Acta Politica Polonica

Previously: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Acta Politica

ISSN: 2451-0432     eISSN: 2719-4388    OAI    DOI: 10.18276/ap.2023.55-07
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Issue archive / 1/2023 (55)
System oświaty w Polsce wobec napływu dzieci-uchodźców wojennych z Ukrainy po 24 lutego 2022 roku

Authors: Ewa Pogorzała ORCID
Akademia Zamojska
Keywords: educational policy refugee education war refugee children from Ukraine migration ethnocultural security
Data publikacji całości:2023
Page range:9 (113-121)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

After 24 February 2022, there was a dynamic influx of children from Ukraine to Poland. Estimates pointed to up to 700,000 children, out of a total of 2.37 million reported by the Border Guard, crossing the border at the end of March 2022. Of the approximately 500,000 numbers already registered in the PESEL system at that time, almost half (256,000) were under the age of 18. At the end of March, 147 thousand children were enrolled in schools, but already at that time, as a result of arrangements with the Ukrainian authorities, participation in online learning, organised by schools in Ukraine, was considered equivalent to fulfilment of compulsory education on the territory of Poland. In parallel, a discussion started on the model of education of children from Ukraine - from separate Ukrainian schools, organisation of the so-called preparatory classes or modification of their formula into the so-called welcoming classes – only with intensive learning of the Polish language, to inclusion into regular classes, implementing the core curriculum, but with support in the form of additional Polish language classes, remedial classes in subjects or employment of the so-called intercultural assistants. Due to the subsidy system of financing education, the issue of costs of introducing additional solutions was also raised by local authorities. The aim of this article was to provide an institutional and legal analysis of the legislative and organisational activities of the central and local educational administration, as well as to identify the main challenges in this respect. Legal acts and documentation of public authorities, press articles and material from the trade press, related to the educational and local government environment, as well as from social media, constituted the source basis. The analysis was based primarily on the declarations of educational authorities with regard to the planned system solutions and legislative activities, as well as on the discourse concerning the evaluation of the introduced regulations and the actual state of affairs, gathering opinions of educational circles, local self-government units or non-governmental organisations. The article presents the legal status and is based on data available at the end of 2022. The main hypothesis of the article assumes that the main organisational and didactic effort has been made by local governments and school communities, with minimal participation of the Ministry of Education and Science, limited to general declarations as to the directions of state policy in this area and the introduction of legal changes, but not always corresponding to the demands of local governments and the educational community.
Download file

