Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2022.21-04
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 21, 2022
O etymologii leksemów legawiec oraz wyżeł w języku polskim

Autorzy: Beata Malczewska ORCID
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej, Kraków
Słowa kluczowe: legawiec wyżeł etymologia języki specjalistyczne łowiectwo kynologia
Data publikacji całości:2022-12-13
Liczba stron:17 (47-63)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule przedstawiono tezy dotyczące etymologii słów legawiec oraz wyżeł. Pochodzenie pierwszego leksemu jest udokumentowanie i niejednokrotnie opisane, niepewne natomiast jest pochodzenia rzeczownika wyżeł. W zaprezentowanym tekście przeanalizowano pod kątem językoznawczym oraz kynologiczno-łowieckim hipotezy, które wskazują na jego pochodzenie słowiańskie lub węgierskie, ale również wskazane zostały przykłady etymologii ludowej. Mimo dość obszernej bibliografii językoznawczej, kynologicznej i łowieckiej trudno jednoznacznie ustalić kierunek motywacji tego wyrazu. Oparto się głównie na zapiskach językoznawców, które łączą się z elementami historii kynologii i łowów. Tym samym, można snuć przypuszczenia o węgierskim pochodzenia terminu wyżeł, które w świetle dostępnych, analizowanych materiałów wydają się wersją najbardziej uzasadnioną i prawdopodobną.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bańkowski, Andrzej. Etymologiczny słownik języka polskiego. T. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
2.Becker, Jochen. Rasy psów myśliwskich. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2009.
3.Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
4.Brückner, Aleksander. Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 2000.
5.Cienkowski, Witold. „Ogólne założenia metodologiczne badania zapożyczeń leksykalnych”. Poradnik Językowy 10 (1964): 417–429.
6.Czerwiński, Marek, Jan Szczepocki. Vademecum myśliwskie. Warszawa: Bellona, 2009.
7.Długosz-Kurczabowa, Krystyna. Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020.
8.Doroszewski, Witold, red. Słownik języka polskiego. T. 1–11. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1958–1969.
9.Frančić, Vilim. Słownik serbsko-chorwacko-polski. T. 1–2. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1987.
10.Frankiewicz, Edward. Wyżły kontynentalne. Warszawa: Wydawnictwo Akcydensowe, 1986.
11.Grekow, N.I., Maria F. Rozwadowska. Słownik polsko-rosyjski. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 1950.
12.Hoppe, Stanisław. Słownik języka łowieckiego. Wyd. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
13.Jóźwiak, Zygmunt, Kazimierz Biały. Podstawy łowiectwa. Słownik podstawowych terminów łowieckich i ekologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Łowiec Polski, 1994.
14.Jurczak-Trojan, Zofia, Halina Mieczkowska, Elżbieta Orwińska, Maryla Papierz. Słownik słowacko-polski. T. 1–2. Kraków: Wydawnictwo Universitas, 2005.
15.Kozłowski, Wiktor. „O wyżle czyli psie legawym”. Sylwan – Zbiór Nauk i Urządzeń Leśnych i Łowieckich 11 (1835): 191–252.
16.Králik, L’ubor. „Ungarisch vizsga, vizsgál: Versuch einer slawischen Etymologie”. Studia Etymologica Cracoviensia 19 (2014): 205–210.
17.Łakomik-Kaszuba, Gabriela. „Jego wysokość wyżeł”. Brać Łowiecka 5 (2020): 76–80.
18.Machek, Václav. Etymologický slovník jazyka českého. Praga: Academia Nakladatelství Československé Akademie Vĕd, 1968.
19.Mańczak, Witold. Polski słownik etymologiczny. Kraków: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 2017.
20.Németh, Michał. Zapożyczenia węgierskie w gwarze orawskiej i drogi ich przenikania. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2008.
21.Reychman, Jan. Wielki słownik węgiersko-polski. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1980.
22.Rostafiński, Józef. O myślistwie, koniach i psach łowczych książek pięcioro z lat 1584–1690. Kraków: Nakład Akademii Umiejętności, 1914.
23.Ropa, Andrzej. „O najnowszych zapożyczeniach w języku polskim”. Poradnik Językowy 10 (1974): 518–526.
24.Sławski, Franciszek. Słownik etymologiczny języka polskiego. T. 4. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 1970–1974.
25.Stachowski, Marek. „Problem orientalnych etymologii polskiego ogar i węgierskiego agár”. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 32 (1995): 103–117.
26.Wołosz, Robert. „Wyrazy węgierskie w języku polskim”. Studia Slavica Hungarica 35 (1989): 3–4.
27.Wróbel, Henryk. „Czasownik”. W: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. T. 1–2, red. Renata Grzegorczykowa, Roman Laskowski, Henryk Wróbel. Wyd. 2, 536–583. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
28.Zoltán, András. „Einige Bemerkungen zu L’ubor Králiks slawischer Etymologie von ung. vizsga, vizsgál”. Studia Etymologica Cracoviensia 19 (2014): 211–213.
29.Netografia
30.Hrvatsky Kinološky Savez. Dostęp 3.02.2021. https://web.hks.hr.
31.Kultura Łowiecka. Dostęp 3.02.2021. http://lovackisavet.rs/kinologija/nemecki-kratkodlaki-pticar/.
32.Lexikonok magyar etimologiai szotar. Dostęp 19.01.2021. https://www.arcanum.hu/hu/online-kiadvanyok/Lexikonok-magyar-etimologiai-szotar-F14D3/v-F4386/vizsla-F44D9.
33.Mit vizslat a vizsla? Dostęp 13.02.2021. https://www.nyest.hu/hirek/mit-vizslat-a-vizsla.
34.Plemená poľovných psov a ich využitie. Dostęp 17.01.2022. https://www.prelovca.sk/o-polovnictve-kynologia/plemena-polovnych-psov-ich-vyuzitie.
35.Stójka. Dostęp 27.01.2021. www.theogonia.pl/WN-uzytkowosc-stojka.htlm.
36.Vizsla. Dostęp 2.03.2021. https://www.aler.si/pasve-psov/kratkodlaki-madzarski-pticar-vizsla.htlm.
37.Vizsla. Dostęp 19.01.2021. https://www.arcanum.hu/hu/online-kiadvanyok/Lexikonok-magyar-etimologiaiszotar-F14D3/v-F4386/vizsla-F44D9.
38.Wyjący wyżeł. Dostęp 30.01.2021. https://etymologicznamenazeria.wordpress.com/2018/12/30/wyjacy-wyzel/#more-6105.