Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2017.16-01
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 16, 2017
Skrzydła – wyraz i nośnik symboli w tekstach Stefana Żeromskiego

Autorzy: Kwiryna Handke
Słowa kluczowe: pisarz tworzywo językowe skrzydła
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:23 (5-27)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Tworzywo językowe zawarte w tekstach literatury pięknej może być, i bywa, rozmaicie postrzegane przez badaczy. Językoznawcy najczęściej zwracają uwagę na elementy słownikowe, specyficzne nazewnictwo czy określone formy gramatyczne lub słowotwórcze, a także na tekstową funkcjonalność poszczególnych leksemów czy form lub ich grup albo zbiorów tematycznych. Niektórzy śledzą również tropy stylistyczne, zwłaszcza metafory i porównania. Rzadziej spotykamy analizy wykraczające swoim zasięgiem poza tekst literacki jako płaszczyznę penetracji badawczej, czyli poza relację: tekst–badacz. Tymczasem ujęcie szersze, w którym uwzględni się trójstronną relację: pisarz–tekst–badacz, pozwala dostrzec więcej aspektów niemal każdego badanego zagadnienia czy tematu. Przy tym pisarza należy tu postrzegać nie tylko jako autora, kreatora tekstu, nadawcę komunikatu, twórcę oryginalnego warsztatu pisarskiego, ale również jako jednostkę ludzką, egzystującą w określonym czasie i miejscu/miejscach, osobowość o określonej tożsamości, obdarzoną swoistymi cechami, mającą określone upodobania, poglądy i preferencje. Z tak nakreślonej perspektywy autorka przedstawia tutaj wybraną jednostkę językową – wyraz skrzydło (częściej używany, ze względu na parzystość tego narządu, w formie liczby mnogiej skrzydła) oraz formy przymiotnika skrzydlaty, które występują w zbiorze tekstów jednego pisarza. Nie przypadkiem jest nim Stefan Żeromski, ponieważ on potrafił zawrzeć w swoim piśmiennictwie niespotykane gdzie indziej w literaturze polskiej bogactwo słownictwa – różnorodnego słowotwórczo, semantycznie i funkcjonalnie. W badanym zbiorze znalazło się 257 kontekstów, w których pojawił się wyraz skrzydło i pochodne – w różnych znaczeniach podstawowych i wtórnych oraz w metaforycznych funkcjach tekstowych.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bartnicka, Barbara. Świat dźwięków. T. 4. serii Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Kraków: Universitas, 2003.
2.Doroszewski, Witold, red. Słownik języka polskiego. T. I–XI. Warszawa: PWN, 1958–1969.
3.Handke, Kwiryna. „Relacje: człowiek – świat zwierząt w porównaniach występujących w tekstach Stefana Żeromskiego”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 15 (2016): 5–18.
4.Handke, Kwiryna. Świat barw. T. 5. serii Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Kraków: Universitas, 2003.
5.Handke, Kwiryna. Polszczyzna Stefana Żeromskiego. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 2012.
6.Handke, Kwiryna. „Żeromski jako kolorysta”. Zeszyty Stowarzyszenia im. Stefana Żeromskiego 4 (2014): 11–29.
7.Handke, Ryszard. Walka, wojna, wojskowość. T. 6. serii Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Kraków: Universitas, 2003.
8.Kasztelowicz, Stanisław, Stanisław Eile, oprac. Żeromski Stefan. Kalendarz życia i twórczości. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1961.
9.Kopaliński, Władysław. Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. Skorupka, Stanisław. Słownik frazeologiczny języka polskiego. T. I–II. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989.
10.Żeromski, Stefan. Dzienniki. T. I–III. Warszawa: Czytelnik, 1953–1956.
11.Żeromski, Stefan. Listy. Oprac. Zdzisław J. Adamczyk. W: tenże, Pisma zebrane. T. 34–39. Warszawa: Czytelnik, 2001–2010.
12.Żeromski, Stefan. Pisma, red. Stanisław Pigoń. Warszawa: Czytelnik, 1947–1956.