Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2017.16-17
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 16, 2017
Indywidualizacja języka bohaterów jako element charakterystyki postaci w powieści Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy

Autorzy: Lucyna Warda-Radys
Uniwersytet Gdański, Wydział Filologiczny, Gdańsk
Słowa kluczowe: Henryk Sienkiewicz styl indywidualizacja języka
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:16 (267-282)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule został podjęty temat indywidualizacji języka bohaterów powieści Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy. Celem badania było stwierdzenie, jakie cechy języka i stylu wypowiedzi przypisane zostały bohaterom oraz jakich środków językowych użył autor omawianej powieści, by wykreowane postacie scharakteryzować jako członków określonej społeczności etniczno-kulturowej i jako konkretne indywidua, obdarzone swoistymi cechami osobowości. Analizie poddano język trzech grup powieściowych postaci. Język czternastoletniego Stasia to język dorosłego człowieka, który przedstawia otaczającą rzeczywistość, tłumaczy ją i komentuje. Ma dużą wiedzę i umiejętności retoryczne. W języku Nel uwidaczniają się przede wszystkim liczne cechy języka dziecięcego (emocjonalność, skłonność do zadawania pytań). Kali to wyraziście zbudowana postać przedstawiciela egzotycznej kultury: prosty, nieco naiwny chłopak, który pod koniec powieści zmienia się w króla Wa-himów. Do indywidualizacji jego języka Sienkiewicz, oprócz specyficznej leksyki (autentycznych słów-cytatów z języka suahili), wykorzystał zjawiska fleksyjne i składniowe. W języku Arabów pojawiają się obce wyrazy (charakterystyczne dla kultury arabsko-islamskiej). Cechą ich języka jest skłonność do hiperbolizacji. Ekspresja negatywna w ich wypowiedziach pośrednio charakteryzuje mówiących jako osoby gwałtowne i okrutne. W języku Sudanki Fatmy można zaobserwować cechy stylu kobiecego: skłonność do emfazy i wyolbrzymień. Autor W pustyni i w puszczy potrafił także dopasować sposób mówienia bohaterów do ich chwilowego nastroju, stanu emocjonalnego.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Boniecka, Barbara. „Niektóre typy wypowiedzi dziecięcych”. W: Oblicza komunikacji 1: perspektywy badań nad tekstem, dyskursem i komunikacją, red. Irena Kamińska-Szmaj, Tomasz Piekota, Monika Zaśko-Zielińska, 840–853. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej „Tertium”, 2006.
2.Gąsiorek, Krystyna. „Środki ekspresji w języku mówionym dzieci ośmio- i dziewięcioletnich”. W: Kształcenie porozumiewania się, red. Stanisław Gajda, Jolanta Nocoń, 215–222. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 1994.
3.Handke, Kwiryna. Socjologia języka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
4.Kurkowska, Halina, Stanisław Skorupka. Stylistyka polska. Zarys. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
5.Małkowska-Zegadło, Hanna. Rozwój języka mówionego i pisanego uczniów w wieku 8–11 lat. Warszawa: WSiP, 1983.
6.Mystkowska, Halina. Właściwości mowy dziecka sześcio-, siedmioletniego. Warszawa: PZWS, 1970.
7.Ohly, Rajmund, Iwona Kraska-Szlenk, Zofia Podobińska. Język suahili. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 1998.
8.Pietrzak, Magdalena, Językowe środki kreowania postaci w twórczości historycznej Henryka Sienkiewicza. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2004.
9.Seniów, Adrianna. „Językowa kreacja życia dzieci wiejskich w wybranych nowelach Bolesława Prusa”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 9 (2010): 235–255.
10.Sienkiewicz, Henryk. W pustyni i w puszczy. Warszawa: PIW, 1988.
11.Skubalanka, Teresa. Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984.
12.Skubalanka, Teresa. Podstawy analizy stylistycznej. Rozważania o metodzie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2002.
13.Skwarczyńska, Stefania. Wstęp do nauki o literaturze. T. 2. Tworzywo językowe dzieła literackiego. Warszawa: Pax, 1954.
14.Umińska-Tytoń, Elżbieta. „Osobowość a idiostyl (na podstawie tekstów Natalii Han-Ilgiewicz)”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 5 (2006): 229–241.
15.Wójtowicz, Beata. Słownik suahili–polski. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, Katedra Języków i Kultur Afryki Uniwersytetu Warszawskiego, 2013.
16.Wysocka, Aneta. „Językowy obraz Afrykanina”. Etnolingwistyka 14 (2002): 175–195.