Abstrakt
Cel – podjęto próbę uporządkowania i usystematyzowania stanu w iedzy z zakresu funkcjonowania związków międzygminnych w Polsce, ich otoczenia prawnego i organizacji oraz wskazano na finansowe aspekty i uwarunkowania działalności związków. W części empirycznej opracowania zaprezentowano dotychczasowe doświadczenia w funkcjonowaniu związków międzygminnych i realizacji przez nie zadań publicznych ze szczególnym uwzględnieniem ich dysfunkcjonalności zdiagnozowanej w wyniku działalności kontrolnej NIK.
Metodyka badania – wykorzystano krytyczną analizę piśmiennictwa, ze szczególnym uwzględnieniem analizy aktów prawnych i raportów pokontrolnych NIK, zastosowano metody indukcji i dedukcji oraz metodę obserwacyjną.
Wynik – przegląd dotychczasowych doświadczeń w funkcjonowaniu związków międzygminnych w aspekcie teoretycznym i praktycznym wskazuje, że o ile ramy formalnoprawne dla funkcjonowania tych podmiotów są wystarczające, o tyle respektowanie wymogów prawnych w praktyce nie zawsze przebiega w sposób prawidłowy, co wynika zazwyczaj z braku doświadczenia decydentów lub ich niewiedzy. Skala nieprawidłowości jest niewielka, jakkolwiek częstotliwość i liczebność ich występowania znaczna. Należy oczekiwać, że wobec rosnącej liczby zadań przypisanych gminom do realizacji przy niezmienionym stanie ich finansów popularność związków międzygminnych, jako formy realizacji zadań publicznych będzie rosła.
Wartość – w artykule w kompleksowo zaprezentowano rzadko podejmowaną w literaturze przedmiotu problematykę zogniskowaną na związkach międzygminnych oraz aspektach organizacyjnych i finansowych ich funkcjonowania. Na uwagę zasługuje w szczególności diagnostyka dysfunkcji w sferze funkcjonowania związków międzygminnych, słabo opisana w literaturze przedmiotu a zaprezentowana w artykule.