Article file

Bibliography

1.ACH (2022). Dyrektorka krakowskiej podstawówki do ministra Czarnka: „Stwórzmy sieć ukraińskich szkół na uchodźstwie!” Gazeta Wyborcza, 6 marca. Pobrane z: https://krakow.wyborcza.pl/krakow/7,44425,28189269,dyrektorka- -krakowskiej-podstawowki-do-ministra-czarnka-stworzmy.html (7.12.2022).
2.Biała księga (2022). Biała księga. Wyzwania systemowego wsparcia uchodźców na poziomie lokalnym i krajowym. Wrocław 8–9 maja 2022 r. Pobrane z: https://www.wroclaw.pl/beta2/files/dokumenty/129661/Okragly_stol_Bia- %C5%82a%20ksiega_www.pdf (7.12.2022).
3.Bugdalski, B. (2022). Edukacja dla uchodźców czeka na rozwiązania. Pobrane z: https://www.portalsamorzadowy.pl/ edukacja/edukacja-dla-uchodzcow-czeka-na-rozwiazania,354875.html (7.12.2022).
4.Bugdalski, B. (2022). Ukraińcy w polskim systemie edukacji. Przedstawiamy 8 kluczowych rekomendacji. Pobrane z: https://www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/zbilansowana-dieta-w-szkole-ruszyl-program-junior-edu-zywieniejez, 424295.html (7.12.2022).
5.Bugdalski, B. (2022). Większość Ukraińców nie zapisała dzieci do polskich szkół. Uczy się tylko 40 proc. Pobrane z: https://www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/wiekszosc-ukraincow-nie-zapisala-dzieci-do-polskich-szkol-uczysie- tylko-40-proc,424138.html (7.12.2022).
6.Bukowski, M., Duszczyk, M. (red.) (2022). Gościnna Polska 2022+. Jak mądrze wesprzeć Polskę i Polaków w pomocy osobom uciekającym przed wojną w Ukrainie. Warszawa: WiseEuropa. Pobrano z: https://wise-europa.eu/wp- -content/uploads/2022/06/Raport-Goscinna-Polska-2022.pdf (7.12.2022). Chrostowska, P., Co w tym roku szkolnym zmieniło się w sytuacji uczniów uchodźczych i szkół? Centrum Edukacji Obywatelskiej. Pobrane z https://ceo.org.pl/co-w-tym-roku-szkolnym-zmienilo-sie-w-sytuacji-uczniow-uchodzczychi- szkol (7.12.2022).
7.Di Maggio, A. i in. (2022). Rekomendacje systemowe dotyczące integracji dzieci-uchodźców z Ukrainy. Fundacja Transatlantic Future Leaders Forum. Pobrane z: https://transatlanticforum.org/wp-content/uploads/2022/03/ TLFL-Raport-o-integracji-dzieci-z-Ukariny_web.pdf (7.12.2022).
8.European Commission/EACEA/Eurydice (2022). Supporting refugee learners from Ukraine in schools in Europe. Eurydice report. Luxembourg: Publications Office of the European Union, July 2022. Pobrane z: https://ec.europa. eu/migrant-integration/system/files/2022-07/Supporting_refugee_learners_from_Ukraine_in_schools_ in_Europe.pdf (7.12.2022).
9.Lehmann, A. (2022). Prezydent Poznania szukał ukraińskich dzieci, których nie ma w szkołach. Część udało nam się znaleźć. Gazeta Wyborcza, 24 października. Pobrane z: https://poznan.wyborcza.pl/poznan/7,36001,29054364,prezydent- poznania-szukal-ukrainskich-dzieci-ktorych-nie-ma.html?disableRedirects=true (7.12.2022).
10.Ministerstwo Edukacji i Nauki (2022). List Ministra Edukacji i Nauki w sprawie edukacji uczniów z Ukrainy. Pobrane z: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/list-ministra-edukacji-i-nauki-w-sprawie-edukacji-uczniow-z-ukrainy (7.12.2022).
11.NIK (2020). Informacja o wynikach kontroli. Kształcenie dzieci rodziców powracających do kraju oraz dzieci cudzoziemców. Warszawa. Pobrane z: https://www.nik.gov.pl/plik/id,22685,vp,25384.pdf (7.12.2022).
12.Narodowa Rada Rozwoju o edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy (2022). Pobrane z: https://www.prezydent.pl/kancelaria/ aktywnosc-doradcow/w-belwederze-dyskusja-na-temat-edukacji-dzieci-i-mlodziezy-z-ukrainy,57862 (7.12.2022).
13.PAP/rs (2022). Czarnek: Jesteśmy gotowi, by zapewnić edukację uchodźcom z Ukrainy. Pobrane z https://www.portalsamorzadowy. pl/edukacja/czarnek-jestesmy-gotowi-by-zapewnic-edukacje-uchodzcom-z-ukrainy,354771.html (7.12.2022).
14.PAP/AKC (2022). Będzie pomoc dla szkół w związku z ewentualnym napływem dzieci z Ukrainy. Pobrane z: https:// www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/bedzie-pomoc-dla-szkol-w-zwiazku-z-ewentualnym-naplywem-dzieciz- ukrainy,355100.html?utm_source=newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=portalsamorzadowy.pl (7.12.2022).
