Abstrakt
Wytworzona po zakończeniu pierwszej wojny światowej nowa sytuacja prawno-polityczna,
której przejawami były utworzenie Wolnego Miasta oraz wzrost zainteresowania
Brytyjczyków dominacją w strefi e Morza Bałtyckiego, stworzyła nowe warunki do rozwoju
dwustronnych relacji w sferze gospodarczej. Wcześniej, jeszcze przed utworzeniem
Wolnego Miasta, aktywność Brytyjczyków ujawniła się w bankowości gdańskiej wraz
z rozpoczęciem w listopadzie 1919 roku działalności The British Trade Corporation Ltd.
Angielskie grupy fi nansowe uczestniczyły także w ustanowieniu nowego pieniądza, guldena
gdańskiego, oraz w powołaniu Banku Gdańskiego S.A., pierwszego i podstawowego
banku emisyjnego Wolnego Miasta Gdańska. Wymieniony bank angielski był również
współzałożycielem i głównym udziałowcem Polsko-Brytyjskiego Banku Handlowego
S.A., utworzonego w Gdańsku w 1926 roku. Ponadto kapitał brytyjski zaznaczył swoją
obecność w dziedzinie ubezpieczeń: transportowych, pożarowych, morskich, dotyczących
zdarzeń spowodowanych żywiołami, wypadkowych i na życie. Poza tym angielskie
pieniądze bezpośrednio zaangażowane były w gdańskim przemyśle stoczniowym, mianowicie
w powołanym z ich udziałem Międzynarodowym Towarzystwie Budowy Statków
i Maszyn S.A. Z udziałem Brytyjczyków funkcjonowały zakłady w branży tłuszczów
i olejów jadalnych oraz w przemyśle przetwórstwa owocowo-warzywnego i cukierniczo-
-czekoladowym.
Stosunkowo dużą aktywność osób oraz spółek angielskich odnotować można
w handlu, spedycji i żegludze. Ich działalność widoczna była szczególnie w obsłudze eksportu
drewna i importu śledzi z łowisk wokół Wielkiej Brytanii oraz w handlu hurtowym
pojazdami samochodowymi. W żegludze przedsiębiorczość angielska ujawniła się przez
rejestrację w Wolnym Mieście oddziałów takich towarzystw okrętowych, jak Zjednoczona
Korporacja Bałtycka Ltd. (Filia Gdańska), White Star Line Ltd. oraz Polsko-Brytyjskie
Towarzystwo Okrętowe „Polbryt” S.A. Statki pod banderą angielską obsługiwały port
gdański w zakresie przewozów towarów i osób, choć ich udział w odniesieniu do ogólnego
ruchu statków w najlepszym dla niej pod względem liczby zawinięć 1927 roku wynosił
4,89%, pod względem tonażu 9,69%.
Ogólny bilans handlu pomiędzy Wielką Brytanią a Wolnym Miastem był dla Gdańska
generalnie korzystny. Ujemne saldo w zakresie wagowym wystąpiło w latach 1920
–1922, a pod względem wartości – w latach 1928, 1932 i 1933.
