Rocznik Komparatystyczny

ISSN: 2081-8718     eISSN: 2353-2831    OAI    DOI: 10.18276/rk.2020.11-06
CC BY-SA   Open Access   ERIH PLUS

Issue archive / 11 (2020)
Metamorfozy Pigmaliona: przekład w serii transformacji tekstu archetypu (Rousseau, Baudouin, Węgierski)

Authors: Michał Bajer
Uniwersytet Szczeciński
Keywords: Pigmalion Pygmalion translation bilingual edition stage directions intertextuality intermediary text archetext retlanslations rewritings melodrama Tomasz Kajetan Węgierski Jan Baudouin Piotr Dufour Arnaud Berquin Jean-Jacques Rousseau
Data publikacji całości:2020
Page range:28 (121-148)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article touches upon new threads as regards the Polish reception of J.J. Rousseau’s melodrama Pygmalion so as to settle a few debatable issues. For that purpose, the author ventures to study a broader array of source texts: apart from the well-known translation by T.K. Węgierski, J. Baudouin’s prose rendering and the French edition of the work published by Piotr Dufour are also discussed. This allows both for the formulation of a number of hypotheses on the influence of particular French editions on the translated versions of Rousseau’s work (e.g. making redundant a number of stage directions, planning to create a prospective bilingual edition) and ascertaining the exact sources of Węgierski’s adaptation; a difficult task, given the traditional dichotomy between the original and its translation. Approaching the translation as but a hub on the way towards the target text seems promising though, the more so that such an approach has already been tested with regard to the French culture. Considering the above, Rousseau’s Pygmalion should not be viewed merely as a source text, but rather a textual archetype evolving in course of its reception, both in France and in Europe.
Download file

