Studia Maritima

„Wojny dorszowe” to ciąg konfrontacji, które rozegrały się w latach 1958–1976 między Wielką Brytanią a Islandią, dotyczących praw do połowów na północnym Atlantyku. Długotrwały spór zakończył się w 1976 roku, kiedy Wielka Brytania uznała 200-miliową islandzką Wyłączną Strefę Ekonomiczną. Dzięki zwiększeniu zdolności połowowych, co dokonało się w drugiej połowie XIX wieku za sprawą trawlerów parowych, wody wokół Islandii zyskały nowe znaczenie. W 1893 roku Dania, która sprawowała kontrolę nad Islandią i Wyspami Owczymi, próbowała ustanowić strefę połowową wokół ich wybrzeży. Wielka Brytania ostatecznie zaakceptowała prawa duńskie tylko na wodach terytorialnych, które miały jedynie 3 mile morskie szerokości. W 1952 roku Republika Islandii ustanowiła morze terytorialne o szerokości 4 mil, a w 1958 roku próbowała rozszerzyć je do 12 mil. Wywołało to konflikt zwany „pierwszą wojną dorszową”. Trwał on od 12 listopada 1958 roku do 11 marca 1961 roku. Rozegrało się wówczas wiele incydentów między rybakami brytyjskimi a islandzką Strażą Wybrzeża. Osiągnięty w 1961 roku kompromis zakładał, że rozbieżności między Islandią a Wielką Brytanią dotyczące kwestii połowowych zostaną rozpatrzone przez Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze. „Druga wojna dorsza” między Zjednoczonym Królestwem a Islandią trwała od września 1972 roku do listopada 1973 roku. Powodem było utworzenie przez Islandię 50-milowej strefy rybołówstwa. Po miesiącach napięć międzynarodowych i wielu incydentach Wielka Brytania zaakceptowała decyzję islandzką w zamian za zezwolenie na połów 150 000 ton ryb do 1975 roku. „Trzecia wojna dorszowa” trwała od listopada 1975 roku do czerwca 1976 roku. Do wybuchu konfliktu doszło, gdy Islandia zadeklarowała utworzenie Wyłącznej Strefy Ekonomicznej o szerokości 200 mil morskich. Konfrontację zakończyło porozumienie, na mocy którego Zjednoczone Królestwo zmuszone było zaakceptować pretensje islandzkie, otrzymując czasowy limit połowowy dla swojej floty rybackiej. Podczas „wojen dorszowych” Islandia osiągnęła zakładane cele i obroniła swą suwerenność państwową nad obszarami morskimi.