Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2017.3-06
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 3 2017
Kaszubi Pomorza Zachodniego a państwo polskie w latach 1918-1939. Próba nowego spojrzenia

Autorzy: Wojciech Skóra
Słowa kluczowe: Kaszubi polski ruch narodowy w Niemczech Pomorze Zachodnie oświata polonijna mniejszości narodowe
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:40 (93-132)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest niewielkiej (ok. 6000) grupie Kaszubów, którzy po wytyczeniu granicy polsko-niemieckiej w 1920 roku, pozostali w Niemczech. Zamieszkiwali głównie powiaty bytowski i lęborski. Państwo polskie – kierując się względami politycznymi i narodowymi – przywiązywało do nich dużą wagę. Wysyłano tam nauczycieli, instruktorów, urzędników konsularnych, by wspierać polską świadomość narodową. Niemcy sprzeciwiali się tym działaniom, uważając je za ingerencję w życie obywateli niemieckich. Zakładali też, że świadomość kaszubskiej odrębności nie jest tożsama z polską świadomością narodową. Owe zmagania po części przyczyniły się do utrwalenia polskości w obu powiatach, lecz w zakresie indywidualnym były podstawą do wielu osobistych dramatów (zwłaszcza w okresie drugiej wojny światowej i miesięcy ją poprzedzających). Część Kaszubów z badanych powiatów po 1945 roku opuściła Polskę i przeniosła się do Niemiec.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Archiwum Akt Nowych w Warszawie: Konsulat RP w Szczecinie 1921–1939, Ambasada RP w Berlinie 1920–1939.
2.Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie: Oddział II Sztabu Głównego Wojska Polskiego.
3.Przed, po 1945. Wspomnienia mieszkańców ziemi bytowskiej, red. A. Chludziński, M. Ryś, Pruszcz Gdański–Bytów 2015.
4.Sprawy polskie na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 r. Dokumenty i materiały, t. I, Warszawa 1965.
5.Źródła do kaszubsko-polskich aspektów Pomorza Zachodniego do roku 1945, red. B. Wachowiak, t. IV: Pomorze Zachodnie w okresie od traktatu wersalskiego po klęskę III Rzeszy w 1945 r., oprac. E. Włodarczyk, Poznań–Gdańsk 2006.
6.Baczewski J., Wspomnienia Warmiaka, Warszawa 1961.
7.Berendt G., W Republice Weimarskiej i Trzeciej Rzeszy (1919–1945), w: Dzieje Lęborka, red. J. Borzyszkowski, Lębork–Gdańsk 2009.
8.Borchers R., Madoń-Mitzner K., Wojna na Kaszubach. Pamięć polskich i niemieckich świadków, Gdańsk 2014.
9.Borzyszkowski J., Nadole, Gdańsk 1977.
10.Borzyszkowski J., Społeczność kaszubska po 1945 roku, w: Pomerania ethnica. Mniejszości narodowe i etniczne na Pomorzu Zachodnim, red. M. Giedrojć, J. Mieczkowski, Szczecin 1998.
11.Czarnik A., Okres republiki weimarskiej i rządów hitlerowskich, w: Dzieje Lęborka, red. J. Lindmajer, T. Machura, Poznań 1982.
12.Czarnik G., Polski ruch młodzieżowy na Pograniczu i Kaszubach w latach 1919–1939, Koszalin 1977.
13.Czechowicz A., „Głos Pogranicza” i „Głos Pogranicza i Kaszub” (zarys historii), Koszalin
14.1970.
15.Czechowicz A., Gasztold T., Hitlerowskie prześladowania Polaków na Pomorzu Zachodnim 1939–1945. Dokumenty – relacje – wspomnienia, Koszalin 1974.
16.Dmowski R., Myśli nowoczesnego Polaka, Warszawa 1989.
17.Działalność narodowa Polaków na północnym pograniczu polsko-niemieckim w dwudziestoleciu międzywojennym, red. Z. Romanow, Bytów–Pruszcz Gdański 2010.
18.Filip M., Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii, Poznań 2012.
