Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2020.19-05
CC BY-SA   Open Access   CEEOL  ERIH PLUS

Lista wydań / t. 19, 2020
Niech wygram, niech usiądzie − formy fleksyjne czasownika czy konstrukcje składniowe?

Autorzy: Krystyna Bojałkowska ORCID
Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń
Słowa kluczowe: forma fleksyjna konstrukcja składniowa tryb rozkazujący
Data publikacji całości:2020
Liczba stron:16 (67-82)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł dotyczy interpretacji gramatycznej ciągów tworzonych przez połączenie partykuły niech i form czasu teraźniejszego lub przyszłego czasowników, np. niech usiądę, niech usiądziemy, niech (Pan/i) usiądzie, niech (Państwo) usiądą. W opisach gramatycznych współczesnej polszczyzny charakteryzuje się je bądź jako formy fleksyjne trybu rozkazującego czasownika, bądź jako konstrukcje składniowe (i tym samym włącza się je do paradygmatu czasownika bądź je z niego wyklucza). Autorka poddaje analizie kryteria, którymi posługują się badacze opowiadający się za obiema interpretacjami, oraz konfrontuje je z różnymi typami użyć analizowanych ciągów oraz z użyciami form trybu rozkazującego tworzonymi w sposób syntetyczny. Przedstawione w tekście rozważania prowadzą do wniosku, że żadna z wymienionych dwóch interpretacji ciągów z niech nie jest wolna od wad, a w celu adekwatnego opisu analizowanych zjawisk językowych konieczne są dalsze wnikliwe badania.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bańko, Mirosław. Wykłady z polskiej fleksji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
2.Bąk, Piotr. Gramatyka języka polskiego. Zarys popularny. Warszawa: Wiedza Powszechna, wyd. 4 popr., 1984.
3.Bogusławski, Andrzej. „Myślenie życzeniowe i działanie życzeniowe. Jeszcze o rozkaźniku i narzędziach pokrewnych”. W: Język narzędziem myślenia i działania, red. Włodzimierz Gruszczyński, 86–95. Warszawa: Elipsa, 2002.
4.Bogusławski, Andrzej. „O rozkaźniku”. Prace Filologiczne 25 (1974): 192–197.
5.Bogusławski, Andrzej. „Polski rozkaźnik w ujęciu operacyjnym”. Poradnik Językowy 1 (2009): 3–12.
6.Bojałkowska, Krystyna. „Formy trybu rozkazującego we współczesnym polskim języku religijnym”. W: System, tekst, człowiek: studia nad dawnymi i współczesnymi językami słowiańskimi, red.
7.Małgorzata Gębka-Wolak, Joanna Kamper-Warejko, Iwona Kaproń-Charzyńska, 181–197. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016.
8.Garncarek, Piotr. Czas na czasownik. Ćwiczenia gramatyczne z języka polskiego. Kraków: Universitas, wyd. 2, 2002.
9.GOJP: Doroszewski, Witold, Bronisław Wieczorkiewicz, red. Gramatyka opisowa języka polskiego z ćwiczeniami. T. 2: Fleksja. Składnia. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, wyd. 5, 1972.
10.Grochowski, Maciej. Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1986.
11.GWJP: Grzegorczykowa, Renata, Roman Laskowski, Henryk Wróbel, red. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 2 zmien., 1998.
12.Huszcza, Romuald. Honoryfikatywność: gramatyka, pragmatyka, typologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 2 popr. i uzup., 2006.
13.Kita, Małgorzata. Wybieram gramatykę. Dla cudzoziemców zaawansowanych na poziomie C i dla studentów kierunków filologicznych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, wyd. 3 popr., 2017.
14.Klemensiewicz, Zenon. Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, wyd. 11, 1983.
15.Laskowski, Roman. „Peryferyjne funkcje polskiego imperatiwu”. W: Anabasis. Prace ofiarowane Profesor Krystynie Pisarkowej, red. Ireneusz Bobrowski, 153–158. Kraków: Lexis, 2003.
16.Laskowski, Roman. „Semantyka trybu rozkazującego”. Polonica 19 (1998): 5–29.
17.Linde-Usiekniewicz, Jadwiga. „Formy złożone polskiego imperatiwu”. Poradnik Językowy 6 (1990): 463–467.
18.Mędak, Stanisław. Słownik form koniugacyjnych czasowników polskich. Kraków: Universitas, 2004.
19.Saloni, Zygmunt. Cechy składniowe polskiego czasownika. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
20.Saloni, Zygmunt. Czasownik polski. Odmiana. Słownik. Warszawa: Wiedza Powszechna, wyd. 3. zmien., 2007.
21.Saloni, Zygmunt. Słownik gramatyczny języka polskiego. Podstawy teoretyczne. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2007.
22.Saloni, Zygmunt. Wstęp do koniugacji polskiej. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2000.
23.Szober, Stanisław. Gramatyka języka polskiego, oprac. Witold Doroszewski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, wyd. 4, 1957.
24.Tokarski, Jan. Czasowniki polskie. Formy, typy, wyjątki, słownik. Warszawa: Wydawnictwo S. Arcta, 1951.
25.Tokarski, Jan. Fleksja polska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
26.Topolińska, Zuzanna. „O kategoriach gramatycznych polskiego imperatiwu”. Język Polski 3 (1966): 167–173.
27.USJP: Dubisz, Stanisław, red. Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, wersja elektroniczna (USB Flash Drive).
28.Wróbel, Henryk. Gramatyka języka polskiego: podręcznik akademicki. Kraków: Od Nowa, 2001.
29.Wróbel, Henryk. „Granice paradygmatu fleksyjnego czasowników”. Prace Językoznawcze 25: Studia historycznojęzykowe (1998): 255–265.
30.WSJP: Żmigrodzki, Piotr, red. Wielki słownik języka polskiego. Dostęp 15.10.2019. http://www.wsjp.pl.
31.Żabowska, Magdalena. „Oby vs. niech. Od chcenia do działania”. W: Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, red. Krystyna Kleszczowa, Anna Szczepanek, 207–219. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.