Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2018.17-19
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 17, 2018
Problemy metodologiczne z badaniem orientalizmów w języku polskim

Autorzy: Marek Stachowski ORCID
Uniwersytet Jagielloński, Instytut Filologii Słowiańskiej, Kraków
Słowa kluczowe: etymologia zapożyczenia historia języka
Data publikacji całości:2018
Liczba stron:12 (303-314)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Od nieomal stu lat znane są trzy podstawowe wymogi metodologiczne, których spełnienie jest konieczne dla poprawnego ustalenia etymonu wyrazu zapożyczonego z języków orientalnych (zwykle chodzi tu o języki turkijskie). W niniejszym artykule do tamtych trzech wymogów dodany jest czwarty, dotyczący nie tyle samego etymonu, ile raczej dróg jego przenikania do języków słowiańskich, a po części i zachodnioeuropejskich. Sytuację badawczą okoliczność ta oczywiście dodatkowo komplikuje. Dla ukazania problemów metodologicznych przykłady leksykalne zostały podzielone na pięć grup: 1) rzeczywiste orientalizmy; 2) turkizmy i turcyzmy; 3) orientalizmy z Europy Zachodniej; 4) rzekome orientalizmy; 5) niespodziewane orientalizmy. W konkluzji podkreśla się fakt, że przyszłość badań nad zapożyczeniami ‒ nie tylko orientalnymi zresztą, i nie tylko w polszczyźnie ‒ będzie się nieuchronnie wiązać ze współpracą etymologów reprezentujących różne filologie.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Anić, Vladimir, Ivo Goldstein. Rječnik stranih riječi. Zagreb: Novi liber, 2000.
2.Berta, Árpád. „Istorija glasnych nepervych slogov v tatarskich govorach”. W: K formirovaniju jazyka tatar Povolž’ ja i Priural’ ja, red. Farid Sabirzjanovič Chakimzjanov, Šaripzjan Nurlygaraevič Asylgaraev. Kazań: Fiker, 1985, 110‒115.
3.Boček, Vít. „K etymologii slovanského *mьša”. Slavia 79 (2010): 15‒20.
4.Boček, Vít. „On the etymology of Common Slavonic *židъ”. W: Knaanic language: Structure and historical background, red. Ondřej Bláha, Robert Dittmann, Lenka Uličná. Praga: Academia, 2013, 51‒65.
5.Considine, John. Rec. książki The treatment of Turkic etymologies in English lexicography. Lexemes pertaining to material culture Mateusza Urbana. International Journal of Lexicography (publikacja online z 31.05. 2016; zob. 10.1093/ijl/ecw025 ).
6.Considine, John. „The treatment of pagoda in etymological dictionaries”. W: Words and dictionaries, red. Elżbieta Mańczak-Wohlfeld, Barbara Podolak. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, 87‒96.
7.Hazai, György. „Remarques sur les rapports des langues slaves des Balkans avec le turc-osmanli”. Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae 7 (1961): 97‒138.
8.Hillenbrand, Robert. „Masdjid, I: In the central Islamic lands”. W: Encyclopaedia of Islam, red. Clifford Edmund Bosworth et al. Leiden: E.J. Brill, 1991, VI, 644‒688.
9.Kotwicz, Władysław, Maria Kotwiczówna. Orjentalista Antoni Muchliński. Życie i twórczość. Wilno: Sumptem własnym, 1935.
10.Kowalski, Tadeusz. „W sprawie metodologii badań zapożyczeń tureckich w językach słowiańskich”. W: Sborník prací I Sjezdu slovanských filologů v Praze 1929, red. Jiří Horák, Matyáš Murko, Miloš Weingart, Stanislav Petíra. Praha: Nákladem výboru I. Sjezdu slovanských filologů v Praze, 1932, 2, 554‒556.
11.Kowalski, Tadeusz. „W sprawie zapożyczeń tureckich w języku polskim”. Symbolae grammaticae in honorem Ioannis Rozwadowski 2 (1928): 347‒353.
