Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2017.4-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 4 2017
Postalinowska „odwilż” i polski rok 1956. Komitet Wojewódzki PZPR w Szczecinie na tle wydarzeń w kraju (1953–1956)

Autorzy: Michał Siedziako
Słowa kluczowe: Polska Zjednoczona Partia Robotnicza Szczecin Pomorze Zachodnie postalinowska „odwilż” w Polsce polski rok 1956 system polityczny PRL
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:85 (5-89)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Tytułowy okres postalinowskiej „odwilży” i polskiego roku 1956 był w historii PRL czasem istotnych przewartościowań, które, choć nie naruszyły podstaw dyktatury PZPR, trwale i w sposób odczuwalny dla każdego obywatela zmieniły realia społeczno-polityczne nadwiślańskiego reżimu. W skali ogólnopolskiej impulsy do zmian wychodziły z samego centrum władzy w Warszawie. Warszawscy decydenci działali z kolei pod wpływem wydarzeń w Związku Radzieckim i, dopiero od pewnego momentu, pod presją polskiego społeczeństwa. Szkic przedstawia, jak procesy związane z „odwilżą” przebiegały w lokalnym centrum władzy na Pomorzu Zachodnim. Analizując lokalną recepcję kluczowych wydarzeń politycznych w Polsce latach 1953–1956, uwzględnia miejscową specyfikę rzeczonych procesów.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Archiwum Akt Nowych w Warszawie: Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
2.Archiwum Państwowe w Szczecinie: Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
3.II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej 10–17 marca 1954 r., „Nowe Drogi” 1954, nr 3 (57).
4.Aparat bezpieczeństwa w Polsce w latach 1954–1956. Taktyka, strategia, metody, wstęp A. Paczkowski, wybór i oprac. G. Majchrzak, A. Paczkowski, Warszawa 2011.
5.Centrum władzy. Protokoły posiedzeń kierownictwa PZPR. Wybór z lat 1949–1970, oprac. A. Dudek, A. Kochański, K. Persak, Warszawa 2000 („Dokumenty do dziejów PRL”, z. 13).
6.Dokumenty centralnych władz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej marzec–listopad ’56, oprac. M. Jabłonowski, W. Janowski, A. Skrzypek, W. Władyka, Warszawa 2009.
7.Fikcja czy rzeczywistość? Wybór audycji Polskiego Radia Szczecin z lat 1946–1989, wybór, wstęp i oprac. P. Szulc, Szczecin 2009.
8.Gomułka i inni. Dokumenty z archiwum KC 1948–1982, wstęp i oprac. J. Andrzejewski [Andrzej Paczkowski], Londyn 1987.
9.Kampania wyborcza i wybory do Sejmu 20 stycznia 1957, wybór, wstęp i oprac. P. Machcewicz, Warszawa 2000.
10.Kozłowski K., Materiały archiwalne do „wydarzeń gryfickich” z 1951 r., Szczecin 1992.
11.Protokoły VI i VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z 1956 r., oprac. W. Władyka, W. Janowski, Warszawa 2007.
12.Siedziako M., Szczecińscy katolicy po Październiku ’56. Dokumenty do historii Klubu Inteligencji Katolickiej w Szczecinie, „Polish Biographical Studies” 2013, nr 1.
13.Źródła do dziejów Pomorza Zachodniego, t. VIII: Rok 1956 w województwie szczecińskim, wstęp, wybór i oprac. K. Kozłowski, Szczecin 1998.
14.Błażyński Z., Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940–1955, Warszawa 1990.
15.Dąbrowska M., Dzienniki. 1914–1965, t. 10: 1956‒1957, oprac. W. Starska-Żakowska, Warszawa 2009.
16.Jedlicki W., Chamy i Żydy, „Kultura” 1962, nr 12 (182).
17.Jedlicki W., Klub Krzywego Koła, Paryż 1963.
18.Kuroń J., Autobiografia, Warszawa 2011.
19.Kuroń J., Wiara i wina. Do i od komunizmu, Londyn 1989.
