Studia Maritima


ISSN: 0137-3587     eISSN: 2353-303X    OAI    DOI: 10.18276/sm.2016.29-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Liste der Ausgaben / Vol. 29 2016
Wojna północna (1655-1660) jako casus wczesnonowożytnej geopolityki.

Autoren: Dariusz Makiłła
Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie
Schlüsselbegriffe: geopolityka pokój w Oliwie Brandenburgia Rzeczpospolita Szwecja wojna północna 1655–1660
Data publikacji całości:2016
Seitenanzahl:31 (83-113)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie na przykładzie wojny północnej (1655– 1660) kształtowania się regionalnego porządku międzynarodowego w Europie w epoce wczesnonowożytnej. W pracy dokonano analizy przypadku dużej wojny, przeprowadzonej w określonych warunkach, mającej swoje podłoże i przyczyny, ale stanowiącej również instrument polityki, realizowanej w określonej przestrzeni i czasie oraz nastawionej na osiągnięcie pewnych celów politycznych, związanych z postrzeganą przez jej uczestników pozycją w skali międzynarodowej. Artykuł jest jednocześnie studium przypadku wojny rozumianej jako model sytuacyjny określonej polityki, realizowanej podczas wojny północnej 1655–1660, wywierającej wpływ na ukształtowanie się określonego ładu, skutkującego zmianami zarówno w porządku międzynarodowym, jak i w stosunkach wewnętrznych uczestników wojny 1655–1660.
herunterladen

Artikeldatei

Bibliographie

1.Acta Pacis Olivensis inedita, t. 1, red. J.G. Böhm, Vratislaviae 1763.
2.Ǻgren K., The reduktion, w: Sweden’s Age of Greatness 1632–1718, red. M. Roberts, London 1973.
3.Ǻsard B., Upptakten till Karl X Gustavs anfall mot Polen 1655. Till frågan och krigets mål och medel, Karolinska Förbundets Ǻrsbok 1970.
4.Askgaard F., Kampen om Östersjön på Carl X Gustafs tid. Ett bidrag till nordisk sjökrigshistoria,red. A. Stade, Stockholm 1974.
5.Askgaard F., Olsen G., En kamp for livet. Svenskekrigene 1657–60, København 1958.
6.Auer L., Konfliktverhütung und Sicherheit. Versuche zwischenstaatlicher Friedenswahrung in Europa zwischen den Friedensschlüssen von Oliva und Aachen 1660–1668,
7.w: Zwischenstaatliche Friedenswahrung im Mittelalter und Früher Neuzeit, red. H. Duchhardt, Köln 1991.
8.Back P.-E., Herzog und Landschaft. Politische Ideen und Verfassunfsprogramme in Schwedisch-Pommern um die Mitte des 17. Jahrhunderts, Lund 1955.
9.Backhaus H., Reichsterritorium und Schwedische Provinz. Vorpommern unter Karl XI. Vormünden (1660–1672), Göttingen 1969.
10.Ballhausen C., Der Schwedisch-Holländische Seekrieg 1658–1659, Haag 1923.
11.Baranowski B., Tatarszczyzna wobec wojny polsko-szwedzkiej w latach 1655–1660, w: Polska w okresie Drugiej Wojny Północnej 1655–1660, t. 2, Warszawa 1957.
12.Böhme K.-R., Bremisch-Verdische Staatsfinanzen 1645–1676. Die schwedische Krone als deutsche Landesherrin, Uppsala 1967.
13.Böhme K.-R., Die sicherheitspolitische Lage Schwedens nach dem Westfälischen Frieden, w: Der Westfälische Frieden von 1648. Wende in der Geschichte des Ostseeraums, red. H. Wernicke, H.-J. Hacker, Hamburg 2001.
14.Bosse F., Zur diplomatischen Vorgeschichte des Königsberger Vertrages auf Grundeiner kritischen Vergleichung von Samuel Pufendorfs schwedischen und brandenburgischen
15.Berichte unter einander und mit den Acten, Berlin 1887.
16.Boxer Ch. R.,, The Dutch Seaborn Empire 1600–1800, London 1965.
17.Brandt P., Von der Adelsmonarchie zur königlichen „Eingewalt“. Der Umbau der Ständegesellschaft in der Vorbereitungs-und Frühphase des dänischen Absolutismus,
18.„Historische Zeitschrift” 1990, nr 250.