12.Leschber, Corinna. „Lehnwege einiger Orientalismen und Wörter eurasischer Herkunft im Rumänischen und den sonstigen Balkansprachen”. Studia Etymologica Cracovienia 16 (2011): 33‒61.
13.Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. Angielsko-polskie kontakty językowe. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
14.Mitu, Mihai. „Orientalizmy leksykalne w języku polskim i rumuńskim (Próba porównania)”. W: Dzieje Słowian w świetle leksyki, red. Jerzy Rusek, Wiesław Boryś, Leszek Bednarczuk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2002, 301‒306.
15.Muchliński, Antoni. Źródłosłownik wyrazów, które przeszły, wprost czy pośrednio do naszéj mowy z języków wschodnich, tudzież mających zobopólną analogję co do brzmienia lub znaczenia, z dołączeniem zbiorku wyrazów, przeniesionych z Polski do języka tureckiego. Petersburg: Cesarska Akademia Nauk, 1858.
16.Németh, Michał. „The Turkic and Eastern European background of the etymology of Hung. tábor (military camp)”. Acta Orientalia Academiae Scientiarum Hungaricae 67/1 (2014): 43‒74.
17.Petrović, Snežana. „Istorijat i stanje proučavanja turcizama u srpskohrvatskom jeziku”. Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku 36/2 (1993): 71‒127.
18.Popowska-Taborska, Hanna. Kaszubszczyzna. Zarys dziejów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
19.Siatkowski, Janusz. „Słowiańskie nazwy ‘warkocza’ w świetle materiałów gwarowych i źródeł historycznych”. Studia Germanica Gedanensia 17 (2008): 7‒24.
20.Stachowski, Kamil, Olaf Stachowski. „Possibly Oriental elements in Slavonic folklore. Kłobuk”. Türk Dilleri Araştırmaları 26/2 (2016): 241‒264.
21.Stachowski, Marek. „Das Ungarische unter den Karpatensprachen”. Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis 124 (2007): 119‒125.
22.Stachowski, Marek. „Das Wort Mammut in etymologischen Wörterbüchern”. Folia Orientalia 36 (2000): 301‒314.
23.Stachowski, Marek. „Jak się ma jasiek do Jaśka, a zośka do Zośki?”. LingVaria 6 (2011), 2: 103‒110.
24.Stachowski, Marek. „Pol. pantałyk i jego wschodniosłowiańskie, słowackie i morawskie odpowiedniki ‒ uwagi o pochodzeniu”, LingVaria 12/2 (2017): 179–183.
25.Stachowski, Marek. „Polskie karawana i karawan na tle innych języków słowiańskich i niektórych zachodnioeuropejskich”. LingVaria 12 (2017), 1: 183‒197.
26.Stachowski Marek. „Problem orientalnych etymologii polskiego ogar i węgierskiego agár”. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 32 (1995): 103‒120.
27.Stachowski, Marek. „Slawische Bezeichnungen für Moschee unter besonderer Berücksichtigung des Polnischen, Schlesischen, Tschechischen und Slowakischen”, Studia Etymologica Brunensia 22 (2017), 361–369.
28.Stachowski, Stanisław. „Ein bulgar-türkisches Lehnwort in den slawischen Sprachen (varkoč ‘Haarzopf’)”. W: Bahşı Ögdisi, red. Jens Peter Laut, Mehmet Ölmez. Freiburg‒İstanbul: Simurg, 1998, 379‒389.
29.Stachowski, Stanisław. Słownik historyczno-etymologiczny turcyzmów w języku polskim. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2014.
30.Stachowski, Stanisław. „Zametki po metodologii ètimologičeskich issledovanij tureckich zaimstvovanij v serbsko-chorvatskom jazyke”. Ètimologija 1964 (1965): 56‒71.
31.Urban, Mateusz. Secretary bird, or how an etymological dictionary should be written and by whom. Studia Etymologica Cracoviensia 13 (2008): 191‒199.
32.Urban, Mateusz. The treatment of Turkic etymologies in English lexicography. Lexemes pertaining to material culture. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015.