Studia Maritima

ISSN: 0137-3587     eISSN: 2353-303X    OAI    DOI: 10.18276/sm.2020.33-08
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / Vol. 33 2020
From the studies on the suicides of Polish seafarers
(Z BADAŃ NAD SAMOBÓJSTWAMI MARYNARZY NA POLSKICH STATKACH MORSKICH)

Autorzy: Maciej Kijowski ORCID
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
Słowa kluczowe: samobójstwo marynarz statek morze
Data publikacji całości:2020
Liczba stron:21 (183-203)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Praca marynarza na statku morskim stanowi przesłankę licznych negatywnych uwarun- kowań w sferach fizycznej i psychicznej jego funkcjonowania. Zmagania ze środowiskiem, niemożność opuszczenia statku, odległość dzieląca od rodziny czy przyjaciół czynią z lud- zi morza jedną z grup zawodowych charakteryzujących się największym ryzykiem zam- achów samobójczych. Autor zwraca szczególną uwagę na społeczne znaczenie samobójstw marynarzy, co powiązane jest z okolicznościami popełniania tych czynów, łączną ich liczbą i niepokojąco wysokim odsetkiem wśród wszystkich przyczyn ich zgonów. Walorem ar- tykułu jest również przypomnienie terminu „kalentura”, niemal zapomnianego, nieznane- go współczesnej literaturze naukowej, a prawdopodobnie związanego ze skłonnością mary- narzy do popełniania samobójstw. Artykuł opiera się na analizie popełnionych samobójstw i niejasnych wyników badań podjętych nad nimi.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Baryła, Józef. “Kształtowanie stosunków międzyludzkich w Siłach Zbrojnych PRL”. In: Kształtowanie stosunków międzyludzkich w pracy ZSMP w wojsku. Materiały z posiedzenia Rady Młodzieżowej WP w dn. 28.04.1977 r., 48–72. Warsaw: Wydawnictwo MON, 1977.
2.Blady, Wiesław. Polska flota rybacka w latach 1921–2001. Kalendarium tragicznych zdarzeń na statkach rybackich w latach 1945–2000. Gdynia: Morski Instytut Rybacki, 2002.
3.Borucki, Zenon. “Czas wolny marynarzy na lądzie a problemy przystosowania”. In: Czas wolny marynarzy na lądzie. Rozprawy i materiały, ed. Ludwik Janiszewski, 106–136. Szczecin: Wydawnictwo Instytutu Zachodniopomorskiego, 1973.
4.Borucki, Zenon. Osobowość a przystosowanie zawodowe marynarza. Wrocław–Warsaw– Cracow–Gdańsk–Łódź: Ossolineum, 1986.
5.Burczycka-Woźniak, Marzena. Prawda i prawo. Gdynia: MiT, 2008.
6.Czubasiewicz, Bogdan. Przerwany rejs w Talcahuano. Szczecin: KAW, 1987.
7.Dolmierski, Roman. “Choroby nerwowe i psychiczne”. In: Morski poradnik medyczny, eds. Roman Dolmierski, Andrzej Krynicki, Stanisław Tomaszunas, 177–190. Warsaw: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1987.
8.Dolmierski, Roman, Krystyna Jolanta de Walden. “Ocena kliniczna przyczyn samobójstw u marynarzy”. Psychiatria Polska 3 (1972): 255–258.
9.Dolmierski, Roman, Jerzy Nitka. “Ocena stanu psychofizycznego marynarzy zatrudnionych w dziale pokładowym i maszynowym”. Technika i Gospodarka Morska 7 (1989): 343–344.
10.Ejsmont, Władysław. “Problemy medyczne w aspekcie nowoczesnych statków”. Biblioteka Nawigatora 3 (1972): 71–92.
11.Gach, Zbigniew. Leon rybak: wywiad-rzeka przeprowadzony w latach 2007/2008 z kapitanem żeglugi wielkiej rybołówstwa morskiego Leonem Skelnikiem, jednym z pionierów polskiego rybołówstwa przemysłowego po II wojnie światowej. Gdańsk: Gdański Kantor Wydawniczy, 2008.
12.Glisson, Kathelyne E. The Ability of the U.S. Army Heat Strain Decision Aid (HSDA) to Predict a Limiting Heat Stress Exposure. [Tampa]: University of South Florida Scholar Commons, 2017.
13.Golańska, Krystyna. “Listy od samobójców”. In: Krystyna Golańska. Proszę wstać!... reportaże sądowe, 315–324. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1968.
14.Grot, Elżbieta Maria. Ewakuacja morska więźniów KL Stutthof przez Rugię do Danii w 1945 r. Sztutowo: Muzeum Stutthof, 2015.
15.Hołyst, Brunon. Suicydologia, 2nd edition. Warsaw: LexisNexis, 2012.
16.Jabłoński, Eugeniusz. “Alarmy na polskich statkach towarowych w teorii i w praktyce”. Technika i Gospodarka Morska 5 (1981): 236–240.
17.Jabłoński, Eugeniusz. “Niektóre problemy odpowiedzialności lekarza okrętowego PMH w świetle orzecznictwa izb morskich”, part I. Technika i Gospodarka Morska 1 (1986): 11–13.
