Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2017.16-12
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 16, 2017
Błoto na szosie od „Pociechy” do Warszawy jest jednym z najcelniejszych i najgłębszych błot na świecie. Funkcje form superlatywnych w felietonach Henryka Sienkiewicza

Autorzy: Magdalena Pietrzak
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Łódź
Słowa kluczowe: Henryk Sienkiewicz felieton superlatywa
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:16 (189-204)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Celem artykułu jest określenie funkcji form superlatywnych występujących w kronikach felietonowych Henryka Sienkiewicza. Teksty pochodzą z lat 1873–1875, czyli z okresu, kiedy Litwos był czynnym dziennikarzem. Wyekscerpowana baza materiałowa liczy ok. 500 superlatywów (zarówno form syntetycznych, jak i analitycznych oraz wtórnych użyć). Uśredniając dane liczbowe, w jednym felietonie Sienkiewicza występuje 8 superlatywów. Formy superlatywne stanowią materiał zróżnicowany zarówno pod względem formalnym, jak i znaczeniowym, a co za tym idzie – funkcjonalnym. Szczegółowe funkcje determinowane są przez kontekst użycia. Funkcja prymarna, czyli intensyfikacja cechy wyrażonej przez przymiotnik lub przysłówek, służyła różnym celom – najczęściej perswazyjnym, ponadto była wykładnikiem wartościowania, hiperbolizacji i delimitacji. Dotychczasowe badania nad warsztatem pisarskim autora Trylogii każą tłumaczyć znaczną frekwencję superlatywów specyfiką gatunkową felietonu – czyli tendencją do wyolbrzymiania zjawisk, ich perswazyjnego przerysowywania.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Białoskórska, Mirosława. Słownictwo prasy polskiej połowy XIX wieku. Zjawiska progresywne i recesywne. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1992.
2.Krzyżanowski, Julian. Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy. Warszawa: PIW, 1968.
3.Krzyżanowski, Julian. Twórczość Henryka Sienkiewicza. Warszawa: PIW, 1973.
4.Mariak, Leonarda, Perswazyjność prasy tajnej okresu Powstania Styczniowego (1861–1864) na przykładzie leksyki. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2001.
5.Mariak, Leonarda, Leksyka z zakresu wojskowości w Trylogii Henryka Sienkiewicza. Część II. Słownik. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2009.
6.Mariak, Leonarda. „Funkcja ekspresywna leksyki z zakresu medycyny w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 21 (2014), 2: 53–71.
7.Mariak, Leonarda. „Funkcja informacyjna leksyki z zakresu medycyny w listach prywatnych Henryka Sienkiewicza”. W: Leksyka języków słowiańskich w badaniach synchronicznych i diachronicznych, red. Małgorzata Gębka-Wolak, Joanna Kamper-Warejko, Andrzej Moroz, 217–241. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2014.
8.Mariak, Leonarda. „Neologizmy w korespondencji prywatnej Henryka Sienkiewicza”, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 23 (2016), 2 [w druku].
9.Mazan, Bogdan, „Z tajników i powszechników sztuki pisarskiej Sienkiewicza”. W: Po co Sienkiewicz? Sienkiewicz a tożsamość narodowa: Z kim i przeciw komu? Warszawa–Kiejdany–Łuck–Zbaraż–Beresteczko, koncepcja i red. naukowa Tadeusz Bujnicki, Jerzy Axer, 216–239. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2007.
10.Mocarska-Tycowa, Zofia. „Sienkiewicz i malarstwo”. W: Z pogranicza literatury i sztuk, red. Zofia Mocarska-Tycowa, 113–140. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1996.
11.Pietrzak, Magdalena, „Felieton doby pozytywizmu i jego pogranicza”. W: Pogranicza, red. Danuta Kowalska, 515–526. Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, 2007.
12.Pietrzak, Magdalena. „«Malowanie słowem» – o stylu sprawozdań Henryka Sienkiewicza z wystaw malarskich”. LingVaria XI (2016): 111–122.
13.Pietrzak, Magdalena. Językowe środki kreowania postaci w twórczości historycznej Henryka Sienkiewicza. Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2004.
14.Pietrzak, Magdalena. Wyznaczniki gatunkowe felietonu drugiej połowy XIX wieku (na przykładzie tekstów Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa i Aleksandra Świętochowskiego). Łódź: Wydawnictwo UŁ, 2013.
15.Puzynina, Jadwiga. „Kontekst a rozumienie tekstu”. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 53 (1997): 15–32.
16.Wilkoń, Aleksander. O języku i stylu „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza. Studia nad tekstem. Warszawa: PWN, 1976.
17.Wilkoń, Aleksander, Spójność i struktura tekstu. Wstęp do lingwistyki tekstu. Kraków: Universitas, 2002.