Rocznik Komparatystyczny


ISSN: 2081-8718     eISSN: 2353-2831    OAI    DOI: 10.18276/rk.2015.6-08
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Issue archive / 6 (2015)
George Mallory i Zamarła Turnia albo kilka uwag na temat miejsc wspólnych i granic literatur międzynarodowych

Authors: Olga Płaszczewska
Uniwersytet Jagielloński
Keywords: comparative literature Polish poetry and world literature thematological survey in comparative literature Marzena Skotnicówna George Mallory Gary Snyder Julian Przyboś
Data publikacji całości:2015
Page range:18 (159-176)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The main purpose of this paper is to reflect on the forms of presence of universal themes, such as the necessity of conquering the unconquerable and the death as its consequence, in culturally and linguistically distant national literatures. The reflection is based on comparative reading of two apparently not corresponding texts (“Z Tatr” [From the Tatra Mountains] by Julian Przyboś (1901–1970) and “For George Leigh- Mallory” by Gary Snyder (1930–). First of all, the historical, literary and artistic contexts of each poem are presented. Additionally, the legends and biographical facts concerning the focal figures that inspired the poems are shortly characterized in order to emphasise their psychological and intellectual affinities. Furthermore, both poems are commented, with particular stress laid on the particularity of each vision (the upside-down landscape of a dying mountaineer by Przyboś and the defeat of a Western man facing the East by Snyder). Over and above that, the place of two poems in the World Republic of Letters is discussed. Such issues as translatability of each text, their artistic complexity and the chances of being known outside of national milieu of readers are tackled. In conclusion, a language is presented as the main feature determining the fact that a text belongs to the ‘central’ literatures or is placed at their outskirts. Last but not least, it must be stressed that common themes do not correspond with common imaginary, deeply rooted in national cultures.
Download file