20.Leszczyński W., Październik 1956 i wybory do Sejmu 1957, „Arcana” 2012, nr 103–104.
21.Lipski J.J., Dzienniki 1954–1957, przedmowa A. Friszke, oprac. Ł. Garbal, Warszawa 2010.
22.Modzelewski – Werblan. Polska Ludowa. Rozmawia Robert Walenciak, Warszawa 2017.
23.Modzelewski K., Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca, Warszawa 2013.
24.Torańska T., Aneks, przedmowa: A. Friszke, Warszawa 2015.
25.Torańska T., Oni, przedmowa: K. Kersten, Warszawa 1989.
26.Zabłocki J., Dzienniki 1956–1965, t. I, Warszawa 2008.
27.Zawieyski J., Dzienniki, t. 1: Wybór z lat 1955–1959, wybór i oprac. A. Knyt, współpraca M. Czoch, oprac. przypisów i biogramów B. Kaliski, współpraca A. Uścińska, Warszawa 2011.
28.Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, przeł. D. Grinberg, M. Szawiel, Warszawa 2014.
29.Bartosik P., Życie polityczne Wałcza i okolic w latach 1945–1990, Szczecin 2015.
30.Benken P., Wypadki gryfickie 1951, Szczecin 2014.
31.Białecki K., Jankowiak S., „Wolności i chleba”. Poznański Czerwiec 1956 roku, w: Strajki w Polsce w XX wieku, red. R. Gryz, Warszawa 2011.
32.Bojarski P., 1956. Przebudzeni, Warszawa 2016.
33.Ceranka P., Historia pewnego artykułu, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2006, nr 2 (10).
34.Ceranka P., Jan Józef Lipski w „Po Prostu” i Klubie Krzywego Koła, w: Jan Józef Lipski z perspektywy XXI wieku, red. K. Rokicki, Warszawa 2012.
35.Ceranka P., Reperkusje ucieczki Józefa Światły w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, w: Departament X MBP. Wzorce – struktury – działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007.
36.Ciesielski S., Wrocław 1956, Wrocław 1999.
37.Codogni P., Rok 1956, Warszawa 2006.
38.Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL 1944–1990. Rozwój i działalność w świetle dokumentów MSW, Warszawa 1997.
39.Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.
40.Dudek A., Paczkowski A., Polska, w: Czekiści. Organy bezpieczeństwa w europejskich krajach bloku sowieckiego 1944–1989, red. K. Persak, Ł. Kamiński, Warszawa 2010.
41.Dźwigał M., Skubisz P., Aparat bezpieczeństwa wobec funkcjonariuszy UBP winnych łamania „socjalistycznej praworządności” w województwie szczecińskim, maszynopis artykułu w zbiorach autora.
42.Eisler J., „Polskie miesiące” czyli kryzys(y) w PRL, Warszawa 2008.
43.Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006.
44.Eisler J., Polskie radio wobec wydarzeń w kraju w 1956 roku, w: tegoż, Co nam zostało z tamtych lat. Dziedzictwo PRL, Warszawa 2016.
45.Eisler J., Siedmiu wspaniałych. Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR, Warszawa 2014.
46.Friedgut T.H., Political Participation in the USSR, Princeton 1979.
47.Friedrich C.J., Brzezinski Z.K., Totalitarian Dictatorship & Autocracy, New York–Washington–London 1966.
48.Friszke A., Nadzieje i złudzenia. Środowiska katolików świeckich przed i po Październiku 1956, w: Sensus catholicus. Katolicy świeccy w Polsce Ludowej. Postawy – aktywność – myśl. Studia i szkice, red. R. Ptaszyński, T. Sikorski, Toruń 2014.
49.Friszke A., Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989, Warszawa 2003.
50.Friszke A., Rok 1956, w: Centrum władzy w Polsce 1948–1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003.
51.Friszke A., Rozgrywka na szczycie. Biuro Polityczne KC PZPR w Październiku 1956,
52.w: tegoż, Przystosowanie i opór. Studia z dziejów PRL, Warszawa 2007.