18.Jabłoński, Eugeniusz, “Niektóre problemy odpowiedzialności lekarza okrętowego PMH w świetle orzecznictwa izb morskich”, part II. Technika i Gospodarka Morska 2 (1986): 63–66.
19.Janiszewski, Ludwik. “Krytyka Goffmanowskiej koncepcji statku morskiego jako instytucji zamkniętej”. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1 (1987): 153–162.
20.Janiszewski, Ludwik. Rybacy dalekomorscy. Studium socjologiczne. Poznań: Instytut Zachodni, 1967.
21.Janiszewski, Ludwik. Rodzina marynarzy i rybaków morskich. Studium socjologiczne. Warsaw–Poznań: PWN, 1976.
22.Janiszewski, Ludwik. Sukces małżeński w rodzinach marynarzy. Studium socjologiczne. Warsaw–Poznań: PWN, 1986.
23.Jarema, Marek. “Czy można ocenić ryzyko samobójstwa?”. Psychiatria Polska 1 (2018): 7–19.
24.Jaremin, Bogdan. Zgony polskich marynarzy i rybaków podczas pracy na morzu
25.w latach 1960–1999 – analiza zjawiska i wpływu środowiska pracy ze szczególnym uwzględnieniem orzecznictwa lekarskiego i możliwości prewencji. Gdańsk: Akademia Medyczna w Gdańsku (Medical University of Gdańsk), Międzywydziałowy Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej (the Interdepartmental Institute of Maritime and Tropical Medicine), Klinika Chorób Zawodowych i Wewnętrznych (the Clinic of Occupational and Internal Diseases), 2005.
26.Kaczmarczyk-Sowa, Mirosława. “Konflikty w rodzinach marynarzy”. In: W kręgu ludzi morza. Księga pamiątkowa z okazji 70. rocznicy urodzin Prof. zw. dr. hab. Ludwika Janiszewskiego, ed. Robert B. Woźniak, 99–103. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1997.
27.Kardas, Mariusz. “Cisza zaklęta w nadmorskich piaskach – pamięć o tych, co odeszli, jako kamień węgielny dla tożsamości gdyńskiego obywatela”. In: Mare Integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego, vol. XII, Śmierć w dziejach człowieka. Współczesność. Monografia oparta na materiałach z VIII Międzynarodowej Sesji Naukowej Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego, Wolin, 31 lipca – 2 sierpnia 2015, eds. Maciej Franz, Karol Kościelniak, Zbigniew Pilarczyk, 256–288. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2016.
28.Kilian-Surdykowska, Danuta. “Charakter prawny alarmów ćwiczebnych na polskich statkach morskich”. Technika i Gospodarka Morska 12 (1984): 613–615.
29.(KK). “Rejs po śmierć”. Angora 29 (2019): 69, 71.
30.Klatka, Narcyz. “Okręty widma – tajemnica nie wyjaśniona”. Przegląd Morski 1 (1975): 51–56.
31.Kozak, Stanisław. “Niektóre czynniki wpływające na zadowolenie i niezadowolenie z pracy marynarzy PLO”. Technika i Gospodarka Morska 6 (1982): 299–300.
32.Kozak, Stanisław. “Problemy kierowania załogą statku”. Technika i Gospodarka Morska 6 (1983): 310–312.
33.Leszczyński, Ryszard. Ginące frachtowce, vol. 2. Gdańsk: Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, 2009.
34.Leszczyński, Ryszard. Ginące frachtowce, vol. 4, Polacy pod obcymi banderami. Gdańsk: Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, 2014.
35.Leszczyński, Ryszard. Katastrofy i wypadki morskie floty pomocniczej PMH (1926–2016). Gdańsk: Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, 2017.
36.Leszczyński, Ryszard. Tragedie rybackiego morza, vol. 2. Gdańsk: Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, 2005.
37.Leszczyński, Ryszard. Tragedie rybackiego morza, vol. 3. Gdańsk: Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej, 2006.
38.The letter of chief engineer Ryszard Leszczyński, PhD to the author of 15 July 2020. Macleod, Alastair Donald. “Calenture – missing at sea?”. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice 4 (1983): 347–350.
39.Mazurkiewicz, Adam. “Z działalności ITF – Międzynarodowej Federacji Transportowców”. Biuletyn Morski 3 (2017): 6–9.
40.Milian, Lech. Czas wolny marynarzy na morskich statkach transportowych. Szczecin: Wydawnictwo Instytutu Zachodniopomorskiego, 1972.
41.Milian, Lech. Zawód marynarza floty transportowej: studium monograficzne. Gdynia: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni, 1974.
42.Murawska, Grażyna. “Kapitański honor”. In: Ekspres reporterów, part 6, 3–48. Warsaw: KAW, 1980.
43.Olechnowicz, Tadeusz. “Czas wolny na morzu a niektóre zagadnienia szkolenia oficerów”. Technika i Gospodarka Morska 3 (1970): 116–119.
