Studia Maritima

ISSN: 0137-3587     eISSN: 2353-303X    OAI    DOI: 10.18276/sm.2018.31-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / Vol. 31 2018
DIE FELDZÜGE DES BOLESŁAW SCHIEFMUND NACH BELGARD UND KOLBERG UND DIE ANFÄNGE DER SYMBOLISCHEN INBESITZNAHME POMMERNS DURCH POLEN
(WYPRAWY BOLESŁAWA KRZYWOUSTEGO NA BIAŁOGARD ORAZ KOŁOBRZEG I POCZĄTKI POLSKIEGO SYMBOLICZNEGO ZAWŁASZCZANIA POMORZA ORAZ WALK O DOSTĘP DO BAŁTYKU)

Autorzy: Paweł Migdalski ORCID
Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych
Słowa kluczowe: historia Polski historia Pomorza polskie kroniki średniowieczne mity historyczne Kołobrzeg Białogard
Data publikacji całości:2018
Liczba stron:21 (87-107)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Kołobrzeg był przez prawie 150 lat ważnym miejscem pamięci w Niemczech. W 1945 roku teren Pomorza wraz z tym nadmorskim miastem objęło, po krwawych walkach armii polskiej, państwo polskie. Nawiązując do walk z 1945 roku, Polacy utworzyli wiele mitów historycznych odwołujących się również do narracji średniowiecznych. Celem artykułu jest próba zbadania na podstawie przekazów kronikarskich, czy już w okresie średniowiecza narracja o Kołobrzegu i pobliskim Białogardzie nie zaczęła spełniać podobnej roli w polityce symbolicznej wśród polskich elit. W pierwszej części artykułu omówiono przekazy dziejopisów o wyprawach Bolesława Krzywoustego na Białogard oraz Kołobrzeg. W drugiej zaś omówiono ich znaczenie na tle ówczesnej sytuacji politycznej. Wydaje się, że w początkach XII wieku Gall Anonim próbował nadać symboliczne znaczenie obu tym ośrodkom, jednak z czasem kronikarze zmienili pierwotny sens tego przekazu i wplatali jego elementy w aktualny dyskurs polityczny.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Quellen
2.Anonim tzw. Gall. Kronika Polska. Przeł. R. Grodecki, opr. M. Plezia. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum, 1999 (BN I 59).
3.Chronica Poloniae Maioris, hrsg. v. B. Kürbis, MPH, NS, Bd. 8. Warszawa: PWN, 1970.
4.Chronica Polonorum, ed. L. Ćwikliński, MPH, Bd. 3. Lwów: Eigendruck, 1878.
5.Chronica principium Poloniae, MPH, Bd. 3. Lwów: Eigendruck, 1878.
6.Cronica Petri Comitis Poloniae, MPH, NS, Bd. 3. Kraków: PAU, 1951.
7.Długosz, J. Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 3–4. Warszawa: PWN, 1969.
8.Długosz, J. Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, Buch 12, 1462–1480. Warszawa: PWN, 2006.
9.Galli Anonymi Cronica et Gesta ducum sive principum polonorum, hrsg. v. K. Maleczyński, MPH, NS, Bd. 2. Kraków: PAU, 1952.
10.Jan z Dąbrówki. Komentarz do Kroniki polskiej Mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem, hrsg. v. M. Zwiercan, mit A.Z. Kozłowska, M. Rzepiela, MPH, NS, Bd. 14. Kraków: PAU, 2008.
11.Joanis Długossii seu Longini Canonici Cracoviensis Historiae Poloniae libri XII, hrsg. v. A. Przeździecki, Bd. 5, liber XII (XIII). Cracovie: Typographia Kirchmayerana, 1878.
12.Kronika Szląska Skrócona. MPH, Bd. 3. Lwów 1878.
13.Magistri Vincenti dicti Kadłubek Chronica Polonorum, hrsg. v. M. Plezia, MPH, NS, Bd. I. Kraków: PAU, 1994.
14.Miersuae Chronicon. MPH, Bd. II, 2. Aufl. Warszawa: PWN, 1961.
15.Polens Anfänge. Gallus Anonymus: Chronik und Taten der Herzöge und Fürsten von
16.Polen. Übers. v. J. Bujnoch. Graz, Wien, Köln: Styria, 1978.
17.Pommersches Urkundenbuch, Bd. I, hrsg. v. K. Conrad. Köln, Wien: Böhlau, 1970.
18.Literatur
19.Banaszkiewicz, J. „Jedność porządku przestrzennego, społecznego i tradycji początków ludu (Uwagi o urządzeniu wspólnoty plemienno-państwowej u Słowian)“. Przegląd Historyczny 77 (1986) 3: 445–466.