53.Głowacki A., Organizacja życia politycznego w Szczecinie w okresie Polski Ludowej, w: Dzieje Szczecina, red. G. Labuda, t. IV: 1945–1990, red. T. Białecki, Z. Silski, Szczecin 1998.
54.Grzelczak P., Poznański Czerwiec 1956. Walka o pamięć w latach 1956–1989, Poznań 2016.
55.Janowski W., Kochański A., Informator o strukturze i obsadzie personalnej centralnego aparatu PZPR 1948–1990, Warszawa 2000.
56.Jarosz D., Polityka władz komunistycznych w Polsce w latach 1948–1956 a chłopi, Warszawa 1998.
57.Kersten K., Rok 1956 – przełom? Kontynuacja? Punkt Zwrotny?, „Polska 1944/1945–1989. Studia i Materiały” 1997, nr 3.
58.Knap P., Anatomia żalu. Szczecin po śmierci Stalina, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2008, nr 3.
59.Kochanowski J., Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956–1957, Kraków 2017.
60.Komarnicki H., Relacje: władze centralne – władze wojewódzkie w Polsce w czasach Gomułki (uprawnienia, mechanizmy). Zmiany układu sił w KW PZPR w Szczecinie, w: Lata 1956–1970 na Pomorzu Zachodnim. Oczekiwania i rzeczywistość, red. H. Komarnicki, K. Kozłowski, Szczecin 1999.
61.Korkuć M., Związek Sowiecki czy Radziecki? Sowiety czy rady? Uwagi na temat terminologii opisującej porewolucyjne państwo bolszewików, „Arcana” 2014, nr 6 (120).
62.Kowalczyk K., Stosunki państwo–Kościół w województwie szczecińskim (1956–1957), w: Lata 1956–1970 na Pomorzu Zachodnim. Oczekiwania i rzeczywistość, red. H. Komarnicki, K. Kozłowski, Szczecin 1999.
63.Kowalczyk K., Usunięcie jezuitów ze Szczecina w 1955 r. jako element polityki antykościelnej władz PRL, w: Kościół katolicki wczoraj i dziś, red. M. Drzonek, K. Kowalczyk, J. Mieczkowski, G. Wejman, Szczecin 1998.
64.Kowalczyk K., W walce o rząd dusz. Polityka władz państwowych wobec Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1956, Szczecin 2003.
65.Kozłowski K., Geneza, przebieg i polityczne skutki przemian 1956 roku na Pomorzu Zachodnim, w: W poszukiwaniu tożsamości. Październik ’56 na Pomorzu Zachodnim, red. M. Machałek, A. Makowski, Szczecin 2007.
66.Kozłowski K., Informacje aparatu bezpieczeństwa dotyczące reakcji społeczeństwa na wydarzenia polityczne z 1956 roku w województwie szczecińskim, „Polska 1944/1945–1989. Studia i Materiały” 1997, nr 2.
67.Kozłowski K., Mechanizmy przemian politycznych w 1956 roku na ziemiach zachodnich i północnych. Wybrane problemy, w: Ziemie Zachodnie i Północne Polski w okresie stalinowskim, red. C. Osękowski, Zielona Góra 1999.
68.Kozłowski K., Nowe kierownictwo polityczne w Szczecinie i Koszalinie po VIII Plenum KC PZPR (X–XII 1956 r.), w: Wydarzenia polityczne 1956 roku na Pomorzu Zachodnim, red. K. Kozłowski, Szczecin 1997.
69.Kozłowski K., Od Października ’56 do Grudnia ’70. Ewolucja stosunków społeczno-politycznych na Wybrzeżu (1956–1970), Szczecin 2002.
70.Kozłowski K., Pierwsze dziesięć lat władzy politycznej na Pomorzu Zachodnim (1945–1955), Warszawa–Szczecin 1994.
71.Kozłowski K., Przemiany polityczne w 1956 roku w Szczecinie w świetle materiałów źródłowych, „Przegląd Zachodniopomorski” 1997, z. 1–2.
