Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2017.16-06
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 16, 2017
O kilku skrzydlatych słowach Henryka Sienkiewicza

Autorzy: Jolanta Ignatowicz-Skowrońska
Uniwersytet Szczeciński, Wydział Filologiczny, Szczecin
Słowa kluczowe: język artystyczny skrzydlate słowa Henryk Sienkiewicz
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:10 (97-106)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Przedmiotem opisu w artykule są wybrane Sienkiewiczowskie skrzydlate wyrażenia, czyli upowszechnione w języku słowa i związki wyrazowe, których obecność w polszczyźnie zawdzięczamy autorytetowi i dziełom Henryka Sienkiewicza. Jak przekonują badania, niektóre z analizowanych przykładów to twory samego pisarza, inne po raz pierwszy użyte zostały przez kogoś innego, ale uskrzydliły się za sprawą dzieł autora Krzyżaków. Przykładem inwencji językowej Sienkiewicza jest użycie nieznanego w jego czasach w polszczyźnie literackiej wyrazu mocarny w znaczeniu ‘mocny, silny; potężny’. Z kolei związki wyrazowe typu Boże, ty to widzisz i nie grzmisz czy klękajcie narody mają wprawdzie innych twórców niż Sienkiewicz, ale uskrzydlenie się zawdzięczają jego tekstom, ich poczytności i popularności.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Chlebda, Wojciech, Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacje lingwistyczne. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2005.
2.Głowiński, Michał i in. Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
3.Karłowicz, Jan, Adam A. Kryński, Władysław Niedźwiedzki. Słownik języka polskiego. T. I–VIII. Warszawa: Nakładem prenumeratorów i Kasy im. Mianowskiego, w drukarni „Gazety Handlowej”, 1900–1927.
4.Kasperczak, Małgorzata i in. Nowy słownik gwary uczniowskiej. Wrocław: Wydawnictwo Europa, 2004.
5.Klemensiewicz, Zenon. „Mickiewicz w dziejach języka polskiego”. W: tenże, Składnia, stylistyka, pedagogika językowa, red. Anna Kałkowska, 576–637. Warszawa: PWN, 1982.
6.Kłosińska, Anna, Elżbieta Sobol, Anna Stankiewicz, oprac. Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005.
7.Kopaliński, Władysław. Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: PIW, 1991.
8.Krzyżanowski, Julian, red. Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich. T. I. Warszawa: PIW, 1969.
9.Markiewicz, Henryk. Zabawy literackie. Kraków: Oficyna Literacka, 1992.
10.Markiewicz, Henryk, Andrzej Romanowski. Skrzydlate słowa. Warszawa: PIW, 1990.
11.Markiewicz, Henryk, Andrzej Romanowski. Skrzydlate słowa. Wielki słownik cytatów polskich i obcych. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
12.Markiewicz, Henryk, oprac., Maria Kotowska-Kachel i Andrzej Romanowski współudz. Skrzydlate słowa. Wielki słownik cytatów polskich i obcych 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2012.
13.Müldner-Nieckowski, Piotr. Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Bertelsmann Media – Świat Książki, 2003.
14.Nitsch, Kazimierz. „Kościelisko = Polany”. Język Polski 5 (1933): 137–143.
15.Nitsch, Kazimierz. „Uwagi językowe o książkach”. Język Polski 6 (1934): 189–190.
16.Ogrodziński, Wincenty. Publius Vergilius Maro. Lwów: Drukarnia Naukowa, 1933.
17.Pawłowski, Eugeniusz. „Gwara góralska w literaturze pięknej”. Język Polski 1 (1956): 45–55.
18.Pawłowski, Eugeniusz, „Gwara ludowa w Krzyżakach Sienkiewicza”, Język Polski 3 (1949): 107–116.
19.Pawłowski, Eugeniusz, „Mocarny (Przyczynek do dziejów modnych wyrazów)”, Język Polski 5 (1935): 141–142.
20.Skorupka, Stanisław. Słownik frazeologiczny języka polskiego. T. II. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989.
21.Tarsa, Jadwiga, „Dyskretny urok nagłówka, czyli skrzydlate słowa na łamach dzisiejszej prasy”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Filologia Rosyjska 34 (1995): 101–107.
22.Tarsa, Jadwiga, „O definicji skrzydlatych słów”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Filologia Rosyjska 33 (1994): 84–88.
23.Zborowski, Juliusz. „Mocarny”, Język Polski 1 (1919): 29–31.
24.Шулежкова, Светлана Г., Крылатые выражения русского языка, их источники и розвитие, Челябинск 1995.