19.Brekhunenko V., Szwecja w politycznych koncepcjach Bohdana Chmielnickiego, w: Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecją w XVII wieku, red. M. Nagielski, Warszawa 2007.
20.Burkhardt J., Konfession als Argument in den zwischenstaatlichen Beziehungen. Friedenschancen und Religionskrieggefahren in der Entspannungspolitik zwischen Ludwig XIV. und dem Kaiserhof, w: Rahmenbedingungen und Handlungsspielräume europäischer Außenpolitik im Zeitalter Ludwigs XIV., red. H. Duchhardt, Berlin 1991.
21.Carlsson S., Rosén J., Svensk Historia, I. Tiden före 1718, Stockholm 1962.
22.Ciesielski T., Kongresy pokojowe w Lubece w latach 1651–1653, w: Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecją w XVII wieku, red. M. Nagielski, Warszawa 2007.
23.Cieślak E., Wojskowo-polityczne i gospodarcze znaczenie Gdańska w wojnie polsko--szwedzkiej 1655–1660, w: Wojna polsko-szwedzla 1655–1660, red. J. Wimmer, Warszawa 1973.
24.Dąbrowski J., Polsko-moskiewskie rokowania pokojowe w 1658 roku, w: Rzeczpospolita w latach potopu, red. J. Muszyńska, J. Wijaczka, Kielce 1996.
25.Dahlgren S., Karl X Gustav och reduktionen, Uppsala 1964.
26.Damus R., Der erste nordische Krieg bis zur Schlacht bei Warschau, „Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins” 1884, z. 12.
27.Die Berichte des kaiserlichen Gesandten Franz von Lisola aus den Jahren 1655–1660, red. A.F. Pribram, „Archiv der Österreichischen Geschichte” 1887, nr 70.
28.Dogiel M., Codex Diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae, vol. 4, Wilno 1764.
29.Dolezel S., Dolezel H., Die Staatsverträge des Herzogtums Preussen, cz. 1: Polen und Litauen, Köln 1971.
30.Droysen G., Geschichte der preußischen Politik, Tl. 3. Der Staat des Großen Kurfürsten, Leipzig 1871.
31.Duchhardt H., „Friedensvermittlung” im Völkerrechtes 17. Und 18. Jahhunderts: von Grotius zu Vattel, w: Studien zur Friedensvermittlung in der frühen Neuzeit, red. H. Duchhardt, Wiesbaden 1979.
32.Duchhardt H., Gleichgewicht der Kräfte, Convenance, Europäisches Konzert. Friedenskongresse und Friedensschlüsse vom Zeitalter Ludwig XIV. bis zum Wiener Kongreß, Darmstadt 1976.
33.Duchhardt H., Westfälischer Friede und internationales System in Ancien Régime, „Historische Zeitschrift” 1989, nr 249.
34.Edén N., Schlippenbachs besickning till Tyskland, Historiska studier tillägnande Harald Hjärne, 1908.
35.Edén N., Grunderna för Karl Gustafs anfall på Polen, Historisk tidskrift, t. 26, 1906.
36.Ekman E., The Danish Royal Law of 1665, „Journal of Modern History” 1957, nr 29.
37.Erdmannsdörffer B., Graf Georg Friedrich von Waldeck. Ein preussischer Staatsmann im 17. Jahrhundert, Berlin 1869.
38.Fagerlund R., Kriget i Östersjöprovinserna 1655–1661. Operationer och krigsansträningar på en bikrigsskådeplats under Carl X Gustafs krig, w: Kriget på Östfronten, Del 1, red. A. Stade, Stockholm 1979.
39.Fahlborg B., Sveriges yttre politik 1664–1668, Del 1–2, Stockholm 1949.
40.Fahlborg B., Sveriges yttre politik 1668–1672, Del 1–2, Stockholm 1961.
41.Fiedler B.-Ch., Die Verwaltung der Herzogtümer Bremen und Verden in der Schwedenzeit 1652–1712. Organisation und Wesen der Verwaltung, Stade 1987.
42.Friedrich C.J., Das Zeitalter des Barock. Kultur und Staaten Europas im 17. Jahrhundert, Stuttgart 1954.
43.Frost R.I., After the Deluge: Poland-Lithuania and the Second Northern War 1655–1660, Cambridge 1993.
