Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie

ISSN: 1230-0780     eISSN: 2719-4337    OAI    DOI: 10.18276/skk.2023.30-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS

Issue archive / nr 30 2023
Synodalność w prawosławnej, protestanckiej i katolickiej refleksji teologicznej
(Synodality in Orthodox, Protestant and Catholic theological reflection)

Authors: Janusz Bujak ORCID
Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, Instytut Nauk Teologicznych
Keywords: synod council synodality Catholicism Orthodoxy Lutheranism
Data publikacji całości:2023
Page range:23 (45-67)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The aim of this article is to show some issues of a theological reflection on the meaning of synods in Orthodox, Lutheran, and Catholic theology. Orthodox theologians justify the synodal dimension of the Church by the teaching of Christ, the practice of the apostolic period, and the development of synodality in the first millennium of the Church. In the Orthodox Churches, synodality is episcopocentric and is expressed both at the local church level with the bishop in the lead and at the regional one. After breaking up of the unity with the Roman Church in 1054 the Orthodox Churches did not hold any council of an ecumenical dimension. What is characteristic of the Eastern theology of synods and councils is the conviction that their decisions are not obligatory ex sese but acquire their validity after acceptance by the faithful. In the ecclesiastical communities dating back to the Reformation, we have various forms of synodal organization. German Lutheranism had a state church model until the 20th century in which the affairs of the Church were managed by the lay rulers of the bishops. This form of Church governance was due to a number of factors including Martin Luther’s theology of the universal priesthood and the lack of bishops who were replaced by princes. In the 19th and especially in the 20th century the Lutheran churches in Germany developed synodal structures in which lay people play a central role. Decisions made at synods are not considered infallible so they can be changed. The Lutheran communities are also unaware of the ecumenical dimension of synods. In the Roman Catholic Church, as in the Orthodox Churches, the source of synodality is considered to be the practice of the Apostolic Church especially the Apostolic Council described in Acts, chapter 15, and the period of the first millennium of the Church in which synodal and conciliar structures developed. In the Roman Catholic Church, we have two levels of synodality: the first concerns the primacy of the pope and the college of bishops who are in communion with him, while the second is based on the participation of all the baptized in the life of the Church, which consists of their advisory function. Thanks to the pope who convenes councils it is characteristic of the Roman Catholic Church to maintain all three levels of synodality: local, regional and universal. In the Roman Catholic Church conciliar decisions do not to be approved by the lay faithful, but they are considered binding once adopted by the conciliar assembly and the Pope. Currently, there is a discussion on the bigger inclusion of the lay faithful in making decisions regarding the life of the Church.
Download file

