Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2021.20-04
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Lista wydań / t. 20, 2021
Frazeologiczne wykładniki humoru w tytułach współczesnych polskich komedii kryminalnych

Autorzy: Beata Jędrzejczak ORCID
Uniwersytet Gdański, Gdańsk
Słowa kluczowe: frazeologia tytuły komedii kryminalnych humor paratekst pragmatyka
Data publikacji całości:2021
Liczba stron:16 (49-64)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł stanowi analizę użyć związków frazeologicznych w tytułach współczesnych polskich komedii kryminalnych jako źródła humoru. Przedstawiono tu sposoby eksploatowania kanonicznych postaci jednostek językowych poziomu frazeologicznego, a także wyróżniono i omówiono dwa główne typy innowacji frazeologicznych: semantyczny i formalny. Metodologia opisu tytułów ma po pierwsze charakter strukturalny i sprowadza się do ustalenia: jakie stałe połączenie wyrazowe wyzyskano lub w jaki sposób je zmodyfikowano i dlaczego w związku z tym dana jednostka językowa daje efekt humorystyczny, po drugie – rozważania na temat humoru tytułów osadzone są w perspektywie pragmatycznej, która prowadzi do wniosków dotyczących przede wszystkim perswazyjnych i reklamowych funkcji analizowanych paratekstów.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bąba, Stanisław. „Frazeologia potoczna w tytułach utworów literackich”. Poradnik Językowy 5 (1970): 320–325.
2.Bąba, Stanisław. Innowacje frazeologiczne współczesnej polszczyzny. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1989.
3.Biłas, Ewa. „Komizm w powieściach Joanny Chmielewskiej”. W: Świat humoru, red. Stanisław Gajda, Dorota Brzozowska, 547–555. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2000.
4.Biolik, Maria, Jerzy Duma (red.). Chrematonimia jako fenomen współczesności. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2011.
5.Bocheński, Tomasz. Czarny humor w twórczości Witkacego, Gombrowicza i Schulza: lata trzydzieste. Kraków: Universitas, 2005.
6.Buttler, Danuta. Polski dowcip językowy. Warszawa: PWN, 1974.
7.Chlebda, Wojciech. Szkice o skrzydlatych słowach. Interpretacja lingwistyczna. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2005.
8.Chlebda, Wojciech. „Reprodukty na warsztacie (I)”. W: Na tropach reproduktów. W poszukiwaniu wielowyrazowych jednostek języka, red. Wojciech Chlebda, 8–13. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2010.
9.Chłopicki, Władysław. „Przegląd polskich badań nad humorem w filozofii, literaturze i językoznawstwie”. W: Humor polski, red. Dorota Brzozowska, Władysław Chłopicki, 629–646. Kraków: Tertium, 2014.
10.Danek, Danuta. „Dwie funkcje tytułu: identyfikacyjna i wprowadzająca”. W: Tekstologia. Cz. 2, red. Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, 81–89. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2004.
11.Danek, Danuta. Dzieło literackie jako książka. O tytułach i spisach rzeczy w powieści. Warszawa: PWN, 1980.
12.Danek, Danuta. „O tytule utworu literackiego”. Pamiętnik Literacki 4 (1972): 143–174.
13.Dobrzyńska, Teresa. Delimitacja tekstu literackiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
14.Gajda, Stanisław. „Społeczna determinacja nazw własnych tekstów (tytułów)”. Socjolingwistyka 6 (1987): 79–89.
15.Gałkowski, Artur. Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2008.
16.Grochala, Beata. „Dowcip językowy w nagłówkach «Gazety Wyborczej»”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 43 (2005): 25–35.
17.Jędrzejczak, Beata. Językowe środki perswazji w sloganach reklamujących polskie marki terytorialne na przykładzie haseł promujących Polskę, województwa i miasta wojewódzkie. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2020.