44.Frost R.I., Potop a teoria rewolucji militarnej, w: Rzeczpospolita w latach potopu, red. J. Muszyńska, J. Wijaczka, Kielce 1996.
45.Frost R., The Northern Wars. Wars. State and Society in Notheastern Europe, 1558–1721, Harlow 2000.
46.G. Wittrock, Marienburg och Labiau, Karolinska Förbundets Ǻrsbok, 1922.
47.Geheime Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Berlin-Dahlem, Staatsverträge Schweden, Nr. 5–7 (M), 12–16 (M), 22–23 (M), dalej: GStA PK
48.GStA PK, Staatsverträge Polen, Nr. 1b, 2–5 (M).
49.Hahlweg W., Barrière-Gleichgewicht-Sicherheit. Eine Studie über die Gleichgewichspolitik und die Strukturwandlung des Staatensystems in Europa 1646–1715, „Historische Zeitschrift” 1959, nr 187.
50.Haller F., Franz von Lisola, ein österreichischer Staatsmann des 17. Jhts., „Preussischer Jahrbücher” 1892, t. 29.
51.Haumant E., La Guerre du Nord et la Paix d’Oliva 1655–1660, Paris 1893.
52.Hein M., Johann von Hoverbeck. Ein Diplomat Leben aus der Zeit der Grossen Kurfürsten, Königsberg 1925.
53.Herbst S., Trzydniowa bitwa pod Warszawą 28–30 VII 15656 r., w: Wojna polsko-szwedzka 1655–1660, red. J. Wimmer, Warszawa 1973.
54.Herbst S., Wojna obronna 1655–1660, w: Polska w okresie Drugiej Wojny Połnocnej, t. 1, Warszawa 1957.
55.Hirsch F., Der österreichische Diplomat Franz von Lisola und seine Tätigkeit während des nordischen Krieges in den Jahren 1655–1660, „Historische Zeitschrift” 1888, t. 24.
56.Hubert W., Wojny bałtyckie, Gdynia 1939.
57.Jacobsohn S., Der Streit um Elbing in den Jahren 1698/99. Ein Beitrag zur Geschichte der Beziehungen Polens und Brandenburgs, „Elbinger Jahrbuch” 1928, z. 7.
58.Jany C., Geschichte der Königlich Preußischen Armee bis zum Jahre 1807, t. 1: Von den
59.Anfängen bis 1740, Berlin 1928.
60.Kamieński A., Polska a Brandenburgia-Prusy w drugiej połowie XVII wieku. Dzieje polityczne, Poznań 2002.
61.Kamińska A., Brandenburg-Prussia and Poland. A Study in Diplomatic History (1669–1672), Marburg–Lahn 1983.
62.Kamińska-Linderska A., Między Polską a Brandenburgią. Sprawa lenna lęborsko-bytowskiego w drugiej połowie 17 w., Wrocław 1966.
63.Kentrschynskyj B., Karl X Gustaf inför krisen i öster 1654–1655, Karolinska Förbundets Ǻrsbok 1956.
64.Klesińska W., Okupacja Elbląga przez Brandenburgię w latach 1698–1700, „Rocznik Elbląski” 1969, t. 4.
65.Koch F., Bromberger Staatsvertrag zwischen dem Kurfürsten Friedrich Wilhelm von Brandenburg und dem König Johann Kasimir von Polen im Jahre 1657, „Zeitschrift der Historischen Gesellschaft für die Provinz Posen” 1906, t. 21.
66.Kołodziejczyk D., Stosunki polsko-tureckie w połowie XVII wieku, w: Rzeczpospolita w latach potopu, red. J. Muszyńska, J. Wijaczka, Kielce 1996.
67.Kossarzecki K., Szlachta litewska wobec panowania szwedzkiego i moskiewskiego w okresie załamania Rzeczypospolitej przełomu 1655 i 1656 roku, w: Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecją w XVII wieku, red. M. Nagielski, Warszawa 2007.
68.Kroener B.R., „Der Krieg hat ein Loch…“ Überlegungen zum Schicksal demobilisierter Söldner nach dem Dreißigjährigen Krieg, w: Der Westfälische Friede. Diplomatie-
69.politische Zäsur-kulturelles Umfeld-Rezeptionsgeschichte, red. H. Duchhardt,München 1998.
