Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2017.16-03
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Issue archive / t. 16, 2017
Maść czarownic w literaturze rosyjskiej pierwszej połowy XX wieku
(The “witches’ ointment” in the Russian literature of the 1st half of the 20th century)

Authors: Halina Chodurska
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Wydział Filologiczny, Kraków
Keywords: Russian literature witches’ ointment poisonous plants
Data publikacji całości:2017
Page range:16 (53-68)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article describes the recipes for the “witches’ ointment” quoted in the Russian literature of the 1st half of the 20th century. According to the European tradition dating back to the Middle Ages this drug enabled the worshippers of Satan to freely translocate (by air) to their covens with the aid of the powers of hell. Described are primarily the herbs, which, according to the characters of the Valery Bryusov’s novel The Fiery Angel, were to constitute the base of the concoction. The recipes given by Renata and one of the Agrippa von Nettesheim’s disciples slightly differ. There are, however, some components common to both of them. These include the henbane (Hyoscyamus niger, L.), the bittersweet (Solanum dulcamara, L.), the parsley, probably to be identified with the fool’s parsley (Aethusa cynapium, L.) or the hemlock (Conium maculatum, L.), and the wolf’s bane (one of the species of Aconitum, Helleborus foetidus, L. or Claviceps purpurea).
Download file