15.PAP/AKC (2022a). Edukację w szkołach i przedszkolach w Polsce zakończyło 182 tys. dzieci z Ukrainy. Pobrane z: https:// www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/edukacje-w-szkolach-i-przedszkolach-w-polsce-zakonczylo-182-tys-dzieciz- ukrainy,392898.html?utm_sou (7.12.2022). Pogorzała, E. (2011). Aspekty instytucjonalno-prawne edukacji dzieci imigrantów w polskim systemie oświaty. W: A. Paszko (red.), Edukacja międzykulturowa w Polsce wobec nowych wyzwań (s. 67–86). Kraków: Stowarzyszenie Willa Decjusza.
16.Pogorzała, E. (2012). Migracje jako wyzwanie dla polityki oświatowej państwa polskiego. Aspekty politologiczno-prawne. W: P. Kaczmarczyk, M. Lesińska (red.), Krajobrazy migracyjne Polski (s. 237–261). Warszawa: Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego.
17.Pogorzała, E. (2016). Polski system oświaty wobec wyzwań migracyjnych. W: A. Adamczyk, A. Sakson, C. Trosiak (red.), Polityczne i społeczne aspekty wielokulturowości. Migracje i mniejszości (s. 165–174). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
18.Pogorzała, E. (2018). Polityka oświatowa państwa polskiego wobec uczniów i uczennic z doświadczeniem migracyjnym. W: P.E. Gębal (red.), Edukacja wobec migracji. Konteksty glottodydaktyczne i pedagogiczne (s. 159–181). Kraków: Księgarnia Akademicka.
19.Pyżalski, J. i in. (2022). Razem w klasie. Dzieci z Ukrainy w polskich szkołach. Potencjały i wyzwania w budowaniu wielokulturowej szkoły w kontekście wojny w Ukrainie według nauczycieli i nauczycielek. Raport z badania. Warszawa: Fundacja Szkoła z Klasą. Pobrane z: https://www.szkolazklasa.org.pl/?smd_process_download= 1&download_id=11878 (7.12.2022).
20.Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23.08.2017 r. w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw. Dz.U. 2020 poz. 1283.
21.Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21.03.2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy. Dz.U. 2022 poz. 645.
22.Rzecznik Praw Obywatelskich (2022). Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich Marcina Wiącka do Ministra Edukacji i Nauki Przemysław Czarnka z 2 sierpnia 2022 r. Pobrane z: https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2022-08/ Do_MEiN_rekomendacje_edukacja_Ukraina_dzieci_2.08.2022.pdf (7.12.2022).
23.Serwis Samorządowy PAP (2022). Jaśkowiak: należy ustalić, czy dzieci z Ukrainy powinny podlegać obowiązkowi szkolnemu. Pobrane z https://samorzad.pap.pl/kategoria/aktualnosci/jaskowiak-nalezy-ustalic-czy-dzieci-z-ukrainypowinny- podlegac-obowiazkowi (7.12.2022).
24.Tędziagolska, M., Walczak, B., Żelazowska-Kosiorek, A. (2022). Szkoła zróżnicowana kulturowo. Wyzwania i potrzeby związane z napływem uczniów z Ukrainy. Raport z badania jakościowego wykonanego na zlecenie Centrum Edukacji Obywatelskiej. Warszawa: Centrum Edukacji Obywatelskiej. Pobrane z: https://ceo.org.pl/wp-content/ uploads/2022/09/CEO_Szkola-zroznicowana-kulturowo_raport_sierpien22.pdf (7.12.2022).
25.Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z 28 kwietnia 2022 r. w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz ustawy – Prawo oświatowe. Pobrane z https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/Projekty/9-020-876-2022/$file/ 9-020-876-2022.pdf (7.12.2022).
26.Ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe. Dz.U. 2022 poz. 1082.
27.Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Dz.U. 2022 poz. 583.
28.Wójcik, K. (2022). Dla uchodźców może zabraknąć nauczycieli. Pobrane z: https://www.rp.pl/nauczyciele/art35835681- -dla-uchodzcow-moze-zabraknac-nauczycieli (7.12.2022).
29.Zarządzenie nr 37 Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lutego 2022 r. w sprawie Międzyresortowego Zespołu do spraw przyjęcia przez Rzeczpospolitą Polską osób napływających z terytorium Ukrainy. M.P. 2022 poz. 268. Zarządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie powołania Rady do spraw edukacji uchodźców. Dz. Urz. Ministra Edukacji i Nauki 2022 poz. 24.
30.ZNP (2022) ZNP: Szkoły potrzebują pieniędzy i wsparcia ze strony MEiN, aby skutecznie pomagać dzieciom z Ukrainy. Pobrane z: https://glos.pl/znp-szkoly-potrzebuja-pieniedzy-i-wsparcia-ze-strony-mein-aby-skutecznie-pomagacdzieciom- z-ukrainy (7.12.2022).