70.Krüger K., Absolutismus in Dänemark. Ein Modell für Begriffsbildung und Typologie, „Zeitschrift der Gesellschaft für Schleswig-Holsteinische Geschichte” 1979, nr 104.
71.Kubala L., Wojna brandenburska i najazd Rakoczego w roku 1656 i 1657, Lwów 1917.
72.Kubala L., Wojna szwecka w roku 1655 i 1657, Lwów 1913.
73.Kubala L., Wojny duńskie i pokój oliwski 1657–1660, Lwów 1922.
74.Kunisch J., Der Nordische Krieg von 1655–1660 als Parabel frühneuzeitlicher Staatenkonflikte, w: Rahmenbedingungen und Handlungsspielräume europäischer Außenpolitik im Zeitalter Ludwigs XIV., red. H. Duchhardt, Berlin 1991.
75.Kunisch J., Staatsverfassung und Mächtepolitik. Zur Genese von Staatenkonflikten im Zeitalter des Absolutismus, Berlin 1979.
76.Landberg G., Den svenska utrikes politikens historia, I: 3, 1648–1697, Stockholm 1952.
77.Landberg G., Den svenska utrikespolitikens historia, I: 3, 1648–1697, Stockholm 1953.
78.Landberg H., Krig på kredit, w: Carl X Gustaf inför polska kriget. Kungamakt och statsfinansen 1655, red. A. Stade, Stockholm 1969.
79.Landberg G., Statfinans och kungamakt, w: Carl X Gustaf inför polska kriget. Kungamakt och statsfinansen 1655, red. A. Stade, Stockholm 1969.
80.Langer H., Schwedische Friedenskonzeptionen und praktischer Friede im Jahrzent nach dem Dreiβigjährigen Krieg, w: Zwischenstaatliche Friedenswahrung im Mittelalter und Früher Neuzeit, red. H. Duchhardt, Köln 1991.
81.Lappalainen J.T., Finland och Carl X Gustafs ryska krig. Försvaret av den östra rikshalvan 1656–1658, w: Kriget på Östfronten, Del 2, red. A. Stade, Stockholm 1979.
82.Lemke W., Das Amt Dreheim 1668–1689, „Baltische Studien”, NF 1938, nr 40.
83.Loit A., Kampen om feodalräntan. Reduktionen och domänpolitiken i Estland 1655– 1710, Uppsala 1975.
84.Lorentzen T., Die schwedische Armee im dreissigjährigen Kriege und ihre Abdankung, Lepzig 1894.
85.Lundgren S., Johan Adler Salvius. Problem kring freden, krigsekonomien och maktkampen, Lund 1945.
86.Lundkvist S., Die schwedischen Friedenskonzeptionen und ihre Umsetzung in Osnabrück, w: Der Westfälische Friede. Diplomatie-politische Zäsur-kulturelles Umfeld-
87.Rezeptionsgeschichte, red. H. Duchhardt, München 1998.
88.Lundkvist S., Die schwedischen Kriegs-und Friedenziele 1632–1648, w: Krieg und Politik 1618–1648. Europäische Probleme und Perspektiven, red. K. Repgen, München 1988.
89.Lundkvist S., Säkerhet och Fred. Kring den westfalska fredens problematik, w: Utrikespolitik och historia. Studier tillägnande Wilhelm M. Calgren den 6 maj 1987, Stockholm 1987.
90.Lundkvist S., The Experience of Empire: Sweden as a Great Power, w: Sweden’s Age of Greatness 1632–1718, red. M. Roberts, New York 1973.
91.Majewski A.A., Działania wojenne w Księstwie Kurlandii i Semigalii w latach 1658– 1660, w: Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecją w XVII wieku, red. M. Nagielski, Warszawa 2007.
92.Majewski W., Poddawanie się Szwedom w Koronie w 1655 roku, w: Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecją w XVII wieku, red. M. Nagielski,
93.Makiłła D., Między Welawą a Królewcem 1657–1701. Geneza Królestwa w Prusach (Königtum in Preußen). Studium historyczno-prawne, Toruń 1998.
94.Makiłła D., Traktat welawski z 19 IX 1657 r. – dzieło pomyłki czy zdrady? Uwagi na tle historii dyplomacji polskiej w czasach Drugiej Wojny Północnej (1654–1667),
95.w: Historia Integra. Księga Pamiątkowa z okazji 70-lecia urodzin Prof. Stanisława Salmonowicza, Toruń 2001.