20.Bastowska, K. „Polityka władz wobec zabytkowych obiektów sakralnych Pomorza Środkowego w latach 1945–1966 – mity, niedomówienia, półprawdy“. In: Kościół katolicki w realiach władzy komunistycznej na Pomorzu Środkowym w latach 1945–
21.1989, hrsg. v. P. Knap, T. Ceynowa, 71–102. Szczecin: IPN, 2011.
22.Bittner, K. Piosenka w służbie propagandy. Festiwal Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu 1968–1989. Poznań: IPN, 2015.
23.Cassirer, E. Mit państwa. Übers. v. A. Staniewska. Warszawa: IFiS PAN, 2006.
24.Chudziak, W., E. Siemianowska. „Problem przyłączenia Pomorza Środkowego do państwa pierwszych Piastów. Głos archeologa“. In: Tradycje i nowoczesność. Początki państwa polskiego na tle środkowoeuropejskim w badaniach interdyscyplinarnych, hrsg. v. H. Kóčka-Krenz, M. Matla, M. Danielewski, 181–200. Poznań: Wydawnictwo
25.Naukowe UAM, 2016.
26.Chudziak, W. „Wczesnośredniowieczny grot włóczni z Nętna – przyczynek do studiów nad chrystianizacją Pomorza Środkowego“. In: Świat Słowian wczesnego średniowiecza, hrsg. v. M. Dworaczyk, A.B. Kowalska, S. Moździoch, M. Rębkowski, 647–655. Szczecin, Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 2006.
27.Dalewski, Z. Rytuał i polityka. Opowieść Galla Anonima o konflikcie Bolesława Krzywoustego ze Zbigniewem. Warszawa: Instytut Historii Nauki PAN, 2005.
28.Dondzik, M. „Sztuka i ideologia – kolorowe filmy Veita Harlana z okresu III Rzeszy“. In: Konstelacja Szczecin. Aktorzy szczecińscy i kino okresu międzywojennego, hrsg. v. R. Skrycki, 73–91. Szczecin: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011.
29.Dopierała, B. Polskie losy Pomorza Zachodniego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1970.
30.Eitner, H.-J. Kolberg. Ein preußischer Mythos 1807/1945. Berlin: Quintessenz Verlag, 1999.
31.Eliade, M. Mity, sny i misteria. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1994.
32.Eliade, M. Traktat o historii religii. Warszawa: Książka i Wiedza, 1966.
33.Filipowicz, S. Mit i spektakl władzy. Warszawa: PWN, 1988.
34.Gansiniec, R. „Liryka Galla Anonima“. Przegląd Literacki 49 (1958) 4: 355–387.
35.Gawęda, S., K. Pieradzka, J. Radziszewska. Rozbiór krytyczny Annalium Poloniae Jana
36.Długosza z lat 1445–1480, Bd. 2. Wrocław: Ossolineum, 1965.
37.Gawlas, S. „Świadomość narodowa Jana Długosza“. Studia Źródłoznawcze 27 (1983): 3–66.
38.Geremek, B. „Wyobraźnia czasowa polskiego dziejopisarstwa średniowiecznego“. Studia Źródłoznawcze 22 (1977): 1–17.
39.Golonka-Czajkowska, M. „‚Gdzie moi żołnierze, tam i ja‘. Postać Emilii Gierczak w heroicznym micie o zdobyciu Kołobrzegu“. In: Kołobrzeg i okolice poprzez wieki, hrsg. v. R. Ptaszyński, 221–244. Szczecin: Kadruk, 2010.
40.Grabski, A. F. Bolesław Krzywousty 1085–1138. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1968.
41.Gustowski, L. Polska a Pomorze Odrzańskie. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1946.
42.Güttner-Sporzyński, D. Święte wojny Piastów. Warszawa: PWN, 2017.
43.Hertel, J. „Pomorze w myśli politycznej elity intelektualnej wczesnośredniowiecznej Polski (Anonim Gall i Wincenty Kadłubek)“. Zapiski Historyczne 47 (1982) 4: 53–80.
44.Hertel, J. „Pomorze w myśli politycznej kronikarzy Polski piastowskiej (Anonim Gall, Wincenty Kadłubek, kronikarz wielkopolski)“. In: Prace z dziejów państwa i Zakonu
45.Krzyżackiego, hrsg. v. A. Czacharowski, 9–47. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1984.
46.Kochanowski, J.K. „Pierwotna giermanizacja Słowian pomorskich w świetle historiografii niemieckiej“. In: J.K. Kochanowski. Szkice i drobiazgi historyczne. Warszawa: Księgarnia E. Wende i Sp., 1904.