44.Olechnowicz, Tadeusz. Z notatnika ostatniego komendanta. Gdynia: Oficyna Wydawnicza Miniatura, 2004.
45.Penderecki, Krzysztof, Katarzyna Janowska, Piotr Mucharski. Pendereccy. Saga rodzinna. Cracow: Wydawnictwo Literackie, 2014.
46.Pikała, Aleksandra. “Ostatni rejs taty”. Gazeta Wyborcza, 15.04.2019, supplement Duży Format, 16–17.
47.Piwnicki, Grzegorz. “Bohaterski dowódca obrony Gdyni w 1939 roku – płk Stanisław Dąbek”. Zeszyty Gdyńskie 5 (2010): 67–75.
48.Plopa, Mieczysław. “Lęk u marynarzy dalekomorskich: dynamika, modyfikatory”. In: Lęk. Różnorodność przeżywania, ed. Waldemar Tłokiński, 131–140. Warsaw: Arx Regia, Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego w Warszawie (the Publishing Centre of the Royal Castle in Warsaw), 1993.
49.Plopa, Mieczysław. Stres w izolacji morskiej. Psychospołeczne uwarunkowania. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1996.
50.Pobocha Jerzy, Andrzej Szakowski. “Problemy psychiatryczne w orzecznictwie izb morskich”. In: Medycyna morska. Materiały sesji naukowej zorganizowanej
51.w Szczecinie dnia 25 XI 1972 przez Szczecińskie Towarzystwo Naukowe przy współudziale pracowników naukowych Katedry Higieny Pracy Instytutu Higieny Uniwersytetu w Rostoku, ed. Eugeniusz Miętkiewski, 57–61. Warsaw–Poznań: PWN, 1975.
52.Pohl, Krzysztof. Tak blisko życia. Pitaval morski. Szczecin: KAW, 1988.
53.Renke, Wiesław. “Aspekty medyczne ratowania życia na morzu na tle wypadku statku «Kudowa Zdrój»”. Technika i Gospodarka Morska 2 (1984): 74–76.
54.Ropelewski, Andrzej. Ludzie „Dalmoru”. Gdańsk: Marpress, 1997.
55.Rosa, Krzysztof. “(Nie)wiarygodność danych statystycznych dotyczących zachowań samobójczych. Perspektywa teoretyczna i praktyka społeczna”. Przegląd Socjologiczny 2 (2012): 265–290.
56.Sak, Zbigniew. Z Lublina na oceany. Szczecin: Wydawnictwo Kadruk, 2015.
57.Sitek, Eligiusz Józef. “Problemy pracy i życia marynarzy na statkach transportowych”. Nautologia 4 (1980): 24–31.
58.Stankiewicz, Józef. “Choroby centralnego układu nerwowego. Choroby umysłowe. Alkoholizm nałogowy. Epilepsja. Psychonerwica. Histeria”. In: Poradnik medyczny kapitana statku, ed. Zdzisław Teisseyre, 353–383. Warsaw: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1962.
59.Stasieniuk, Żaneta. Zbiorowość marynarzy w procesie zmian społecznych. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2009.
60.Studziński, Andrzej. Tragiczny rejs. Głośne katastrofy statków, przemyt i tajemnicze zaginięcia na morzu. Warsaw: Wydawnictwo Prawnicze, 1989.
61.Szumski, Jakub. Rozliczenia z ekipą Gierka 1980–1984. Warsaw: IPN, 2018.
62.Szymańska, Kinga, Bogdan Jaremin, Elżbieta Rosik. “Suicides among Polish seamen and fishermen during work at sea”. International Maritime Health 1–4 (2006): 36–45. Świeżyński, Adam. “«Śmierć z wyboru» – filozoficzny aspekt samobójstwa”. Studia Philosophiae Christianae 1 (2002): 82–98.
63.Woźniak, Robert. Problemy socjologii wychowania morskiego (Socjologiczne studium wychowania na statku morskim). Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, 1987. Wszeborowski, Krzysztof. “Rodzina marynarska”. Kalendarz Gdański (1973): 183–188.
64.Statements given to the author – on 28 June 2018 by Łukasz Filipowski, MD, and on 17 September 2018 by chief engineer Ryszard Leszczyński, PhD.
65.“Zaginięcie mł. stewarda ts.s. Stefan Batory na Oceanie Atlantyckim w dniu 6 października 1981 r. (Orzeczenie Izby Morskiej w Gdyni z dnia 30.01.1982 r. –
66.WMG 207/81)”. Prawo i Orzecznictwo Morskie 7–8 (1987): 94–114.
67.“Zaginięcie II elektryka m.s. Energetyk na Morzu Północnym w dniu 28 sierpnia 1979 r. (Orzeczenie Izby Morskiej w Szczecinie z dnia 31.12.1979 r. – WMS 232/79
68.i Odwoławczej Izby Morskiej z dnia 27.08.1980 r. – OIM 11/80)”. Prawo i Orzecznictwo Morskie 17–18 (1990): 89–99.
69.Żychliński, Michał. “Etyczne problemy udzielania pomocy medycznej na morzu”. Aequitas 3 (2015): 105–115.