Article file

Bibliography

1.Bibliografia podmiotowa i skróty bibliograficzne odsyłające do tekstów źródłowych
2.Baudouin: Rousseau, Jean-Jacques. Pigmalion w posągu Galatei zakochany. Scena liryczna przekładania Jana Baudouin. Warszawa: Piotr Dufour [nie przed 1777]. Egzemplarz: Biblioteka Ossolineum, sygn. XVIII-13423.
3.Rousseau: Rousseau, Jean-Jacques. Pygmalion. Scène lyrique. Bruxelles: J. Vanden Berghen, 1772.
4.Rousseau, Berquin: Rousseau, Jean-Jacques. Pygmalion. Scène lyrique mise en vers par M. [Arnaud] Berquin, Paris: [bez nazwiska drukarza], 1775.
5.Rousseau, Dufour: Rousseau, Jean-Jacques. Pygmalion. Scène lyrique. Varsovie: Piotr Dufour [ok. 1777]. Egzemplarz: Biblioteka Ossolineum, sygn. XVIII-8105.
6.Węgierski: Rousseau, Jean-Jacques. Pigmalion. Scena liryczna wierszem przełożona przez T.K. Węgierskiego. Warszawa: [Michał Gröl, ok. 1777]. Biblioteka Ossolineum, sygn. XVIII-8088.
7.Bibliografia przedmiotowa
8.Bajer, Michał. „De la librairie à la traduction dramatique: le livre de théâtre français en Prusse royale et en Pologne (1680–1730)”. „A qui lira”: Littérature, livre et librairie en France au XVIIe siècle. Red. Mathilde Bombart, Sylvain Cornick, Hedwige Keller-Rahbé, Michèle Rosellini. Tübingen: Narr Francke Attempto, 2020. 573–584.
9.Balbus, Stanisław. Między stylami. Kraków: Universitas, 1993.
10.Bibliografia Literatury Polskiej „Nowy Korbut”. Oświecenie. T. 4. Red. Elżbieta Aleksandrowska z zespołem. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966.
11.Chachulski, Tomasz. Edytorstwo jako historia literatury i inne studia o poezji XVIII wieku. Warszawa: IBL PAN, 2019.
12.Ciechowicz, Jan. „Pigmalion J.J. Rousseau i jego obecność w polskim teatrze”. Tegoż. Sam na scenie. Teatr jednoosobowy w Polsce. Z dziejów form dramatyczno-teatralnych. Wrocław: Ossolineum, 1984. 36–64.
13.Cieński, Marcin. Literatura polskiego oświecenia wobec tradycji i Europy. Studia. Kraków: Universitas, 2013.
14.Deane-Cox, Sharon. Retranslation: translation, literature and reinterpretation. London: Bloomsbury, 2014.
15.Dębowski, Marek. „Teatr do słuchania i teatr do patrzenia w XVIII wieku. Kilka ustaleń”. Eklektyzmy, synkretyzmy, uniwersa. Z estetyki dzieła epoki oświecenia i romantyzmu. Red. Agnieszka Ziołowicz, Roman Dąbrowski. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2014. 283–298.
16.Gomulicki, Juliusz Wiktor. „Młody »gniewny« polskiego oświecenia”. Tomasz Kajetan Węgierski, Wiersze wybrane. Wyd. Juliusz Wiktor Gomulicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974. 5–54.
17.Grześkowiak-Krwawicz, Anna. Publicystyka stanisławowska o modelu rządów monarchii francuskiej. Wrocław: Ossolineum, 1990.
18.Kalisz, Ludwik. „Liryka Kniaźnina a poezja klasyczna”. Pamiętnik Literacki 21.1/4 (1924/25): 42–60.
19.Kloch, Zbigniew. Spory o język. Warszawa, IBL PAN, 1995.
20.Kostkiewiczowa, Teresa. „Co to jest klasycyzm? Wprowadzenie do (kolejnej) dyskusji”. Długie trwanie. Różne oblicza klasycyzmu. Red. Bogusław Dopart, Roman Dąbrowski. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2011. 7–19.
21.Olszewicz, Wacław. „O polskich przekładach Jana Jakóba Russa: notatka bibljograficzna”. Pamiętnik Literacki 33.1/4 (1936): 465–483.
22.Pawłowiczowa, Janina. „Jan Baudouin (1735–1822)”. Pisarze Polskiego Oświecenia. T. 2. Red. Teresa Kostkiewiczowa, Zbigniew Goliński. Warszawa: IBL PAN, 1994. 49–73.
23.Ratajczakowa, Dobrochna. „Muzyka melodramatu”. Muzykalia 1 (2008): 1–8.
24.Rodriguez, Antonio. Le pacte lyrique: configuration discursive et interaction affective. Sprimont: Mardaga, 2003.
25.Skibińska, Elżbieta. „La retraduction, manifestation de la subjectivité du traducteur”. Doletiana. Revista de traducció literatura i arts 7/2.1 2007): 1–10.
26.Skwara, Marta. „Translatologia a komparatystyka. Serie przekładowe jako problem komparatystyczny”. Rocznik Komparatystyczny 1 (2010): 7–51.
27.Snopek, Jerzy.„Tomasz Kajetan Węgierski (1756–1787)”. Pisarze Polskiego Oświecenia. T. 1. Red. Teresa Kostkiewiczowa, Zbigniew Goliński. Warszawa: IBL PAN, 1992. 658–680.
28.------. „Jacek Idzi Przybylski (1795–1819)”. Pisarze Polskiego Oświecenia. T. 2. Red. Teresa Kostkiewiczowa, Zbigniew Goliński. Warszawa: IBL PAN, 1994. 207–229.
29.Sobina, Iga. Potwory sztuki scenicznej. Poetyka melodramatu doby polskiego Oświecenia lat 1790–1815. Kraków: Collegium Columbinum, 2012.
30.Stasiewicz, Piotr. Poezja Tomasza Kajetana Węgierskiego. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2012.
31.Szyjkowski, Marian. Myśl Jana Jakóba Rousseau w Polsce XVIII wieku. Kraków: Akademia Umiejętności, 1913.
32.Witkowski, Michał. Świat teatralny młodego Mickiewicza. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne, 1971.
33.Waeber, Jacqueline. En musique dans le texte: le mélodrame de Rousseau à Schoenberg. Paris: Van Dieren, 2005.
34.Węgierski, Tomasz Kajetan. „Do czytelnika”. Tegoż. Organy. Poema heroiczne. Wyd. Aleksandra Norkowska. Warszawa: IBL PAN, 2007. 26..
35.------. „Do Króla”. Tegoż. Wiersze wybrane. Wyd. Juliusz Wiktor Gomulicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974. 189–190
36.Ziętarska, Jadwiga. Sztuka przekładu w poglądach literackich polskiego Oświecenia. Wrocław: Ossolineum, IBL PAN, 1969.
37.Zuber, Roger. Les Belles infidèles et la formation du goût classique, Perrot d’Ablancourt et Guez de Balzac. Paris: A. Colin, 1968.