18.Jędrzejczak, Beata. „Związki frazeologiczne jako tworzywo sloganów reklamujących polskie marki terytorialne”. W: Słowo z perspektywy językoznawcy i tłumacza. T. VII: Frazeologia z perspektywy językoznawcy i tłumacza, red. Alicja Pstyga, Tatiana Kananowicz, Magdalena Buchowska, 126–136. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2018.
19.Kęsikowa, Urszula. „O tytułach utworów literackich M. Rodziewiczówny”. W: Onomastyka literacka, red. Maria Biolik, 347–350. Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie, 1993.
20.Kłosińska, Anna, Elżbieta Sobol, Anna Stankiewicz. Słownik frazeologiczny PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
21.Kowalik, Krystyna. „Próba typologii tytułów (ideonimów) prozy Jana Wiktora”. Annales Universitatis Peadagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica 14 (2019): 96–107.
22.Kosyl, Czesław. „Chrematonimy”. W: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. T. 2: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, 439–444. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1993.
23.Kosyl, Czesław. „Nazwy własne w literaturze pięknej”. W: Polskie nazwy własne. Encyklopedia, red. Ewa Rzetelska-Feleszko, 363–387. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1998.
24.Loewe, Iwona. Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007.
25.Majkowska, Grażyna. „Klasyfikacja semantyczna zamierzonych modyfikacji związków frazeologicznych”. Z Problemów Frazeologii Polskiej i Słowiańskiej 5 (1988): 143–163.
26.Markiewicz, Henryk. „Tytuły Żeromskiego”. Prace Polonistyczne 20 (1964): 187–192.
27.Martuszewska, Anna. „Tytuły powieściowe”. Ruch Literacki 2 (1977): 137–146.
28.Okoniowa, Joanna. „Ideonim – pomiędzy nazwą własną a metatekstem”. W: Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, red. Aleksandra Cieślikowa, Barbara Czopek-Kopciuch i Katarzyna Skowronek, 73–79. Kraków: Wydawnictwo Pandit, 2007.
29.Pawłowski, Adam, Anna Łach. „Informacja czy perswazja? Tytuły publikacji naukowych w świetle badań empirycznych”. Język Polski 2 (2020): 5–19.
30.Piechota, Marek. O tytułach dzieł literackich w pierwszej połowie XIX wieku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1992.
31.Pisarek, Walery. Poznać prasę po nagłówkach! Nagłówek wypowiedzi prasowej w oświetleniu lingwistycznym. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW Prasa, 1967.
32.Pisarek, Walery. „Tytuł utworu swoistą nazwą własną”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach. Prace Językoznawcze 3 (1966): 67–81.
33.Sierotowiński, Stanisław. Słownik terminów literackich. Teoria i nauki pomocnicze literatury. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1986.
34.Skorupka, Stanisław. „Elementy formalne humoru w języku”. Poradnik Językowy 6 (1949): 21–26.
35.Skwarczyńska, Stefania. Wstęp do nauki o literaturze. T. 1, Warszawa: Pax, 1954.
36.Stoff, Andrzej. „Funkcja tytułu w dziele literackim”. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska 11 (1975), 66: 3–17.
37.Uździcka, Marzanna. Tytuł utworu literackiego. Studium lingwistyczne. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2007.
38.Wallis, Mieczysław. „O tytułach dzieł sztuki”. Rocznik Historii Sztuki 10 (1974): 7–27.
39.Wojtaszek, Małgorzata. „Gry językowe w tytułach książek religijnych”. Język. Religia. Tożsamość 17 (2018): 35–50.
40.Wójcicka, Marta. „Tytuł a stylowo-gatunkowe zróżnicowanie tekstu”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF. Philologiae 24 (2006): 113–146.
41.Żabski, Tadeusz, red. Słownik literatury popularnej. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1997.
42.Żmigrodzki, Piotr, red. Wielki słownik języka polskiego. http://www.wsjp.pl/.