Article file

Bibliography

1.Anker, Conrad, David Roberts. Zaginiony. Rzecz o odnalezieniu Mallory’ego na Evereście. Przeł. D. Konowrocka. Warszawa: Mayfly, 2012.
2.Balcerzan, Edward. „Przyboś metafizyczny”. Śmiech pokoleń – płacz pokoleń. Edward Balcerzan. Kraków: Universitas, 1997.
3.Balwant Patil, Anand. „Comparative Literature in Indian Languages”. Companion to Comparative Literature, World Literatures, and Comparative Cultural Studies. Eds. S. Tötösy de Zepetnek, T. Mukherjee. New Delhi: Cambridge University Press India – Foundation Books, 2013.
4.Barańczak, Stanisław. „Mały, lecz maksymalistyczny manifest translatologiczny, albo: tłumaczenie się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia”. Ocalone w tłumaczeniu. Stanisław Barańczak. Kraków: A5, 2004.
5.Bevilacqua, Emanuele. Guida alla Beat Generation. Kerouac e il rinascimento interrotto. Roma: Cooper, 2007. E-book.
6.Boitani, Piero, Emilia Di Rocco. „Weltliteratur e letterature comparate”; „Prospettive contemporanee”. Guida allo studio delle letterature comparate. Piero Boitani, Emilia Di Rocco. Roma–Bari: Laterza, 2013.
7.Bujak, Ignacy. „Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w roku 1929”. Wierchy 7 (1929).
8.„Climbing Mount Everest is work for Supermen”. New York Times 18 Mar. 1923.
9.Draaisma, Douwe. Dlaczego życie płynie szybciej, gdy się starzejemy. O pamięci autobiograficznej. Przeł. E. Jusewicz-Kalter, Warszawa: PIW, 2006.
10.„Gary Sherman Snyder”. The Biography.com website. Web. 11 Aug. 2014.
11.Gillman, Peter and Leni. The Wildest Dream. The Biography of George Mallory. Seatle: The Mountaineers Books, 2000. E-book.
12.Heska-Kwaśniewicz, Krystyna. „Wokół genezy i tekstu Z Tatr J. Przybosia”. Profile 10 (1967).
13.---. „Miłość jak przepaść”. Julian Przyboś i góry. Katowice: Śląsk, 1998.
14.Huggan, Graham. „The Trouble with World Literature”. A Companion to Comparative Literature. Eds. A. Behdad, D. Thomas. London–New York: Wiley & Blackwell, 2011.
15.Jaworski, Stanisław. „Posłowie”. Odpowiem ci przestrzenią. Poeci awangardy o Tatrach. Wybór S. Jaworski. Kraków: WL,1976.
16.Kurek, Jalu. Mount Everest 1924. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1933.
17.Kwiatkowski, Jerzy. Świat poetycki Juliana Przybosia. Warszawa: PIW, 1972.
18.Legeżyńska, Anna. „«Z Tatr». J. Przyboś, «Z Tatr»”. Sytuacje liryczne. Wybór poezji. Julian Przyboś. Red. E. Balcerzan, A. Legeżyńska. Wrocław i in.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989.
19.Łapiński, Zdzisław. „«Świat cały – jakże zmieścić go w źrenicy» (O kategoriach percepcyjnych w poezji Juliana Przybosia)”. Studia z teorii i historii poezji. Seria druga. Red. M. Głowiński. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970.
20.---. „«My Poems are Psychosomatic»: Motive Impulse in the Poetry of Julian Przyboś”. Teksty Drugie. Special English Issue 1.3 (2013).
21.Mallory, George. „Purer Air than Mortals. Mount Everest 1922”. Climbing Everest. The Complete Writings. George Mallory. Intr. P. Gillman. London: Gibson Square, 2012a.
22.---. „The Mountaineer as Artist”. Climbing Everest. The Complete Writings. George Mallory. Intr. P. Gillman. London: Gibson Square, 2012b.
23.Marszołek, Gabriela. „«Senator dzikiej natury»”. Dlaczego kierowcy ciężarówek z drewnem wstają wcześniej niż adepci Zen. Wiersze wybrane. Gary Snyder. Kraków: Znak, 2013.
24.Matuszyk, Andrzej. „Maria Skotnicova”. Polski słownik biograficzny. Red. H. Markiewicz. T. 38. Red. M. Adrianek i in. Kraków: Ossolineum, 1999.
25.Michałowski, Piotr. „Granice wiersza i składnia świata. Opozycja poezja – proza w teorii i praktyce twórczej Juliana Przybosia”. Stulecie Przybosia. Red. S. Balbus, E. Balcerzan. Poznań: Wydawnictwo UAM, 2002.
26.Mukherjee, Tutun. „Comparative Literature and Ex-centricity”. Companion to Comparative Literature, World Literatures, and Comparative Cultural Studies. Eds. S. Tötösy de Zepetnek, T. Mukherjee. Delhi: Cambridge University Press India – Foundation Books, 2013.
27.Norton, Edward Felix. The Fight for Everest: 1924. London: Edward Arnold, 1925.
28.Obremski, Krzysztof. „Zamarła Turnia, siostry Skotnicówny i ekwiwalentyzowanie: «Z Tatr» Juliana Przybosia”. Pamiętnik Literacki 102.2 (2011).
29.Okopień-Sławińska, Aleksandra. „Julian Przyboś «Z Tatr»”. Czytamy utwory współczesne. Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński. Warszawa: Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1967.
30.Ostrawicka, Marza [Maria Skotnica]. Uśmiech Tatr. Cykl fragmentów powieściowych na tle zdarzeń prawdziwych. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1932.
31.Przyboś, Julian. „«Je suis un autre»”; „«Świat się rozluźnia, grunt cofa się ku dolinom...»”; „O przekładzie”. Zapiski bez daty. Julian Przyboś. Warszawa: PIW, 1970.
32.---. [XXXII]. Listy Juliana Przybosia do rodziny, 1921–1931. Julian Przyboś. Red. A. Przyboś, Kraków: WL, 1974.
33.---. „Z Tatr”. Sytuacje liryczne. Wybór poezji. Julian Przyboś. Red. E. Balcerzan, A. Legeżyńska. Wrocław i in.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1989.
34.Ptakowska-Wyżanowicz, Halina. „Jasnowłose siostry”. Od krynoliny do liny. Halina. Ptakowska-Wyżanowicz. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1960.
35.Pye, David Randall. George Leigh Mallory. Oxford: Oxford University Press, 1927.
36.Radwańska-Paryska, Zofia, Witold Paryski. Encyklopedia tatrzańska. Warszawa: PWN, 1973.
37.Saussy, Haun. „Comparisons, World Literature, and the Common Denominator”. A Companion to Comparative Literature. Eds. A. Behdad, D. Thomas. London– New York: Wiley & Blackwell, 2011.
38.Scott, Robert Ian. „The Uncollected Early Poems of Gary Snyder”. The North American Review 262.3 (Fall, 1977).
39.Snyder, Gary. „For George Leigh-Mallory”. Left Out in the Rain. Poems. Gary Snyder. Emeryville: Shoemaker & Hoard, 2005.
40.---. „Preface”. Left Out in the Rain. Poems. Gary Snyder. Emeryville: Shoemaker & Hoard, 2005.
41.---. „Dla George’a Leigh-Mallory’ego”. Przeł. A. Szuba. Dlaczego kierowcy ciężarówek z drewnem wstają wcześniej niż adepci Zen. Wiersze wybrane. Gary Snyder. Kraków: Znak, 2013.
42.---. (gssnyder@ucdavis.edu). „Re: A question on «Left Out in the Rain»”. E-mail to Olga Płaszczewska (olga.plaszczewska@uj.edu.pl). Web. 16 Aug. 2014.
43.Stern, Fred. Ginsberg, Kerouac, the Beats and the Hippies. World & I. Vol. 23. Issue 6. June 2008. E-book.
44.Szczepański, Jan Alfred. „Góry w twórczości Juliana Przybosia”. Wierchy 32 (1963).
45.Tenzing, Norkey, James Ramsen Ullman. Man of Everest. The Autobiography of Tenzing. London: The Reprint Society, 1956.
46.Żuławski, Wawrzyniec. Sygnały skalnych ścian. Tragedie tatrzańskie. Wędrówki alpejskie. Skalne lato. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1958.