72.Kozłowski K., Rok 1956 na Pomorzu Zachodnim, w: Regiony w dziejach Polski. Pomorze Zachodnie w tysiącleciu, red. P. Bartnik, K. Kozłowski, Szczecin 2000.
73.Kozłowski K., Rok 1956 na Wybrzeżu, w: Przełomowy rok 1956. Poznański Czerwiec. Polski Październik. Budapeszt, red. E. Makowski, S. Jankowiak, Poznań 1998.
74.Kozłowski K., Wit Drapich – lider szczecińskiego Października 1956, „Kronika Szczecina” 1996, nr XV.
75.Kozłowski K., Życie kulturalne Szczecina w latach 1945–1980. Szkic historyczny, Szczecin 1994.
76.Kozłowski R., Październik ’56 w regionie kujawsko-pomorskim w świetle niepublikowanych źródeł PZPR, Włocławek 2004.
77.Krasucki E., „W świetle uchwał XX Zjazdu…” Szczecińskie echa moskiewskich wydarzeń z lutego 1956 roku, część I, „Zapiski Historyczne” 2012, z. 4, część II, „Zapiski Historyczne” 2013, z. 1.
78.Krasucki E., Niesforne dziecko „odwilży”. Tygodnik „Ziemia i Morze” w 1956 roku, w: W poszukiwaniu tożsamości. Październik ’56 na Pomorzu Zachodnim, red.
79.M. Machałek, A. Makowski, Szczecin 2007.
80.Krzywicki A., Poststalinowski karnawał radości. V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów o Pokój i Przyjaźń, Warszawa 1955 r. Przygotowania – przebieg – znaczenie, Warszawa 2009.
81.Kwiek J., Rok 1956 w Krakowie i województwie: wybrane problemy, Kraków 1999.
82.Leszczyński A., Sprawy do załatwienia. Listy do „Po Prostu” 1955–1957, Warszawa
83.2000.
84.Łódź w latach 1956–1957, red. L. Próchniak, J. Wróbel, Łódź 2006.
85.Machałek M., Przemiany wsi zachodniopomorskiej w latach 1945–1956, Szczecin 2012.
86.Machałek M., Stefaniak M., Szczeciński aparat bezpieczeństwa wobec Października ’56,
87.w: W poszukiwaniu tożsamości. Październik ’56 na Pomorzu Zachodnim, red. M. Machałek, A. Makowski, Szczecin 2007.
88.Machcewicz P., Odwilż 1956, w: PRL od lipca 44 do grudnia 70, red. K. Persak, P. Machcewicz, Warszawa 2010.
89.Machcewicz P., Polski rok 1956, Warszawa 1993.
90.Machcewicz P., Rebellious Satellite. Poland 1956, Washington–Stanford 2009.
91.Machcewicz P., Zmiana czy kontynuacja? Polska przed i po Październiku ’56, w: PRL. Trwanie i zmiana, red. D. Stola, M. Zaremba, Warszawa 2003.
92.Magier D., System nomenklaturowy partii komunistycznej, w: Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. III, red. A. Górak, K. Latawiec, D. Magier, Lublin–Siedlce 2010.
93.Makowski A., Wyłom w systemie. Doraźne i trwałe skutki aktywizacji społecznej w okresie Października 1956 roku, w: Od idei samorządności do samorządzenia. Aktywność obywatelska na Pomorzu Zachodnim od XIX do XXI wieku, red. A. Makowski,
94.Szczecin 2011.
95.Makowski E., Poznański Czerwiec 1956 – pierwszy bunt społeczeństwa w PRL, Poznań 2001.
96.Maksimiuk D., Rok 1956 w Polsce. Sądy, prokuratury, prawo karne, Białystok 2016.
97.Markiewicz M., Chłopi wobec wyborów do gromadzkich rad narodowych w latach 1954–1969 na przykładzie województwa białostockiego, w: Wybory i referenda
98.w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014.
