Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2021.20-09
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Issue archive / t. 20, 2021
Znajomość biografii autora dzieła a badania historycznojęzykowe
(Knowledge of author’s biography and historical linguistic research)

Authors: Anna Paluszak-Bronka ORCID
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Keywords: Józef Zmijewski historical manuscript biography plica neuropathica
Data publikacji całości:2021
Page range:13 (115-127)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The aim of this article is to demonstrate how a linguist can find biographic data knowing only the name and surname of the author of a manuscript. It is extremely important for a language historian as historical linguistics must possess a historical background without which drawing up a cohesive synthesis, registering and systematizing linguistic facts is impossible. Based on Józef Zmijewski’s description of the nature and etiology of plica neuropathica, methods and means for treating this – as he puts it – “medical condition”, the nomenclature he uses (I am explaining the origin of a variety of names of this hair disorder), as well as the knowledge from other domains, I attempt to find out what Zmijewski’s profession was. Adding this important fact to the biography of the author of The method will allow for further exploration of medical vocabulary contained in this historical piece of literature.
Download file

Article file

Bibliography

1.Zmijewski, Józef. Metoda leczenia srodkami dotąd nieużywanymi najtrudniejsze cierpienia usuwająca, Na wielu osobach sprawdzona jako nieomylna. Z dołączeniem wykazu osób uleczonych w szpitalach jako za nieuleczalnych uznanych na dowód i poparcie Metody, 1888. Rękopis znajduje się w prywatnych zbiorach rodziny Bodnarczuków – znanych i cenionych działaczy regionalnych z Przasnysza. Od Mariusza Bodnarczuka otrzymałam kserokopię tego zabytku.
2.Babecki, Jerzy, Stanisław Bober, oprac. Słownik lekarski łacińsko-polski. Wyd. II poszerzone. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1979.
3.Biegeleisen, Henryk. Lecznictwo ludu polskiego. Przedruk wydania z 1929 roku. Szczecin: Volumina.pl Daniel Krzanowski, 2015.
4.Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2008.
5.Buława, Monika. Nazwy chorób w gwarach polskich. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2019.
6.Dubisz, Stanisław, red. Uniwersalny słownik języka polskiego. T. 1–4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.
7.Fischer-Dückelmann, Anna. Kobieta lekarką domową: podręcznik lekarski do pielęgnowania zdrowia i lecznictwa w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem chorób kobiecych i dziecięcych, położnictwa i pielęgnowania dzieci. Tłum. Teresa Jaroszewska, August Czarnowski. Mikołów–Warszawa: Nakładem Karola Miarki, 1908.
8.Gloger, Zygmunt. Encyklopedia staropolska ilustrowana. Wyd. 7. T. 1–4. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1996.
9.Jütte, Robert. Historia medycyny alternatywnej. Od magii do naturalnych metod leczenia. Tłum. Krzysztof Jachimczak, Elżbieta Ptaszyńska-Sadowska. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2001.
10.Karłowicz, Jan, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki. Słownik języka polskiego. T. 1–8. Warszawa: Nakładem prenumeratorów, 1900–1927.
11.Kolberg, Oskar. Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Seria III: Kujawy. Cz. 1. Warszawa: W Drukarni Jana Jaworskiego, 1867.
12.Kopaliński, Władysław. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Warszawa: Świat Książki, 2000.
13.M. Arcta Słownik ilustrowany języka polskiego. T. 1–3. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta, 1916.
14.Majer, Józef. „Obraz postępu nauki lekarskiej, o ile wpłynęły na pisma polskie lub przez Polaków w trzech ostatnich latach”. Rocznik Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego 3 (1840): 237–455.
15.Marczewska, Marzena. Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam… Studium językowo-kulturowe. Kielce: Wydawnictwo UJK, 2012.
16.Minikowska, Teresa. Wyrazy ukraińskie w polszczyźnie literackiej XVI w. Warszawa: PWN, 1980.
17.Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian. Cz. II: Kultura duchowa. Warszawa: Grafika Usługi Wydawnicze Iwona Knechta, 2010.
18.Oczapowski, Jan Chrzciciel. „Leczenie chorób kołtunowych. Wyjątek z dzieła Praktyczny wykład chorób Kołtunowych przez Jana Oczapowskiego w bieżącym roku wyjaśniającego”. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 2 (1839): 64–106.
19.Oczapowski, Jan Chrzciciel. Praktyczny wykład chorób Kołtunowych, ze względem na ich przyczyny, naturę, bieg, przesilenia, wady organiczne i nowe zasady leczenia. Warszawa: Drukarnia Banku Polskiego, 1839.
20.Paluszak-Bronka, Anna. „Co można powiedzieć o autorze na podstawie jego rękopisu? Rozważania językoznawcy”. Prace Językoznawcze 20 (2018), 3: 123–137.
21.Paluszak-Bronka, Anna. „O znaczeniu słowa «choroba» w poradniku Józefa Zmijewskiego” (w druku).
22.Sawaniewska-Mochowa, Zofia, Małgorzata Kasner. „Wariancje semantyczne pojęcia kołtuna w wybranych tekstach kultury polskiej i litewskiej”. LingVaria 15 (2020), 1/29: 179–198.
23.Sławski, Franciszek. Słownik etymologiczny języka polskiego. T. 1–5. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 1952–1982.
24.Szumowski, Władysław. Historia medycyny. Wydanie nowe, przejrzane i poprawione, red. Tadeusz Bilikiewicz. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1961.
25.Szychowska-Boebel, Barbara. Lecznictwo ludowe na Kujawach (materiały i rozważania). Toruń: Muzeum Etnograficzne, 1972.
26.Śródka, Andrzej, red. Zarys historii nauczania medycyny w Polsce do roku 1939. Wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
27.Wysocka, Felicja. Polska terminologia lekarska do roku 1838. T. 2: Anatomia. Jednowyrazowe nazwy motywowane. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1994.