47.Krasucki, E. „Zaślubiny z morzem – powojenny mit założycielski Kołobrzegu. Kilka uwag wokół nieco wstydliwej historii“. In: Kołobrzeg i okolice poprzez wieki, hrsg. v. R. Ptaszyński, 297–319. Szczecin: Kadruk, 2010.
48.Krawiec, A. Ciekawość świata w średniowiecznej Polsce. Studium z dziejów geografii kreacyjnej. Poznań: Instytut Historii UAM, 2010.
49.Kroczyński, H. Zaślubiny Polski z morzem. Kołobrzeg: Le Petit Café, 1999.
50.Krzyżaniakowa, J. „Pojęcie narodu w ‚Rocznikach‘ Jana Długosza“. In: Sztuka i ideologia XV wieku, hrsg. v. P. Skubiszewski, 135–153. Warszawa: PWN, 1978.
51.Kürbis, B. „Pisarze i czytelnicy w Polsce XII i XIII wieku“. In: Polska dzielnicowa i zjednoczona. Państwo społeczeństwo kultura, hrsg. v. A. Gieysztor, 159–201. Warszawa: PWN, 1972.
52.Labuda, G. Historia Kaszubów w dziejach Pomorza. Bd. I: Czasy średniowieczne. Gdańsk: Instytut Kaszubski, 2006.
53.Labuda, G. Święty Wojciech. Biskup-męczennik, patron Polski, Czech i Węgier. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000.
54.Leciejewicz, L., M. Rębkowski. „Uwagi końcowe. Początki Kołobrzegu w świetle rozpoznania archeologicznego“. In: Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem, hrsg. v. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, 299–317. Warszawa: Trio, 2007.
55.Liman, K. „Epitety dotyczące osób w Kronice polskiej Galla Anonima“. In: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, 341–355. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 1976.
56.Łosiński, W. „Struktura terytorialno-polityczna Pomorza w XI stuleciu w świetle archeologii“. Slavia Antiqua 28 (1981/1982): 113–124.
57.Maleczyński, K. Bolesław III Krzywousty. Wrocław: Ossolineum, 1975.
58.Mazur, Z. „Między ratuszem, kościołem i cmentarzem“. In: Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, hrsg. v. Z. Mazur, 301–340. Poznań: Instytut Zachodni, 1997.
59.Migdalski, P. When did the first Polish rulers take the Pomerania? The history of certain paradigm in the Polish historiography, in: Poland, Pomerania and Their Neighbours’ Shaping of Medieval European Civilisation before 1300, hrsg. v. S. Rosik, (in Druckvorbereitung).
60.Migdalski, P. „Kreowanie polityki pamięci w Wolinie w okresie kulminacji obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego (1966–1967)“. In: Kulturowe konteksty pamięci Pomorzan. XIII Konferencja Kaszubsko-Pomorska, hrsg. v. C. Obracht-Prądzyński,
61.156–179. Słupsk, Gdańsk: Muzeum Pomorza Środkowego, 2016.
62.Mitkowski, J. Pomorze Zachodnie w stosunku do Polski. Poznań: Instytut Zachodni, 1946.
63.Myślenicki, W. Piastowski nurt Odry. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1972.
64.Pandowska, D. „Wincentyńska transformacja kroniki Galla Anonima na przykładzie przekazu o walkach z Pomorzanami“. In: Władcy, mnisi, rycerze, hrsg. v. B. Śliwiński. 81–112. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1996.
65.Petersohn, J. Der südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen Kräftespiel der Reichs, Polens und Dänemarks vom 10. bis 13. Jahrhundert. Köln, Wien: Böhlau, 1979.
66.Piątkowski, P. Biskupstwo pomorskie jako początek biskupstwa kamieńskiego. Wrocław: Chronicon, 2015.
67.Piskorski, J. M. Pomorze Plemienne. Historia – Archeologia – Językoznawstwo. Poznań, Szczecin: PTPN-Muzeum Narodowe w Szczecinie, 2002.
68.Plezia, M. Kronika Galla na tle historiografii XII wieku. Kraków: PAU, 1947.
69.Plezia, M. „Wstęp“. In: Anonim tzw. Gall, Kronika Polska. Übers. v. R. Grodecki, bearb. v. M. Plezia, III–LXXXI. Wrocław, Warszawa, Kraków: Ossolineum, 1999.
70.Polak, W. „Gesta Gallowe a kultura oralna“. In: Tekst źródła. Krytyka. Interpretacja, hrsg. v. B. Trelińska, 65–76. Warszawa: DiG, 2005.
