Studia Administracyjne

Przez spór o właściwość lub spór kompetencyjny należy rozumieć sytuację, w której przynajmniej dwa organy administracji publicznej – jednocześnie – uważają się za właściwe do prowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia konkretnej sprawy (spór pozytywny) lub też każdy z nich uważa się za niewłaściwy do jej załatwienia (spór negatywny). W postępowaniu administracyjnym Ustawodawca dokonał rozróżnienia, dzieląc je na spory o właściwość i spory kompetencyjne. Artykuł 2 § 1 k.p.a. stanowi o sporach o właściwość, wskazując jedynie w § 2, że spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny. Jako uzupełnienie tego zagadnienia w postępowaniu administracyjnym, służy przepis art. 4 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnym. Lakoniczność regulacji sporów w postępowaniu administracyjnym wywołuje rozbieżności w doktrynie oraz nieporozumienia na linii organów administracji publicznej. Celem niniejszego artykułu jest próba rozstrzygnięcia czym jest właściwość w postępowaniu administracyjnym oraz wskazanie różnic i podobieństw między sporem o właściwość a sporem kompetencyjnym. Jako metodę badawczą przyjęto analizę materiału normatywnego prawa polskiego, oraz stanowiska przedstawicieli doktryny. Przedmiotem analizy jest również orzecznictwo sądów administracyjnych, dotyczące głównie interpretacji zagadnienia odnoszącego się do sporów w postępowaniu administracyjnym. Przegląd literatury poświęcony przedmiotowi sporu w postępowaniu administracyjnym, pozwala na stwierdzenie, że pojęcia „właściwość” używa się przeważnie zamiennie z terminem „kompetencja”. Za przyjęciem powyższego stanowiska przemawia to, że ustawodawca, dokonując rozróżnienia między sporami o właściwość a sporami kompetencyjnymi, nie wprowadza w tekście ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, odrębnych trybów ich rozpoznawania. Zarówno jedno, jak i drugie kojarzone jest z sytuacją rozbieżności poglądów organów administracji publicznej co do tego, który z nich ma umocowanie w przepisach prawa do działania w sprawie, w określonej przez te przepisy formie działania. Jedynym kryterium rozróżniającym wymienione spory jest rodzaj podmiotów w nich uczestniczących, natomiast ich istota nie ulega zmianie. Przyczyną powstawania sporów jest sytuacja nienadążania norm prawa materialnego i procesowego za normami ustrojowymi. Zjawiska te występują szczególnie w okresie przemian ustrojowych państwa, gdy nowe jednostki organizacyjne wykonują zadania i kompetencje jednostek przekształconych lub zniesionych, a także, gdy zbyt często dokonuje się ustawowego przenoszenia uprawnień do sprawowania orzecznictwa administracyjnego, co wywołuje tzw. właściwość lokalną danego organu administracyjnego.