96.Makiłła D., Władza wykonawcza w Rzeczypospolitej. Od połowy XVII wieku do 1763, Toruń 2003.
97.Makiłła D., Wokół roku 1814 (Szkic historyczno-prawny z dziejów politycznych krajów skandynawskich), „Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” 1982, t. 19, z. 34.
98.Malmström O., Bidrag till Svenska Pommerns historia 1630–1663, Lund 1892.
99.Malmström O., Bidrag till Svenska Pommerns historia 1653–1660, Helsingborg 1894.
100.Moerner Th. von, Kurbrandenburgs Staatsvertäge 1600–1700, Berlin 1867.
101.Motsch Ch., Grenzgesellschaft und frühmoderner Staat. Die Starostei Dreheim zwischen Hinterpommern, der Neumark und Großpolen (1575–1805), Göttingen 2001.
102.Munthe A., Studien i drottning Kristinas och reduktionens hitoria, Stockholm 1971.
103.Nagielski M., Koncepcje prowadzenia działań przeciwko Szwedom w dobie potopu w latach 1655–1660, w: Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze
104.Szwecją w XVII wieku, red. M. Nagielski, Warszawa 2007.
105.Neuber A., Das schwedisch-polnische Krieg und die österreichische Politik (1655–1657), Prag 1915.
106.Norberg A., Polen i svenskt politik 1617–26, Stockholm 1974.
107.Nowak T., Geneza agresji szwedzkiej, Polska w okresie Drugiej Wojny Północnej, t. 1, Warszawa 1957.
108.Nowak T., Operacja krakowska króla Karola X Gustawa 17 IX – 9 X 1655, w: Wojna polsko-szwedzla 1655–1660, red. J. Wimmer, Warszawa 1973.
109.Noyers P. de, Lettres de Pierre des Noyers Secrétaire de la Reine Pologne Marie-Louise de Gonzague Princesse de Mantoue et de Nevers, Berlin 1859.
110.Oakley S., War in the Balic, 1550–1790, w: The Origins of War in Early Modern Europe, red. J. Black, Edinburgh 1987.
111.Odén B., Karl X Gustav och der andra danska Kriget, „Scandia” 1961, nr 27.
112.Öhlander C., Bidrag till kännedom om Ingermanlands historia och förvaltning, I. 1617–1645, Uppsala 1898.
113.Olofsson S.I., Efter Westfaliska freden. Sveriges yttre politik 1650–1654, Stockholm 1957.
114.Opgenoorth E., Friedrich Wilhelm. Der Große Kurfürst von Brandenburg. Eine politische Biographie. Erster Teil: 1620–1660.
115.Opitz E., Österreich und Brandenburg in Schwedisch-Polnischen Krieg 1655–1660. Vorbereitung und Durchführung der Feldzüge nach Dänemark und Pommern, Boppard–Rhein 1969.
116.Philippson M., Der Grosse Kurfürst Friedrich Wilhelm von Brandenburg, Tl. 1. 1640–1660, Berlin 1897.
117.Piwarski K., Osłabienie znaczenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII w., „Roczniki Historyczne” 1957, t. 23.
118.Piwarski K., Rywalizacja francusko-austriacka o wpływy w Rzeczypospolitej w latach 1655–1660, w: Polska w okresie Drugiej Wojny Północnej, t. 1, red. K. Lepszy, Warszawa 1957.
119.Piwarski K., Stosunki szwedzko-brandenburskie a sprawa polska w czasie pierwszej wojny północnej, w: Polska w okresie Drugiej Wojny Północnej 1655–1660, t. 1.
120.Podhorodecki L., Kampania 1659 r. w Prusach Królewskich, w: Wojna polsko-szwedzka 1655–1660, red. J. Wimmer, Warszawa 1973.
121.Pribram A.F., Franz Paul Freiherr von Lisola 1613–1674 und die Politik seiner Zeit, Leipzig 1894.
122.Protokolle und Relationen des Brandenburgischen Geheimen Rates aus der Zeit des Kurfürsten Friedrich Wilhelm von Brandenburg, red. O. Meinardus, t. 5: Von 1655– 1659, Leipzig 1907.
123.Przyboś A., Stefan Czarniecki w latach „Potopu“ 1655–1660, w: Polska w okresie Drugiej Wojny Północnej 1655–1660, t. 2, Warszawa 1957.