19.Galikowski S., Jan Bauer – bojownik o polskość Ziemi Bytowskiej, „Zapiski Koszalińskie” 1967, nr 3.
20.Galikowski S., Położenie i walka ludności polskiej w latach 1918–1944, w: Dzieje ziemi bytowskiej, red. S. Gierszewski, Poznań 1972.
21.Galikowski S., Szkolnictwo polskie w powiecie bytowskim w dwudziestoleciu międzywojennym, „Rocznik Koszaliński” 1968, nr 4.
22.Grabski A.F., Dzieje historiografii, Poznań 2006.
23.Hejger M., Przekształcenia narodowościowe na ziemiach zachodnich i północnych Polski w latach 1945–1959, Słupsk 2008.
24.Historia Bytowa, red. Z. Szultka, Bytów 1998.
25.Judt T., Kiedy zmieniają się fakty. Eseje 1995–2010, Poznań 2015.
26.Judt T., Synder T., Rozważania o wieku XX, Poznań 2013.
27.Knosała W., Utrwalić pamięć. O rodzinie Styp-Rekowskich z Płotowa, Gdańsk–Bytów 1994.
28.Labuda G., Polska granica zachodnia. Tysiąc lat dziejów politycznych, Poznań 1974.
29.Lindmajer J., Przemiany gospodarcze na terenie rejencji koszalińskiej w latach 1850–1914, Koszalin–Słupsk 1981.
30.Mastalerz-Krystjańczuk M., Pomorze Zachodnie w polskiej nauce, publicystyce i działalności politycznej w latach 1919–1939, Słupsk 2013.
31.Migdalski P., Pamięć pomorska po 1945 roku, „Przegląd Uniwersytecki” 2016, nr 10–12.
32.Miłosz C., Piesek przydrożny, Kraków 1999.
33.Miłosz C., Wyprawa w Dwudziestolecie, Kraków 2000.
34.Nowaczyński A., Odkrycie Gdyni, w: Brama na świat. Gdynia 1918–1939, oprac. M. Rdesiński, Gdańsk 1976.
35.Pogranicze i Kaszuby w latach terroru. Prześladowania polskiej ludności rodzimej Pomorza Zachodniego 1939–1945, red. A. Czechowicz, Koszalin 1970.
36.Pomerania ethnica. Mniejszości narodowe i etniczne na Pomorzu Zachodnim, red. M. Giedrojć, J. Mieczkowski, Szczecin 1998.
37.Pomorze – trudna ojczyzna? Kształtowanie się nowej tożsamości 1945–1995, red. A. Sakson, Poznań 1996.
38.Rembalski T., Piaszno, Bytów 2009.
39.Rembalski T., Rekowo. Z dziejów kaszubskiej wsi drobnoszlacheckiej, Gdynia 2014.
40.Rembalski T., Studzienice, Bytów 2009.
41.Romanow A., Potrzeby Pomorza Kaszubskiego. Memoriał gen. dyw. Leona Berbeckiego dowódcy Okręgu Korpusu nr VIII w Toruniu z dnia 13 czerwca 1927 r., „Acta Cassubiana” 2001, t. III.
42.Romanow Z., Aparat Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wobec Armii Krajowej. Casus Klemensa Trzebiatowskiego (1913–1984), „Acta Cassubiana” 2016, t. XVI.
43.Romanow Z., Polityka władz polskich wobec ludności rodzimej Ziem Zachodnich i Północnych w latach 1945–1960, Słupsk 1999.
44.Rybicki H., Nazywano ich Słowińcami, Słupsk 1995.
45.Ryś M., Vademecum walki o polskość Ziemi Bytowskiej, Bytów 2011.
46.Skóra W., „My, niżej podpisani jesteśmy Polakami“. Deklaracja Kaszubów powiatu bytowskiego z 1922(?) roku i zabiegi o przyłączenie tej ziemi do Polski, w: Kaszubi–Pomorze–Gdańsk. W kręgu pytań o kulturę, historię i tożsamość. Księga Jubileuszowa Profesora Józefa Borzyszkowskiego z okazji 70. Rocznicy Urodzin, red. C. Obracht-Prondzyński, T. Rembalski, K. Lewański, Gdańsk 2016.
