społeczna w badaniach socjologicznych, red. Z. Rykiel, Rzeszów 2008.
83.Jednodniówka na okoliczność dwudziestego jubileuszu Gimnazjalnego Klubu Sportowego „Venetia”, red. J. Frąckowiak, Ostrów 1928.
84.Jeżewski Z., Skauci – harcerki – harcerze ziemi ostrowskiej w Powstaniu Wielkopolskim 1918–1919, „Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2019, t. 14.
85.Kazimierska K., Ramy społeczne pamięci, „Kultura i Społeczeństwo” 2007, nr 2 (51).
86.Kołodziejczyk A., Gimnazjalne Koło Sportowe „Venetia”, [w:] 100 lat Gimnazjum Męskiego w Ostrowie, Ostrów 1946.
87.Kopczyńska I., Towarzystwo Tomasza Zana w Wielkopolsce 1920–1939, niepublikowana rozprawa doktorska napisana w Instytucie Historii UAM, pod kierunkiem dr hab. prof. UAM Danuty Konieczki-Śliwińskiej, Poznań 2019, s. 183–200 (maszynopis w zbiorach Tomasza Sikorskiego).
88.Korzeniewski B., Upamiętnienie w przestrzeni miejskiej, „Kultura Współczesna” 2008, nr 4 (58).
89.Kubiak S., Łozowski F., Rady Robotniczo-Żołnierskie w Wielkopolsce 1918–1919, Poznań 1959.
90.Kula M., Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.
91.Ławniczak A., Rola Skalmierzyc i Szczypiorna w przygotowaniach zbrojnych oraz Powstaniu Wielkopolskim w południowej części Wielkiego Księstwa Poznańskiego (listopad 1918–luty 1919), „Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2018, t. 12.
92.Maciejewski K., Republika bez proklamacji, czyli mit prowincji, „Kurier Ostrowski” 3 XI 2018.
93.Malatyńska M., Republika nadziei, „Echo Krakowa” 10 XI 1988, nr 219.
94.MI [M. Idziorek], W Ostrowie − o „Republice Ostrowskiej”. Wielkopolanie znów bohaterami serialu TVP, „Gazeta Poznańska” 6 VI 1986.
95.Mizera S., Akademickie Koło Ostrowian w okresie 10-lecia istnienia, „Jednodniówka AKO”, Ostrów 1937.
96.Niełacny K., Udział absolwentów i wychowanków Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Ostrowie w Powstaniu Wielkopolskim, „Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2018, t. 13.
97.Nowak J., Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Kraków 2010.
98.Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, red. A. Szpociński, Warszawa 2009.
99.Pietrzak A., Przed laty w Ostrowie, „Film” 30 X 1988, nr 44.
100.Pietrzak J., Feliks Kasprzak – nestor dziennikarstwa, działacz niepodległościowy i samorządowiec, „Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2018, t. 13.
101.Pietrzak J., Od wyzwolenia do wolności, „Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2018, t. 13.
102.Pietrzak J., Powstańczy Ostrów w powstańczej Wielkopolsce 1918–1919, Ostrów Wielkopolski 2019.
103.Radowicz K., Noc sylwestrowa, Ostrów Wielkopolski 1993.
104.Radowicz K., Republika Ostrowska, „Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Genealogicznego” 2008, t. 3.
105.Radowicz K., Republika Ostrowska. Fragmenty scenariusza, „Nurt” 1986, nr 1 (245).
106.Republika nadziei, „Echo Krakowa” 1988, nr 202.
107.Republika nadziei, „Sztandar Młodych” 1988, nr 213.
108.Sikorski T., Z myślą o Wielkiej Polsce. Ruch narodowy w regionie ostrowskim w XIX i początkach XX wieku, cz. II, „Gazeta Ostrowska” 9 XI 2002.
109.Sikorski T., Z myślą o Wielkiej Polsce. Ruch narodowy w regionie ostrowskim w XIX i początkach XX wieku, cz. I, „Gazeta Ostrowska” 30 X 2002.
110.Skrzypczak-Walkowiak B., Dwa losy kobiece na tle filmowego ujęcia historii południowej Wielkopolski (Jerzy Antczak „Noce i dnie”, Zbigniew Kuźmiński „Republika nadziei”), „Rocznik Ostrowskiego Towarzystwa Naukowego. Kultura Lokalna” 2014, nr 7.
111.Szacka B., Czas przeszły: pamięć – mit, Warszawa 2006.
112.Szacka B., Przebudowa ustrojowa i pamięć przeszłości, [w:] Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, red. J. Wasilewski, Warszawa 2006.
113.Szpociński A., Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, Warszawa 2005.
114.Szukała E., Ściśle tajne, „Głos Wielkopolski” 21 IV 1989, nr 94.
115.Trzeciakowski L., Wielkie Księstwo Poznańskie w ostatnich latach panowania pruskiego, [w:] Powstanie Wielkopolskie 1918–1919, Poznań 1968.
116.W kinie, „Gazeta Pomorska” 4 XI 1988, nr 256.
117.Wawrzyniak W., Zarys historii powstania w południowej części Księstwa Poznańskiego, „Wolność. Organ Związku Oficerów Rezerwy Ziem Zachodnich RP” 1922, nr 4, 1922, nr 4, 1922, nr 5; 1922, nr 7.
118.Weiss M., Kazimierz Radowicz – człowiek, który ocalił „Republikę Ostrowską”, „Głos Wielkopolski” 6 XI 2014.
119.Wieliczka Z., Wielkopolska a Prusy w dobie powstania 1918–1919, Poznań 1932.
120.Wielkopolska Szkoła Edukacji Narodowej. Studia i wspomnienia z dziejów Gimnazjum Męskiego (obecnie I Liceum Ogólnokształcącego) w Ostrowie Wielkopolskim w 125-lecie jego założenia 1845–1970, red. W. Brodzki i inni, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970.
121.Wiertelak J., Ostrów upomina się o swoje prawa w akcji zaczątkowej polskiego ruchu zbrojnego w Wielkopolsce, „Dziennik Poznański” 30 I 1936.
122.Wierusz A., Zarys historii tajnych kółek gimnazjalnych, „Gazeta Ostrowska” 1931, nr 69–72.
123.Wierusz A., Zarys historii tajnych kółek gimnazjalnych, „Gazeta Ostrowska” 15 VI 1921; 17 VI 1921; 20 VI 1921; 22 VI 1921.
124.Wronka A., Na 60-lecie ostrowskiej Venetii, „Przewodnik Katolicki” 1968, nr 19.
125.(w), Republika nadziei, „Gazeta Poznańska” 1989, nr 6.
126.Zaproszenie do kina. Republika nadziei, „Słowo Polskie” 15–16 X 1988, nr 275.
127.Ziemski L., Harcerstwo na terenie szkolnictwa Ostrowa, Ostrów 1930.