71.Powierski, J., B. Śliwiński, K. Bruski. Studia z dziejów Pomorza w XII w. Słupsk: Polskie Towarzystwo Historyczne, 1993.
72.Prusak, M. „Obraz walk o Kołobrzeg w 1945 roku w audycjach Radia Koszalin w latach 1953–1989“. In: Polifonia pamięci. Między niemiecką przeszłością a polską teraźniejszością. Kołobrzeg 1945–2015, hrsg. v. R. Ptaszyński, J. Suchy, 183–204.
73.Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego MINERWA, 2017.
74.Rębkowski, M. Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 2007.
75.Romanow, Z. Kreowanie „polityki pamięci“ na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–2000. Poznań: Instytut Zachodni, 2002 (Zeszyty Instytutu Zachodniego Nr 24/2002).
76.Rosik, S. Bolesław Krzywousty. Wrocław: Chronicon, 2013.
77.Rosik, S. Conversio gentis pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek). Wrocław: Chronicon, 2010.
78.Rosik, S. „Reinbern – Salse Cholbergiensis aecclesice episcopus“. In: Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, hrsg. v. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, 85–93. Kołobrzeg: Le Petit Café, 2000.
79.Saldern A. von. „Mythen, Legenden und Stereotypen“. In: Mythen in Geschichte und Geschichtsschreibung aus polnischer und deutscher Sicht, hrsg. v. A. von Saldern, 13–26. Münster: LIT, 1996.
80.Schich, W. Wirtschaft und Kulturlandschaft. Gesammelte Beiträge 1977 bis 1999 zur Geschichte der Zisterzienser und der „Germania Slavica“. Berlin: BWV – Berliner Wissenschafts-Verlag, 2007.
81.Schröder, U. „Veit Harlans ‚Kolberg‘. Der letzte ‚Großfilm‘ der UFA“. In: Konstelacja Szczecin. Aktorzy szczecińscy i kino okresu międzywojennego, hrsg. v. R. Skrycki, 109–115. Szczecin: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego, 2011.
82.Siemianowska, E. „O przewłokach raz jeszcze“. Studia Geohistorica. Rocznik Historyczno- Geograficzny 5 (2017): 115–139.
83.Skibiński, E. „Elementy kultury oralnej w kronikach Galla Anonima i Wincentego Kadłubka“. Res Historica 3 (1998): 63–72.
84.Skibiński, E. Przemiany władzy. Narracyjna koncepcja Anonima tzw. Galla i jej podstawy. Poznań: Instytut Historii UAM, 2009.
85.Śliwiński, B. Początki Gdańska. Dzieje ziem nad zachodnim brzegiem Zatoki Gdańskiej w I połowie X wieku. Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, 2009.
86.Śliwiński, B. „Pomorze w polityce i strukturze państwa wczesnopiastowskiego (X–XII w.)“. Kwartalnik Historyczny 107 (2000) 2: 3–40.
87.The Island in Żółte on Lake Zarańskie. Early Medieval Gateway into West Pomerania, hrsg. v. W. Chudziak, R. Kaźmierczak. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014.
88.Tyc, T. „Bolesław III Krzywousty odnowiciel i wykonawca polskiej polityki północnej (1102–1138)“. In: T. Tyc. Walka o kresy zachodnie w epoce Piastów, hrsg. v. G. Labuda, 39–64. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1948.
89.Tyc, T. „Polska a Pomorze za Krzywoustego“. Roczniki Historyczne 2 (1926): 1–36.
90.Urbańczyk, P. Mieszko Pierwszy Tajemniczy. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.
91.Watrak, J., A. Sawicka. „Die polnische Lyrik nach 1945 über Kołobrzeg (Kolberg). Einige Anmerkungen“. Pommersches Jahrbuch für Literatur 2 (2007): 274–299.
92.Węcowski, P. Początki Polski w pamięci historycznej późnego średniowiecza. Kraków: Societas Vistulana, 2014.
93.Wielgosz, Z. „Kronika polska – metoda prezentacji dziejów“. In: Dawna historiografia śląska. Materiały z sesji naukowej odbytej w Brzegu w dniach 26–27 listopada 1977, 44–60. Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, 1980.
94.Wiszewski, P. Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008.
95.Wybranowski, D. „Jeszcze raz o taktyce wojen pomorskich Bolesława Krzywoustego oraz okolicznościach ich finału“. Przegląd Zachodniopomorski 32 (2017) 2: 67–111.
96.Żmudzki, P. Władca i wojownicy. Narracja o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009.