Article file

Bibliography

1.Afanasjew, Mikołaj. Kościół Ducha Świętego. Białystok: Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce, 2002.
2.Althaus, Rüdiger. „Die Synodalität (in) der Kirche aus Sicht des katholischen Kirchenrechts”. Catholica 2, 70 (2016): 101–113.
3.Antòn, Angel. El misterio de la Iglesia. T. 2. Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos; Toledo: Estudio teologico de San Ildefonso, 1986.
4.Baczyński, Andrzej. „Kościół jako Eucharystia”. Rocznik Teologiczny 2 (2014): 117–135.
5.Bara, Zoltán Józef. „La Santissima Trinità come fonte e modello di sinodalità della Chiesa secondo Dumitru Stăniloae”. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie 29 (2022): 41–70.
6.Berndt, Christian. „Gründung des Deutschen Reichs 1871. Protestantischer Jubel und katholische Skepsis”. Dostęp 13.01.2023. https://www.deutschlandfunkkultur.de/gruendung-des-deutschen-reichs-1871-protestantischer-jubel-100.html.
7.Blaza, Marek. „Synodalność (soborowość) w Kościołach wschodnich”. Studia Bobolanum 31, 2 (2020): 87–111.
8.Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi kościoła, red. Stanisław Głowa, Ignacy Bieda. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1989.
9.Bujak, Janusz. „Idźcie do Józefa”. Nauczanie papieży o św. Jozefie. Od bł. Piusa IX do Franciszka. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2021.
10.Bujak, Janusz. „Etapy rozwoju synodalności Kościoła pierwszego tysiąclecia w dokumentach dialogu katolicko-prawosławnego”. Ateneum Kapłańskie 3 (2005): 525–544.
11.Bujak, Janusz. „Komunia Kościołów lokalnych a kolegialność episkopatu w dokumentach dialogu katolicko-prawosławnego”. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie 9 (2004): 67–79.
12.Bujak, Janusz. „Nauczanie papieża Franciszka o synodalności w kontekście współczesnej refleksji teologicznej i ekumenicznej”. Collectanea Theologica 1 (2021): 51–76.
13.Bujak, Janusz. „Pierwszeństwo Kościoła powszechnego wobec Kościołów lokalnych”. Collectanea Theologica 76, 1 (2006): 39–55.
14.Bujak, Janusz. „Sakramentalność święceń biskupich w Konstytucji dogmatycznej o Kościele «Lumen gentium» nr 21”. Colloquia Theologica Ottoniana 1 (2006): 17–29.
15.Bujak, Janusz. „Synodalność i prymat jako wyzwanie w ekumenicznym dialogu katolicko-prawosławnym”. Sympozjum 26, 1 (2022): 91–122.
16.Bujak, Janusz. Dialog katolicko-prawosławny w latach 2005–2015. Studia i Rozprawy 40. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016.
17.Calabrese, Gianfranco. „Il «significato» teologico-ecclesiale della sinodalità: punti fermi e questioni aperte. Prospettiva cattolica”. Path 13, 1 (2014): 157–181.
18.Dinkel, Christoph. „Synode III. Reformation bis zur Gegenwart”. W: Theologische Realenzyklopädie, Band 32, 571–575. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 2001.
19.Duprey, Pierre. „La structure synodale de l’Eglise dans la théologie orientale”. Proche-Orient Chretienne (1970): 123–145.
20.Ferrario, Fulvio. „Il significato teologico-ecclesiale della sinodalità: punti fermi e questioni aperte. La prospettiva protestante”. Path 1 (2014): 147–156.
21.Franciszek. Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium”: do biskupów, prezbiterów i diakonów, do osób konsekrowanych, do wiernych świeckich: o głoszeniu Ewangelii we współczesnym świecie. Częstochowa: Edycja św. Pawła, 2013.
22.Gaillardetz, Richard. „The Eucharistic Ecclesiology of Nicolas Afanassieff: Prospects and Challenges for Contemporary Ecumenical Dialogue”. Diakonia 27 (1994): 18–44.
23.Hauschildt, Friedrich. „Synodalität (in) der evangelischen Kirche”. Catholica 2, 70 (2016): 114–132.
24.Hauschildt, Friedrich. „Synodalität nach evangelischen Verständnis und im Hinblick auf die Debatte in der römisch-katholisch Kirche”. Catholica 2, 74 (2020): 112–129.
25.Ioan-Vasile, Leb. „La signification théologique-ecclesiale de la synodalité: points fortes et questions ouvertes; un point de vue orthodoxe”. Path 13, 1 (2014): 137–146.
