Studia Językoznawcze

synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny


ISSN: 1730-4180     eISSN: 2353-3161    OAI    DOI: 10.18276/sj.2020.19-05
CC BY-SA   Open Access   CEEOL  ERIH PLUS

Issue archive / t. 19, 2020
Niech wygram, niech usiądzie − formy fleksyjne czasownika czy konstrukcje składniowe?
(Niech wygram, niech usiądzie – inflectional verb forms or syntactic constructions?)

Authors: Krystyna Bojałkowska ORCID
Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń
Keywords: inflectional form syntactic construction imperative mood
Data publikacji całości:2020
Page range:16 (67-82)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article concerns the grammatical interpretation of sequences created by combining the particle niech with the present or future tense forms of verbs, e.g. niech usiądę, niech usiądziemy, niech (Pan/i) usiądzie, niech (Państwo) usiądą. In the grammatical descriptions of the contemporary Polish language they are characterized either as the inflectional forms of the imperative mood of the verb or as syntactic constructions (and thereby are included into the verb paradigm or excluded from it). The author subjects to analysis the criteria used by the scholars advocating either of the interpretations and confronts them with various types of usage of the analysed sequences and with the usage of the imperative mood forms created in a synthetic manner. The discussion offered in this article leads to a conclusion that neither of the abovementioned two interpretations of the sequences containing niech is free from defects and in order to adequately describe the linguistic phenomena analysed here further detailed investigation is required.
Download file

Article file

Bibliography

1.Bańko, Mirosław. Wykłady z polskiej fleksji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
2.Bąk, Piotr. Gramatyka języka polskiego. Zarys popularny. Warszawa: Wiedza Powszechna, wyd. 4 popr., 1984.
3.Bogusławski, Andrzej. „Myślenie życzeniowe i działanie życzeniowe. Jeszcze o rozkaźniku i narzędziach pokrewnych”. W: Język narzędziem myślenia i działania, red. Włodzimierz Gruszczyński, 86–95. Warszawa: Elipsa, 2002.
4.Bogusławski, Andrzej. „O rozkaźniku”. Prace Filologiczne 25 (1974): 192–197.
5.Bogusławski, Andrzej. „Polski rozkaźnik w ujęciu operacyjnym”. Poradnik Językowy 1 (2009): 3–12.
6.Bojałkowska, Krystyna. „Formy trybu rozkazującego we współczesnym polskim języku religijnym”. W: System, tekst, człowiek: studia nad dawnymi i współczesnymi językami słowiańskimi, red.
7.Małgorzata Gębka-Wolak, Joanna Kamper-Warejko, Iwona Kaproń-Charzyńska, 181–197. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016.
8.Garncarek, Piotr. Czas na czasownik. Ćwiczenia gramatyczne z języka polskiego. Kraków: Universitas, wyd. 2, 2002.
9.GOJP: Doroszewski, Witold, Bronisław Wieczorkiewicz, red. Gramatyka opisowa języka polskiego z ćwiczeniami. T. 2: Fleksja. Składnia. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, wyd. 5, 1972.
10.Grochowski, Maciej. Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN, 1986.
11.GWJP: Grzegorczykowa, Renata, Roman Laskowski, Henryk Wróbel, red. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 2 zmien., 1998.
12.Huszcza, Romuald. Honoryfikatywność: gramatyka, pragmatyka, typologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 2 popr. i uzup., 2006.
13.Kita, Małgorzata. Wybieram gramatykę. Dla cudzoziemców zaawansowanych na poziomie C i dla studentów kierunków filologicznych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, wyd. 3 popr., 2017.
14.Klemensiewicz, Zenon. Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, wyd. 11, 1983.
15.Laskowski, Roman. „Peryferyjne funkcje polskiego imperatiwu”. W: Anabasis. Prace ofiarowane Profesor Krystynie Pisarkowej, red. Ireneusz Bobrowski, 153–158. Kraków: Lexis, 2003.
16.Laskowski, Roman. „Semantyka trybu rozkazującego”. Polonica 19 (1998): 5–29.
17.Linde-Usiekniewicz, Jadwiga. „Formy złożone polskiego imperatiwu”. Poradnik Językowy 6 (1990): 463–467.
18.Mędak, Stanisław. Słownik form koniugacyjnych czasowników polskich. Kraków: Universitas, 2004.
19.Saloni, Zygmunt. Cechy składniowe polskiego czasownika. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
20.Saloni, Zygmunt. Czasownik polski. Odmiana. Słownik. Warszawa: Wiedza Powszechna, wyd. 3. zmien., 2007.
21.Saloni, Zygmunt. Słownik gramatyczny języka polskiego. Podstawy teoretyczne. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2007.
22.Saloni, Zygmunt. Wstęp do koniugacji polskiej. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2000.
23.Szober, Stanisław. Gramatyka języka polskiego, oprac. Witold Doroszewski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, wyd. 4, 1957.
24.Tokarski, Jan. Czasowniki polskie. Formy, typy, wyjątki, słownik. Warszawa: Wydawnictwo S. Arcta, 1951.
25.Tokarski, Jan. Fleksja polska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
26.Topolińska, Zuzanna. „O kategoriach gramatycznych polskiego imperatiwu”. Język Polski 3 (1966): 167–173.
27.USJP: Dubisz, Stanisław, red. Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, wersja elektroniczna (USB Flash Drive).
28.Wróbel, Henryk. Gramatyka języka polskiego: podręcznik akademicki. Kraków: Od Nowa, 2001.
29.Wróbel, Henryk. „Granice paradygmatu fleksyjnego czasowników”. Prace Językoznawcze 25: Studia historycznojęzykowe (1998): 255–265.
30.WSJP: Żmigrodzki, Piotr, red. Wielki słownik języka polskiego. Dostęp 15.10.2019. http://www.wsjp.pl.
31.Żabowska, Magdalena. „Oby vs. niech. Od chcenia do działania”. W: Wyrażenia funkcyjne w perspektywie diachronicznej, synchronicznej i porównawczej, red. Krystyna Kleszczowa, Anna Szczepanek, 207–219. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.