Article file

Bibliography

1.Arabas, Iwona. „Wybrane rośliny o działaniu uzależniającym w renesansowych herbarzach polskich”. W: Historia leków naturalnych II. Natura i Kultura, 131–142. Warszawa: IHNOiT, 1989.
2.Baranowski, Bohdan. Najdawniejsze procesy o czary w Kaliszu. Lublin–Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1951.
3.Baranowski, Bohdan. Pożegnanie z diabłem i czarownicą. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1965.
4.Baranowski, Bohdan. Procesy czarownic w Polsce w XVII i XVIII wieku. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1952.
5.Bremness, Lesley. Wielka księga ziół. Warszawa: Wiedza i Życie, 1991.
6.Briusow, Walery. Ognisty Anioł, przeł. Elżbieta Wassongowa. Warszawa: Czytelnik, 1981.
7.Broda, Bolesław, Mowszowicz Jakub. Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych trujących i użytkowych. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000.
8.Brückner, Aleksander. Encyklopedia staropolska. T. I. Warszawa: PWN, 1990.
9.Cunningham, Scott. Encyklopedia magicznych roślin. Białystok: Studio Astropsychologii, 2009.
10.Encyklopedia powszechna. T. III. Warszawa: Nakład, druk i własność S. Orgelbranda, 1860.
11.Encyklopedia powszechna. T. IV. Warszawa: Nakład, druk i własność S. Orgelbranda, 1860.
12.Encyklopedia powszechna. T. XX. Warszawa: Nakład, druk i własność S. Orgelbranda, 1865.
13.Encyklopedia powszechna. T. XXV. Warszawa: nakład, druk i własność S. Orgelbranda, 1867.
14.Encyklopedia powszechna Ultima Thule. T. II. Warszawa: Wydawnictwo Ultima Thule, 1931.
15.Encyklopedia powszechna Ultima Thule. T. VI. Warszawa: Wydawnictwo Ultima Thule, 1934.
16.Encyklopedia powszechna Ultima Thule. T. VIII. Warszawa: Wydawnictwo Ultima Thule, 1937.
17.Gloger, Zygmunt. Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1974.
18.Gustawicz, Bronisław. „Podania, przesądy, gadki i nazwy ludowe w dziedzinie przyrody”. Cz. II „Rośliny”. W: Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, 201–307. T. VI. Kraków: Wydawany staraniem Komisji Antropologicznej Akademii Umiejętności, 1882.
19.Ilustrowana encyklopedia. T. I. Warszawa: Nakładem Księgarni Trzaski, Everta i Michalskiego, 1925.
20.Ilustrowana encyklopedia. T. V. Warszawa: Nakładem Księgarni Trzaski, Everta i Michalskiego, 1928.
21.Ilustrowany słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.
22.Jabłońska, Krystyna. Czarodziejski zielnik. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1965.
23.Janota, Eugeniusz. Historia naturalna w piśmiennictwie niemieckim w wiekach późniejszych. Lwów: Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika, 1878.
24.Kawałko, Marian Janusz. Historie ziołowe. Lublin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986.
25.Kopernicki, Izydor. O wyobrażeniach lekarskich i przyrodniczych oraz o wierzeniach naszego ludu o świecie roślinnym i zwierzęcym. Lwów: I Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1876.
26.Kluk, Krzysztof. Dykcyonarz roślinny. T. III. Warszawa: Drukarnia Xięży Pijarów, 1804.
27.Leksykon roślin leczniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990.
28.Makowiecki, Stefan. Kwiaty ogrodowe. Podręcznik hodowli roślin ozdobnych zielnych. Lwów: B. Połoniecki, 1927.
29.Majewski, Erazm. Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. T. I–II. Warszawa: Nakładem autora: skład główny w księgarni Teodora Paprockiego i S-ki, 1889–1894.
30.Michajłow, Paweł. „Ludowe nazwy roślin i ich lecznicze zastosowanie u Poleszuków Zachodnich”. W: Historia roślin leczniczych. IV. Z historii i etymologii polskich nazw roślin leczniczych, 99–119. Warszawa: IHNOiT, 1993.
31.Młot na czarownice. Wrocław: Wydawnictwo XXL, 2008.
32.Morawski, Zygmunt. Mit roślinny w Polsce i na Rusi. Tarnów: Nakładem autora, drukarnia Józefa Styrny, 1884.
33.Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. T. II. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1934.
34.Mowszowicz, Jakub. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982.
35.Ottův slovník naučný. Ilustrovaná encyklopedie obecnych vědomostí. T. I. Praha: J. Otto, 1888.
36.Ottův slovník naučný. Ilustrovaná encyklopedie obecnych vědomostí. T. II. Praha: J. Otto, 1889.
37.Ottův slovník naučný. Ilustrovaná encyklopedie obecnych vědomostí. T. XI. Praha: J. Otto, 1897.
38.Ottův slovník naučný. Ilustrovaná encyklopedie obecnych vědomostí. T. XXIII. Praha: J. Otto, 1905.
39.Paluch, Adam. Świat roślin w tradycyjnych praktykach leczniczych wsi polskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1988, 77.
40.Piotrowicz, Stanisław. „Znachorka i wróżka Jewdokia Bojczuk. Materiały folklorystyczne ze wsi Bartnik na Pokuciu”. Lud XIII (1907): 118–216.
41.Przybyszewski, Leon. Czary i czarownice. Studium historyczne. Wrocław: Astrum, 1999.
42.Rostafiński, Józef. „Zielnik czarodziejski”. Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej XVIII. T. 2 (1895).
43.Rożek, Michał. Diabeł w kulturze polskiej. Szkice z dziejów motywu i postaci. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993.
44.Samp, Jerzy. Droga na sabat. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1981.
45.Słownik języka polskiego. T. III. Warszawa: Nakładem prenumeratorów, 1902.
46.Słownik języka polskiego. T. VII. Warszawa: Wydawnictwo K. Król i W. Niedźwiedzki, 1919.
47.Sprague, Lyon, Catherine de Camp. Duchy, gwiazdy i czary. Warszawa: PWN, 1970.
48.Szafer, Władysław, Stanisław Kulczyński, Bogumił Pawłowski. Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
49.Thorwald, Jürgen. Dawna medycyna, jej tajemnice i potęga. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1990.
50.Tuwim, Julian. Czary i czarty polskie. Warszawa: Czytelnik, 1970.
51.Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana. T. VII–VIII. Warszawa: Nakład S. Sikorskiego, 1892.
52.Wielka ilustrowana encyklopedia powszechna. T. II. Kraków: Wydawnictwo Gutenberga, 1929.
53.Wielka ilustrowana encyklopedia powszechna. T. VI. Kraków: Wydawnictwo Gutenberga, 1930.
54.Wielka ilustrowana encyklopedia powszechna. T. XII. Kraków: Wydawnictwo Gutenberga, 1930.
55.Wielka ilustrowana encyklopedia powszechna. T. XVI. Kraków: Wydawnictwo Gutenberga, 1930.
56.Zych, Paweł, Witold Vargas. Bestiariusz słowiański: rzecz o skrzatach, wodnikach i rusałkach. Olszanica: Bosz, 2012.
57.Анненков, Николай. Ботанический словарь. Санкт-Петербург: Типография Императорской Акаде-мии Наук, 1876–1878.
58.Большая Энциклопедия. Санкт-Петербург: Типография Товарищества „Просвещение», T. 5, 1903.
59.Маккалистер Рой. Все о растениях в легендах и мифах. Москва: Кристалл, 2007.
60.Энциклопедический словарь. Санкт-Петербург: Типо-Литография И.А. Ефрона, Прачешный пер. Nr 6, T. 34, 1903.