Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2016.15-13
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 15, 2016
Łacińskie i greckie nienormatywne zapożyczenia w polszczyźnie XIX wieku, a ich żywot w polszczyźnie drugiej połowy XX wieku

Autorzy: Daria Kupidura
Uniwersytet Szczeciński, Wydział Filologiczny, Szczecin
Data publikacji całości:2016
Liczba stron:16 (195-210)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu była analiza i interpretacja zapożyczeń łacińskich i greckich, uznanychza nienormatywne na przełomie XIX i XX wieku, a reaktywowanych do polszczyznyw wieku XX. Wyekscerpowane ze Słownika warszawskiego słownictwo, nieakceptowane przezówczesną normę językową, zostało porównane z zasobem Słownika języka polskiego pod redakcjąMieczysława Szymczaka. W ten sposób wykazano, że spośród 696 wyrazów na litery A-N,oznaczonych w Słowniku warszawskim p arakwalifikatorem w postaci ostrzegawczego wykrzyknika,136 zostało reaktywowanych do polszczyzny współczesnej, z czego aż 76 stanowiąpożyczki łacińskie i greckie. Większość z nich to terminy specjalistyczne z zakresu medycyny,nauki i techniki.Przeprowadzona analiza wykazała, że obecność licznych zapożyczeń w polszczyźnie tamtegookresu znacząco wpływała na zasób słownikowy języka. Niekiedy był to wpływ ujemny,gdyż powodował nadmierną wariantywność w języku, innym razem były to wpływy dodatnie,ponieważ rozbudowywały system leksykalny języka polskiego, pozwalając, by formy zapożyczonei swojskie różnicowały się pod względem odcienia semantycznego czy przynależnoścido różnych rejestrów języka. Dzięki reaktywowaniu wielu zapożyczeń, zanegowanych przezXIX-wiecznych kodyfikatorów, zasób XX-wiecznej polszczyzny stał się bogatszy o wiele form,które mają odmienne nacechowania emocjonalne lub wyrażają bardzo precyzyjne treści.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Literatura podmiotu
2.Karłowicz J., Kryński A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego, reprodukcja fotooffsetowa wydań z lat 1900-1927, t. I–VIII, Warszawa 1952.
3.Słownik języka polskiego, pod red. M. Szymczaka, t. I–III, Warszawa 1994.
4.Literatura przedmiotu
5.Biliński J., Błędy językowe, Katowice–Poznań–Tuchola Pomorska 1922.
6.Bliziński J., Barbaryzmy i dziwolągi językowe, Kraków 1888.
7.Bodzon J., Kształtowanie się normy leksykalnej w polszczyźnie ogólnej drugiej połowy XIX wieku. (na materiale orzeczeń normatywnych w Słowniku warszawskim), „Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, t. V, pod red. M. Białoskórskiej, Szczecin 1999.
8.Buttler D., Niektóre cechy normy leksykalnej, „Poradnik Językowy” 1990, z. 3.
9.Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., Kultura języka polskiego, t. II Zagadnienia poprawności leksykalnej (słownictwo rodzime), Warszawa 1987.
10.Czarkowski I., Słowniczek najpospolitszych rusycyzmów, Wilno 1909.
11.Jakubowicz M., Gramatyka języka polskiego, I–III, Wilno 1823–1824.
12.Karłowicz J., Przyczynki do projektu Wielkiego Słownika języka polskiego, w: Rozprawy i sprawozdania Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, t. IV, Kraków 1876.
13.Krasnowolski A., Najpospolitsze błędy językowe zdarzające się w mowie i w piśmie polskim, Warszawa 1903.
14.Królikowski J.Fr., Proste zasady stylu polskiego praktycznie w przykładach okazane, Poznań 1826.
15.Łętowski A., Błędy nasze. Rzecz o czystości języka polskiego na Litwie, Wilno 1915.
16.Małecki A., Gramatyka języka polskiego, Lwów 1863.
17.Mortkowicz J., Słowniczek wyrazów obcych polityczno-społecznych, Kraków 1907.
18.Mroziński J., Pierwsze zasady gramatyki języka polskiego, Warszawa 1822.
19.Niedźwiedzki W., Wyrazy cudzoziemskie zbyteczne w polszczyźnie, Poznań–Lublin–Łódź–Wilno 1917.
20.Skobel F.K., O skażeniu języka polskiego w dziennikach i innych pismach, osobliwie w Galicji, Kraków 1872.
21.Skorupska-Raczyńska E., Progresywne zapożyczenia pochodzenia łacińskiego w polszczyźnie XIX wieku, Gorzów Wielkopolski 2000.
22.Szczerbowicz-Wieczór L., O skażeniu obecnem języka polskiego w prasie, Płock 1881.
23.Walicki A., Błędy nasze w mowie i w piśmie ku szkodzie języka polskiego popełniane oraz prowincjonalizmy, Kraków 1886.