99.Miedziński P., Morze łez, czyli jak marynarze uczcili pamięć Generalissimusa Józefa Stalina na statkach Polskiej Marynarki Handlowej, „In Gremio. Dwumiesięcznik Szczecińskich Środowisk Prawniczych” 2008, nr 11 (55).
100.Musiał F., Lasota M., Kościół zraniony. Proces księdza Lelity i sprawa kurii krakowskiej, Kraków 2003.
101.Najnowsza historia świata, t. 1: 1945–1963, red. A. Patek, J. Rydel, J.J. Węc, Kraków 2003.
102.Nawrocki Z., Struktura aparatu bezpieczeństwa, w: Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. I: 1944–1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005.
103.Noszczak B., Polityka państwa wobec Kościoła rzymskokatolickiego w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyńskiego 1953–1956, Warszawa 2008.
104.Olejniczak J., Wybory do Sejmu i rad narodowych w województwie bydgoskim w okresie tzw. małej stabilizacji (1956–1970), Toruń 2010.
105.Ośko P., Demokratyzacja terenowych struktur PZPR na fali odwilży 1956/1957 – pozorna czy prawdziwa?, w: Partia, państwo, społeczeństwo, red. K. Rokicki, Warszawa 2016.
106.Paczkowski A., Departament X – kontekst ogólny i aspekty międzynarodowe, w: Departament X MBP. Wzorce – struktury – działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007.
107.Paczkowski A., Pół wieku dziejów Polski 1939–1989, Warszawa 1995.
108.Paczkowski A., System nomenklatury, w: Centrum władzy w Polsce 1948–1970, red. A. Paczkowski, Warszawa 2003.
109.Paczkowski A., Trzy twarze Józefa Światły. Przyczynek do historii komunizmu w Polsce, Warszawa 2009.
110.„Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 2 (28).
111.Październik 1956 roku. Początek erozji systemu, red. M. Jabłonowski, S. Stępka, Pułtusk 2007.
112.Persak K., Kryzys stosunków polsko-radzieckich w 1956 roku, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały” 1997, nr 3.
113.„Polska 1944/1945–1989. Studia i Materiały” 1997, nr 3.
114.Polski Październik 1956 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim, red. R. Klimek, Kraków 2004.
115.Polski Październik 1956 roku w polityce światowej, red. J. Rowiński, przy współpracy T. Jaskułowskiego, Warszawa 2006.
116.Powstanie czerwcowe w NRD w 1953 roku na tle innych wystąpień antykomunistycznych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, red. K. Ruchniewicz, Wrocław 2003.
117.Poznański Czerwiec 1956, red. S. Jankowiak, A. Rogulska, Poznań 2002.
118.Poznański Czerwiec 1956. Uwarunkowania – przebieg – konsekwencje, red. K. Białecki, S. Jankowiak, Poznań 2007.
119.Rafalska D., Między marzeniami a rzeczywistością. Tygodnik „Po prostu” wobec głównych problemów społecznych i politycznych Polski w latach 1955–1957, Warszawa 2008.
120.Rok 1956 – 60 lat później. Dyskusja z udziałem: Sławomira Łukasiewicza, Pawła Machcewicza, Pawła Sasanki, Pawła Ziętary, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 2 (28).
121.Rok 1956 w Bydgoskiem, red. W. Jastrzębski, Bydgoszcz 1996.
122.Ruchniewicz K., Powstanie ludowe w NRD w czerwcu 1953 r., w: Powstanie czerwcowe w NRD w 1953 roku na tle innych wystąpień antykomunistycznych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, red. K. Ruchniewicz, Wrocław 2003.
123.Rykowski Z., Władyka W., Polska próba. Październik ’56, Kraków 1989.
124.Sasanka P., Władza – prasa – dziennikarze między XX Zjazdem KPZR a październikiem 1956 r., maszynopis artykułu w zbiorach autora.
125.Semczyszyn M., Zarys działalności Wydziału do Walki z Bandytyzmem Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego na Okręg Pomorze Zachodnie / Wydziału III Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Szczecinie w latach 1945–1954, w: Pion walki z podziemiem niepodległościowym RBP/MBP 1944–1954, red. T. Ruzikowski, Warszawa 2016.