47.Skóra W., Kaszubi bytowscy i lęborscy w świetle opracowania urzędnika MSZ II Rzeczypospolitej z 1930 roku, „Acta Cassubiana” 2004, t. VI.
48.Skóra W., Kaszubi i słupski proces Jana Bauera w 1932 roku. Z dziejów polskiego ruchu narodowego na Pomorzu Zachodnim (część 1), Poznań–Słupsk 2016.
49.Skóra W., Liczebność ludności kaszubskiej we wschodnich powiatach prowincji Pomorze w okresie dwudziestolecia międzywojennego, „Rocznik Gdański” 2004, z. 1–2.
50.Skóra W., Liczebność, rozmieszczenie i stan posiadania Kaszubów w powiecie lęborskim w dwudziestoleciu międzywojennym, „Acta Cassubiana” 2004, t. VI.
51.Skóra W., Obraz Kaszubów pogranicza polsko-niemieckiego w dokumentach placówek MSZ Drugiej Rzeczypospolitej, w: Stereotypy narodowościowe na pograniczu, red. W. Bonusiak, Rzeszów 2002.
52.Skóra W., Oddziaływanie polskich władz lokalnych na Kaszubów w Rzeszy w okresie Drugiej Rzeczypospolitej (zarys problemu), w: Polityka regionalna a historyczna i obronna świadomość Polaków. W 80. rocznicę przyłączenia Chojnic do Drugiej
53.Rzeczypospolitej, red. J. Knopek, A. Marcinkowski, Bydgoszcz 2001.
54.Skóra W., Placówki wywiadu polskiego w Chojnicach. Przyczynek do dziejów Pomorza Zachodniego i Nadwiślańskiego w dwudziestoleciu międzywojennym, Poznań 2011.
55.Skóra W., Stefan Hazuka (1882–1978) – polski działacz narodowy z Lęborka, „Biuletyn Historyczny (Lęborskie Bractwo Historyczne i Muzeum w Lęborku)” 2015, nr 38.
56.Statistisches Jahrbuch für das Deutsche Reich, Berlin 1926.
57.Stępiński W., Uwagi do genezy tak zwanego polskiego niebezpieczeństwa na Pomorzu Zachodnim, w: Pomerania ethnica. Mniejszości narodowe i etniczne na Pomorzu Zachodnim, red. M. Giedrojć, J. Mieczkowski, Szczecin 1998.
58.Szczepuła B., Dziadek w Wehrmachcie, Gdańsk 2007.
59.Szczepuła B., Rajski ogród, Gdańsk 2010.
60.Szkolnictwo i oświata na Pomorzu (XVI–XX w.). XII Konferencja Kaszubsko-Pomorska, red. Z. Romanow, Słupsk 2013.
61.Szultka Z., Uwagi o najnowszych publikacjach dotyczących liczebności ludności kaszubskiej na Pomorzu Zachodnim, „Acta Cassubiana” 2003, t. V.
62.Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 1998.
63.Trzebiatowski K., Oświata i szkolnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim w pierwszej połowie XX wieku (1900–1939), Poznań 1961.
64.Vollack M., Gebiet und Bevölkerung, w: Der Kreis Schlochau. Ein Buch aus preussischpommerscher Heimat, red. M. Vollack, H. Lemke, Band 1, Kiel 1974.
65.Wach W., Na kaszubskim szańcu, Warszawa 1968.
66.Wrzesiński W., Polski ruch narodowy w Niemczech 1922–1939, Wrocław 1993.
67.Wysiecka I., Szczepan Gracz (1888–1942) – polski działacz narodowy, weterynarz, zakonnik, „Biuletyn Historyczny (Lęborskie Bractwo Historyczne i Muzeum w Lęborku)” 2015, nr 38.
68.Zbrodnie hitlerowskie na Ziemi Koszlińskiej w latach 1933–1945, red. A. Czechowicz, Poznań 1968.