Studia Maritima


ISSN: 0137-3587     eISSN: 2353-303X    OAI    DOI: 10.18276/sm.2015.28-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Liste der Ausgaben / Vol. 28 2015
Żegluga między Sztokholmem a Gdańskiem od Potopu do Wielkiej Wojny Północnej.

Autoren: Jerzy Trzoska
Akademia Pomorska w Słupsku, Instytut Historii i Politologii
Schlüsselbegriffe: żegluga Sztokholm–Gdańsk typy statków handel marynarski druga połowa XVII i początek XVIII w.
Data publikacji całości:2015
Seitenanzahl:15 (19-33)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

Nawet w latach polsko-szwedzkich konfliktów zbrojnych, mimo oficjalnie ogłaszanych blokad i stosowania represji, nadal funkcjonował ruch żeglugowy pomiędzy największymi portami wrogich państw, np. w latach 1655–1660 ze Sztokholmu do Gdańska wypłynęło 25 jednostek, w kierunku odwrotnym – 41 statków. W latach powojennych kontakty żeglugowe Sztokholmu z Gdańskiem stanowiły od 2,5 do 10,5% ogółu ruchu statków szwedzkiej metropolii. W rejsach przeważały jednostki o mniejszym tonażu, od 30 do 40 łasztów, co ułatwiało w sezonie żeglugowym wielokrotne kursy statków z polskim zbożem do portów szwedzkich. Spośród żaglowców, w drugiej połowie XVII w. najczęściej spotkamy szkuty, na które przypada niemal połowa zapisów sztokholmskiej komory celnej. W pierwszym dwudziestoleciu XVIII w. najczęściej wymieniano galioty (50%), których tonaż mieścił się w przedziale od 12 do 60 łasztów (przeciętnie około 30 łasztów). W latach pokojowych, w obsłudze żeglugi pomiędzy Sztokholmem a Gdańskiem, największy był udział własnych flot Gdańska (24,5%) i Sztokholmu (18,5%). Następne 4 bandery, każda z 10–11% udziałem, to porty Pomorza Szwedzkiego (Stralsund, Wismar) oraz Anglia ze Szkocją i Holandia. Jednakże w latach wielkiej wojny północnej dominowali Holendrzy z prawie 40% udziałem (przy 11% w drugiej połowie XVII w.). Na drugim miejscu plasowały się statki pod banderą Sztokholmu (24%). Znaczny spadek odnotowały żaglowce gdańskie, z 25% w latach 1661–1680 do 9% w pierwszym dwudziestoleciu XVIII w. Załogi statków obsługujących żeglugę ze Sztokholmu do Gdańska mogły zabierać w celach handlowych niewielkie ładunki własne. Dominowały towary żelazne, zwłaszcza najczęściej wywożone wówczas ze Szwecji żelazo w sztabach. Udział załóg w wywozie tego asortymentu do Gdańska wyniósł ponad 4%. Na drugim miejscu znalazły się „towary leśne” (deski, drewno opałowe, smoła, dziegieć), jednak znaczna ich część była przeznaczona na potrzeby bieżącej eksploatacji żaglowca (np. roboty konserwacyjno-remontowe), mniej na potrzeby handlu.
herunterladen