26.Kasper, Walter. Vie dell’unità. Prospettive dell’ecumenismo. Brescia: Queriniana, 2006.
27.Kijas, Zdzisław. „Zasada «sobornosti» w teologii i życiu Wschodu prawosławnego”. Studia Theologica Varsaviensia 2 (1995): 31–45.
28.Loubichi, Stefan. „Die unrühmliche Rolle der Evangelischen Kirche im Dritten Reich”. Dostęp 13.01.2013. https://www.zukunft-braucht-erinnerung.de/die-unruehmliche-rolle-der-evangelischen-kirche-im-dritten-reich.
29.Łosski, Włodzimierz. Teologia dogmatyczna. Białystok: Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce, 2000.
30.Meyendorff, John. Teologia bizantyjska. Historia i doktryna. Warszawa; Instytut Wydawniczy PAX, 1984.
31.Międzynarodowa Komisja Teologiczna. Synodalność w życiu i misji Kościoła. Tłum. własne.
32.Moskałyk, Jarosław. „Funkcja soborności Kościoła”. Colloquia Theologica Ottoniana 1 (2011): 115–128.
33.Mueller, John Theodore. Dogmatyka chrześcijańska. Podręcznik dla duszpasterzy, nauczycieli i laików. Warszawa: Lutheran Heritage Foundation, 2008.
34.Nikolakopoulos, Konstantin. „Prinzipien der Synodalität nach dem Neuen Testament. Insbesondere am Beispiel des Apostelskonzils”. Orthodoxes Forum 2 (1991): 193–205.
35.Oeldemann, Johannes. „Die Synodalität in der Orthodoxen Kirche”. Catholica 2, 70 (2016): 133–148.
36.Paprocki, Henryk. „Prawosławne rozumienie związku Eucharystii z Kościołem”. Sympozjum 1 (2011): 49–59.
37.Pesch, Otto Hermann. Zrozumieć Lutra. Kraków: W drodze, 2008.
38.„«Pierwszy bez równych». Odpowiedź Patriarchatu Ekumenicznego na stanowisko Patriarchatu moskiewskiego w kwestii prymatu w Kościele powszechnym (8.01.2014)”, w: Janusz Bujak, Dialog katolicko-prawosławny w latach 2005–2015, Studia i Rozprawy 40, 185–191. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016.
39.Przybył, Elżbieta. Wyznania wiary. Kościoły orientalne i prawosławne. Kraków: Partner, 2006.
40.Rabczyński, Paweł. „Synodalność według papieża Franciszka”. W: Synodalność. Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński, 115–125. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2020.
41.Schwarz, Anderea. „Verfassung der Evangelisch-Lutherischen Kirche im rechtsrheinischen Bayern, 1921”. Dostęp 9.01.2023. https://www.historisches-lexikon-bayerns.de/Lexikon/Verfassung_der_Evangelisch-Lutherischen_Kirche_im_rechtsrheinischen_Bayern,_1921.
42.Słomski, Wojciech. „Eklezjologia eucharystyczna Mikołaja Afanasiewa”. Collectanea Theologica 3 (1997): 97–105.
43.Sobór Watykański II. „Konstytucja dogmatyczna o Kościele «Lumen gentium»”. W: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, 139–266. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 2008.
44.Sojka, Jerzy. „Czym jest sobór dla Kościoła? Perspektywa ewangelicka”. W: Przed Soborem Wszechprawosławnym, red. Tadeusz Kałużny, Zdzisław Józef Kijas, 55–82. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II, 2016.
45.„Stanowisko Patriarchatu moskiewskiego w kwestii prymatu na poziomie Kościoła powszechnego (28.12.2013)”. W: Janusz Bujak, Dialog katolicko-prawosławny w latach 2005–2015. Studia i Rozprawy 40, 176–184. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2016.
46.Špidlík, Tomáš. Myśl rosyjska. Inna wizja człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Księży Marianów, 2000.
47.Szymański, Walenty. „Kompetencje konstantynopolitańskiego synodu endemousa (do XI w.) odnośnie do sakramentów”. Studia Warmińskie 16 (1979): 399–432.
48.Wspólna Międzynarodowa Komisja dla Dialogu Teologicznego między Kościołem rzymskokatolickim a Kościołem prawosławnym. „Synodalność i prymat podczas pierwszego tysiąclecia: ku wspólnemu rozumieniu w służbie jedności, Chieti, 21 września 2016 r.”. Tłum. E. Sojka. Studia i Dokumenty Ekumeniczne 2, 83 (2018): 122–129.
49.Vitali, Dario. „Il Concilio Vaticano I nel contesto ecclesiologico del secolo XIX”. Path 13 (2014): 69–76.