Abstract
Wsparcie przez organizacje zawodowe, społeczeństwo i władze oraz polską emigrację
niepodległościową w Szwecji udzielane NSZZ „Solidarność” i opozycji demokratycznej
w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL) miało różne formy. Przed powstaniem
pierwszego niezależnego od władz związku zawodowego rozwój struktur opozycji
wolnościowej w PRL wspierali działacze Szwedzkiej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej.
W okresie fali strajków robotniczych, które nasiliły się w Polsce w sierpniu
1980 roku zdominowana przez socjaldemokratów Centrala Szwedzkich Związków Zawodowych
(LO) nawiązała bliskie kontakty z strukturami organizującymi wystąpienia
polskich robotników. Efektem ich były wsparcie strajkujących robotników na arenie
międzynarodowej, między innymi przez przywódcę socjaldemokratów Olofa Palmego
oraz pomoc finansowa na potrzeby organizacyjne i dostawy urządzeń poligraficznych.
Po wprowadzeniu w PRL stanu wojennego oraz delegalizacji NSZZ „Solidarność”
i pozostałych grup opozycyjnych zarówno socjaldemokratyczne, jak i inne szwedzkie
związki zawodowe rozwinęły różne formy pomocy dla opozycyjnych struktur działających
w tzw. podziemiu. Gromadzono i przekazywano środki finansowe, organizowano
zbiórki i transport darów oraz rozwijano intensywną działalność propagandowo-informacyjną
w Skandynawii, w Europie i w świecie.
Poza pomocą udzielaną przez szwedzkie związki zawodowe ważne znaczenie dla
struktur opozycyjnych w PRL miało wsparcie ze strony czynników oficjalnych i społeczeństwa
szwedzkiego. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce, minister Ole
Ullsten wspólnie z ministrami spraw zagranicznych Danii i Norwegii, jednoznacznie
potępili ograniczanie swobód obywatelskich w PRL oraz internowania (aresztowania)
przywódców i działaczy NSZZ „Solidarność”. Ogromnym wsparciem dla „nielegalnych”
struktur „Solidarności” oraz społeczeństwa polskiego była pomoc niesiona przez wyspecjalizowane
szwedzkie instytucje pozarządowe i charytatywne takie jak: Szwedzki
Czerwony Krzyż, organizację Ratujcie Dzieci, Pomoc Luterańska, Wolny Kościół Ewangeliczny
i Pomoc Indywidualna. Na odnotowanie zasługuje również aktywność pomocowa
społeczeństwa szwedzkiego, w tym placówek oświatowych, w różnych regionach
Szwecji.
Poza tym ważną rolę w akcji niesienia pomocy antyreżimowej opozycji demokratycznej
w PRL odgrywało uchodźstwo polskie w Szwecji. Koordynacją programu pomocowego
w Szwecji na rzecz „Solidarności” i opozycji zajmowała się Rada Uchodźstwa
Polskiego, skupiająca 16 organizacji niepodległościowych oraz Federacja Uchodźstwa
Polskiego.
W dziedzinie niesienia pomocy NSZZ „Solidarność” i opozycji demokratycznej
w PRL wspomnieć również należy o wielostronnym wsparciu kierowanego przez profesora
Eugeniusza S. Kruszewskiego Skandynawskiego Komitetu na Rzecz Wolnej Polski
z siedzibą w Danii. Do chwili przekształcenia w Instytut Polsko-Skandynawski w grudniu
1984 roku SKnRzWP prowadził aktywną akcję propagandową, m.in. na terenie
Szwecji, informującą o wydarzeniach politycznych w PRL, prześladowaniach opozycjonistów,
poczynaniach władz reżimowych oraz działaniach wspierających podejmowanych
na arenie międzynarodowej.