Artikeldatei

Bibliographie

1.Biskup M., Handel Gdańska ze Sztokholmem na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, „Zapiski Historyczne” 1984, t. 49, z. 4, s. 36–49.
2.Bogucka M., Z zagadnień obrotów wewnętrznych regionu bałtyckiego: handel Gdańsk– Sztokholm w 1643 roku, „Zapiski Historyczne” 1978, t. 43, z. 4, s. 44–57.
3.Bogucka M., Gdańscy ludzie morza w XVI–XVIII w., Gdańsk 1984.
4.Bogucka M., Gdańsk a rewolucja w handlu bałtyckim XVII w., [w:] Strefa bałtycka w XVI–XVIII w. Polityka – społeczeństwo – gospodarka. Ogólnopolska sesja naukowa zorganizowana z okazji 70-lecia urodzin Profesora Edmunda Cieślaka, red. J. Trzoska, Gdańsk 1993, s. 115–121.
5.Brück T., Der Eigenhandel hansischer Seeleute vom 15. bis zum 17. Jahrhundert, „Hansische Geschichtsblätter” 1993, 111.
6.Gierszewski S., Wisła w dziejach Polski, Gdańsk 1982.
7.Groth A., Niektóre problemy załóg dawnych żaglowców, „Nautologia” 1971, z. 2.
8.Groth A., Rozwój floty i żeglugi gdańskiej w latach 1660–1700, Gdańsk 1974.
9.Groth A., Handel morski Elbląga z krajami Skandynawii w drugiej połowie XVII w., Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego, „Historia” 1980, t. 10.
10.Groth A., Handel własny załóg marynarskich na przykładzie ich udziału w handlu morskim Kłajpedy i Elbląga, [w:] Czas i dokument. Studia nad procesem aktotwórczym.
11.Publikacja poświęcona Adamowi Muszyńskiemu, red. A. Wirski, Koszalin 1997.
12.Hagedorn B., Die Entwicklung der wichtigsten Schiffstypen bis ins 19. Jahrhundert, Berlin 1914.
13.Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Okręty i żegluga, red. Z. Grzywaczewski, Warszawa 1977.
14.Kutrzeba S., Żeglarstwo wiślane w czasach Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1918.
15.Lepszy K., Dzieje floty polskiej, Gdańsk–Bydgoszcz–Szczecin 1947.
16.Nowáky G., Chłopi, lasy i kopalnie. Gospodarka Szwecji w okresie mocarstwowości, „Mówią Wieki” 1995, R. 28, nr 3 (430).
17.Staden på vattnet, t. 1: (1252–1850), utgiven av L. Nilsson, Stockholm 2002.
18.Svensk handelsstatistik 1637–1737, utgiven av B. Böethius, E.F. Heckscher, Stockholm 1938.
19.Szymański H., Deutsche Segelschiffe. Die Geschichte der hölzernen Frachtsegler an den Deutschen Ost- und Nordseeküsten vom Ende des 18. Jahrhunderts bis auf die Gegenwart, Berlin 1934.
20.Trzoska J., Dzieje gdańskiego statku „Fortuna” (1712–1731), Prace Muzeum Morskiego w Gdańsku, t. 8, red. P. Smolarek, Gdańsk 1979.
21.Trzoska J., Kaprzy króla Augusta Mocnego (1716–1721). Z problematyki morskiej czasów saskich, Prace Centralnego Muzeum Morskiego, t. 9, red. A. Zbierski, Gdańsk 1993.
22.Trzoska J., Zmienne koniunktury w handlu i żegludze gdańskiej, [w:] Historia Gdańska,t. 3, cz. 1: (1655–1793), red. E. Cieślak, Gdańsk 1993.
23.Trzoska J., Handel polsko-szwedzki w latach „potopu” na przykładzie kontaktów Gdańska ze Sztokholmem, [w:] Relacje polityczno-gospodarcze w rejonie Bałtyku XVII–XX w. Materiały z konferencji naukowej z 5 grudnia 1995, red. C. Ciesielski, Gdańsk 1996, s. 35–47.
24.Trzoska J., Działania wojenne a handel gdański w pierwszej połowie XVIII wieku, „Teki Gdańskie” 2003, t. 5, s. 265–275.
25.Trzoska J., Aus der Problematik der Schiffahrtskontakle zwischen Stockholm und Danzig in der zweiten Hälfte des 17. Jahrhunderts, „Studia Maritima” 2004, vol. 17, s. 23–37.
26.Trzoska J., Rosyjskie ingerencje w handel i żeglugę gdańską w pierwszej połowie XVIII wieku, [w:] Sąsiedztwo nadbałtyckie XVI–XX w. (Bałtyk – Elbląg – Gdańsk – Rosja).
27.Zbiór studiów, red. A. Romanow, Płock–Iława–Elbląg 2005, s. 21–42.
28.Trzoska J., Z problematyki kontaktów żeglugowych pomiędzy Sztokholmem a Gdańskiem w drugiej połowie XVII w., [w:] Po obu stronach Bałtyku. Wzajemne relacje między Skandynawią a Europą Środkową, red. J. Harasimowicz, P. Oszczanowski, M. Wisłocki, Wrocław 2006, s. 449–452.
29.Trzoska J., From the Issues of Navigation between Stockholm and Gdańsk in the First Half of the 18th Century, „Studia Maritima” 2007, vol. 20, s. 51–63.
30.Trzoska J., Z zagadnień żeglugi pomiędzy Sztokholmem a Gdańskiem w pierwszej połowie XVIII wieku, [w:] Miscellanea pomorskie, red. W. Skóra, Słupsk 2008, s. 33–42.
31.Trzoska J., Gdański handel i żegluga wobec zmian układu sił w Europie podczas wielkiej wojny północnej, „Słupskie Studia Historyczne” 2010, nr 16, s. 51–67.