126.Siedziako M., Kampania wyborcza i wybory do Sejmu PRL w 1957 roku: stan badań, aktualne ustalenia i perspektywy badawcze, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 2 (28).
127.Siedziako M., Przygotowanie wyborów do Sejmu PRL I kadencji w 1952 roku jako element procesu sowietyzacji Polski po II wojnie światowej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2017, z. 4.
128.Siedziako M., Wiesław, gdzieś ty był?, „Polityka” 2016, nr 44.
129.Sikorski T., Popaździernikowe nadzieje i rozczarowania. Próby konsolidacji środowiska byłych działaczy Stronnictwa Pracy przed wyborami do Sejmu w 1957 r., w: Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014.
130.Skobelski R., „Kto pragnie Polski silnej i szczęśliwej – głosuje na kandydatów Frontu Narodowego”. Wybory do Sejmu PRL z 26 października 1952 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 2 (28).
131.Skubisz P., Nocna rewolta. Antysowieckie zamieszki w Szczecinie 10 grudnia 1956 r., Szczecin 2009.
132.Sobór-Świderska A., Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa 2009.
133.Spałek R., Bez jednoosobowej dyktatury: Bierut, Berman i Minc. Esej o stalinowskim kierownictwie PZPR, w: Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, red. K. Rokicki, R. Spałek, Warszawa 2011.
134.Spałek R., Komuniści przeciwko komunistom. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie partii komunistycznej w Polsce w latach 1948–1956, Warszawa–Poznań 2014.
135.Szaynok B., „Ten to mnie w uchu źle brzmi…” – tematyka żydowska na forum Komitetu Centralnego PZPR w „polskim roku 1956”, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2016, nr 1 (27).
136.Szczepańska A., Władze i społeczeństwo Szczecina wobec poznańskiego Czerwca 1956, w: Poznański Czerwiec 1956, red. S. Jankowiak, A. Rogulska, Warszawa 2002.
137.Szulc P., Zniewolony eter. Polskie Radio Szczecin w latach 1945–1989, Szczecin 2012.
138.Szumiło M., Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, Warszawa 2014.
139.Śmierzchalski-Wachocz D., Prześladowanie duchowieństwa na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1956. Metody i przykłady, w: Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim, tom 1: 1945–1956, red. M. Siedziako, Z. Stanuch, ks. G. Wejman, Szczecin 2016.
140.Taubman W., Chruszczow. Człowiek i epoka, Wrocław 2012.
141.Tischler J., I do szabli... Polska i Węgry. Punkty zwrotne w dziejach obu narodów w latach 1956 oraz 1980–1981, Warszawa 2001.
142.Tischler J., Polska i Polacy a rewolucja węgierska 1956 roku, w: Polski Październik 1956 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim, red. R. Klimek, Kraków 2004.
143.Twarze szczecińskiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa województwa szczecińskiego. Informator personalny, red. P. Knap, M. Ozga, M. Stefaniak, Szczecin 2008
144.W poszukiwaniu tożsamości. Październik ’56 na Pomorzu Zachodnim, red. M. Machałek, A. Makowski, Szczecin 2007.
145.Wieś polska wobec wydarzeń 1956 roku, red. G. Miernik, Kielce 1998.
146.Władyka W., Na czołówce. Prasa w Październiku 1956 roku, Warszawa–Łódź 1989.
147.Wydarzenia polityczne 1956 roku na Pomorzu Zachodnim, red. K. Kozłowski, Szczecin 1997.
148.Ziętara P., Emigracja wobec Października. Postawy polskich środowisk emigracyjnych wobec liberalizacji w PRL w latach 1955–1957, Warszawa 2001.
149.Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944–1989), Warszawa 2003.
150.Żukowski M., Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku w okresie Października ’56 i wyborów do Sejmu w 1957 r., w: Wybory i referenda w PRL, red. S. Ligarski, M. Siedziako, Szczecin 2014.