124.Przyboś K., Operacja zimowo-wiosenna Karola X Gustawa w 1656 roku na ziemi przemyskiej, w: Rzeczpospolita w latach potopu, red. J. Muszyńska, J. Wijaczka, Kielce 1996.
125.Pufendorf S., De rebus gestis Friderici Wilhelmi Magni Electoris Brandenburgici commentariorum libri 19, Berlin 1695, 5.
126.Quaritsch H., Souveränität. Entstehung und Entwicklung des Begriffs in Frankreich und Deutschland vom 13. Jahruhndert bis 1806, Berlin 1986.
127.Repgen K., Kriegslegitimationen in Alteuropa. Entwurf einer historischen Typologie, HZ 1985, nr 241.
128.Roberts M., Gustavus Adolphus. A History of Sweden 1611–1632, cz. 1, London 1953.
129.Roberts M., Queen Christina and the General Crisis oft he 17th Century, w: tenże, Essays in Swedish History, London 1968.
130.Roberts M., The Swedish Imperial Experience 1560–1718, Cambridge 1979.
131.Rowen H.H., John de Witt, Grand Pensionary of Holland, 1625–1672, Princeton 1978.
132.Salzer E., Der Übertritt des Großen Kurfürsten von der schwedischen auf die polnische
133.Seite während des ersten nordischen Krieges in Pufendorfs „Carl Gustav“ und „Friedrich Wilhelm“, Heidelberg 1904.
134.Serwański M., Polityka Francji wobec Polski 1655–1660, w: Rzeczpospolita w latach potopu, red. J. Muszyńska, J. Wijaczka, Kielce 1996.
135.Stade A., Till Roskildefredens problematik. Några randanteckningar, w: Carl X Gustaf och Danmark. Källkritik och krigshistoria, red. A. Stade, Stockholm 1965.
136.Stangreciuk M., Traktat w Radnot (6 grudnia 1656) jako pierwsza próba rozbioru ziem Rzeczypospolitej: przyczyny, realizacja, w: Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej
137.Obojga Narodów ze Szwecją w XVII wieku, red. M. Nagielski, Warszawa 2007.
138.Szymczak B., Stosunki Rzeczypospolitej z Brandenburgią i Prusami książęcymi w latach 1648–1658 w opinii i działaniach szlachty koronnej, Warszawa 2002.
139.Szymczak B., Wierność czy odstępstwo? Dylematy polityki brandenburskiej w przededniu potopu szwedzkiego, w: Stosunki polsko-niemieckie w XVI-XVIII wieku, red. J. Wijaczka, Kielce 2002.
140.Teodorczyk J., Wyprawa zimowa Czarnieckiego 1–20 II 1656 r. Bitwa pod Gołębiem, w: Wojna polsko-szwedzla 1655–1660, red. J. Wimmer, Warszawa 1973.
141.Tersmeden L., Carl X Gustafs armè, w: Carl X Gustafs armè, red. A. Stade, Stockholm 1979.
142.Tham W., Den svenska utrikespolitikens historia, I: 2, 1560–1648, Stockholm 1960.
143.Tomkiewicz W., Straty bibliotek i archiwów polskich podczas szwedzkiego „potopu” 1655–1660, w: Polska w okresie Drugiej Wojny Połnocnej, t. 2, Warszawa 1957.
144.Tomkiewicz W., Zniszczenia wojenne w dziedzinie kultury, w: Polska w okresie Drugiej Wojny Połnocnej, t. 2, Warszawa 1957.
145.Urkunden und Actenstücke zur Geschichte der inneren Politik des Kurfürsten Friedrich Wilhelm von Brandenburg, t. VI, red. B. Erdmannsdörffer, Berlin 1872.
146.Urkunden und Actenstücke zur Geschichte der inneren Politik des Kurfürsten Friedrich Wilhelm von Brandenburg, t. VII, red. B. Erdmannsdörffer, Berlin 1877.
147.Urkunden und Actenstücke zur Geschichte der inneren Politik des Kurfürsten Friedrich Wilhelm von Brandenburg, t. XXIII, z. 1, red. M. Hein, Berlin 1929.
148.Wachowiak B. Polityka Brandenburgii-Prus wobec Polski w latach 1618–1763, „Roczniki Historyczne” 1983, t. 49.
149.Wachowiak B., Die schwedisch-polnischen Konflikte und die brandenburgischen Kurfürstenim Herzogtum Preussen in der ersten Hälfte des 17. Jahrhunderts, „Forschungen zur Brandenburgisch-Preußische Geschichte”, Neue Folge 1991, t. 1, z. 2.
150.Wachowiak B., Polsko-brandenburski traktat w Welawie w 1657 roku. Geneza, postanowienia, następstwa, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskego nr 234, Szczecin 1998.
151.Wagner M.,, Bitwa pod Żarnowem 16 września 1655 roku, w: Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecją w XVII wieku, red. M. Nagielski, Warszawa 2007.
152.Walewski A., Historya wyzwolenia Polski za panowania Jana Kazimierza 1655–1660, t. 1, Kraków 1866.
153.Wasilewski T., Zdrada Janusza Radziwiłła w 1655 r. i jej wyznaniowe motywy, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1973, nr 18.
154.Weibull C.G., Freden i Roskilde den 26. Februari 1658, Stockholm 1958.
155.Wejle C., Sveriges politik mot Polen 1630–1635, Uppsala 1901.
156.Wendt E., Det svenska licentvsäendet i Preussen 1627–1635, Uppsala 1933.
157.Wijaczka J., Sukces czy klęska? Traktat welawski-bydgoski z 1657 roku, „Zapiski Historyczne” 2007, t. 57, z. 4.
158.Wijaczka J., Traktat welawsko-bydgoski-próba oceny, w: Rzeczypospolita w latach Potopu, Kielce 1996.
159.Wimmer J., Przegląd operacji w wojnie polsko-szwedzkiej 1655–1660, w: Wojna polsko- -szwedzka 1655–1660, red. J. Wimmer, Warszawa 1973.
160.Wisner H., Rok 1655 na Litwie: pertraktacje ze Szwecja i kwestia wyznaniowa, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” 1981, nr 26.
161.Wittrock G., Fördraget i Königsberg och dess förhistoria, Karolinska Förbundets Ǻrsbok, 1921.
162.Wittrock G., Karl X Gustaf i Polen. Krigsmålet och alianserna, Karolinska Förbundets Ǻrsbok 1920.
163.Włodarski J., Kantorska K M., Między wojną a pokojem – międzynarodowe implikacje i gwarancje pokoju oliwskiego 3 maja 1660 r., „Studia Gdańskie” 2011, t. 29.
164.Wójcik Z. , Traktat andruszowski i jego geneza, Warszawa 1959.
165.Wójcik Z., Dyplomacja polska w okresie drugiej połowy XVII w. (1648–1699), w: Historia dyplomacji polskiej, t. 2: 1572–1795, Warszawa 1982.
166.Wójcik Z., Polska i Moskwa wobec wspólnego niebezpieczeństwa szwedzkiego, w: Polska w okresie Drugiej Wojny Północnej, t. 1, Warszawa 1957.
167.Wójcik Z., Stosunki polityczne polsko-austriackie w drugiej połowie XVII wieku, „Sobótka” 1983, z. 4.
168.Wójcik Z., Zmiana w układzie sił politycznych w Europie środkowo-wschodniej w drugiej połowie XVII wieku, „Kwartalnik Historyczny” 1960, nr 67, z. 1.
169.Wojtasik J., Wojna szarpana Stefana Czarnieckiego w dobie potopu szwedzkiego (1655–1660), w: Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej Obojga Narodów ze Szwecją
170.w XVII wieku, red. M. Nagielski, Warszawa 2007.
171.Zernack K., Schweden als europäische Groβmacht der frühen Neuzeit, „Historische Zeitschrift” 1981, nr 232.
172.Zernack K., Das Zeitalter der Nordischen Kriege von 1558–1809 als frühneuzeitliche Geschichtsepoche, „Zeitschrift für Historische Forschung” 1973, nr 1.
173.Zernack K., Virtus politica im Militärstaat – Strukturprobleme – Gestalt – Geschichte, w: Festschrift für Klaus von See, red. G.W. Weber, Odense 1988.
174.Zur Geschichte der hohenzollernschen Souveränität in Preußen. Diplomatischer Briefwechsel des Königs Karl Gustav von Schweden und des Gesandten Christoph Karl von Schlippenbach aus den Kriegsjahren 1654–57, red. A. von Schlippenbach, Berlin 1906.