Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2017.2-09
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 2 2017
Rywalizacja i współpraca. Polityka Barnima I (1233-1278) i Bogusława IV wobec Piastów (1278-1309) – zarys problemu

Słowa kluczowe: średniowieczne Pomorze Zachodnie dynastia Piastów dynastia Gryfitów rywalizacja polityczna
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:18 (181-198)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Celem artykułu była analiza relacji Piastów z Pomorzem Zachodnim w czasach rządów Barnima I (1233–1278) i jego syna Bogusława IV (1278–1309). Z przeprowadzonej analizy wynika, że wrogie relacje, jakie powstały między Barnimem I a Piastami śląskimi i wielkopolskimi były następstwem militarnej rywalizacji o pograniczne ziemie nadnoteckie, szczególnie o gród w Santoku i kasztelanię santocką. Wyraźnie też daje się zauważyć brak gotowości po stronie Piastów do nawiązania bliższych relacji politycznych z Barnimem I, ale także książę Pomorza Zachodniego w swoich kalkulacjach politycznych nie wykazał się właściwą przenikliwością. Z kolei za panowania jego syna Bogusława IV teoretycznie istniały dogodniejsze uwarunkowania polityczne do nawiązania współpracy z Piastami wielkopolskimi, a konkretnie z Przemysłem II. Co więcej, do takiej próby nawet doszło w 1287 roku w koalicji z księciem wschodniego Pomorza, Mściwojem II, ale większych korzyści politycznych to Bogusławowi IV nie przyniosło. Wkrótce większe nadzieje zaczął on pokładać w sojuszu z potężną Lubeką, za którą stał wyrastający na potężną siłę nie tylko ekonomiczną, ale także polityczną, związek miast hanzeatyckich. Nowy rozdział w relacjach z Piastami otworzyły wydarzenia z połowy ostatniej dekady XIII wieku. Podział Pomorza Zachodniego w 1295 roku i zamordowanie Przemysła II w lutym 1296 roku zupełnie zmieniły sytuację polityczną Bogusława IV, który próbował nawiązać współpracę z nowym władcą w dzielnicy wielkopolskiej, Władysławem Łokietkiem, który jednak nie utrzymał się długo przy władzy na tym terytorium (do 1299 r.). Czescy Przemyślidzi, którzy objęli Wielkopolskę i rządzili nią do 1306 roku, byli zdecydowanie zorientowani na współpracę z wrogimi Bogusławowi IV margrabiami brandenburskimi. Z kolei śląski Piast Henryk Głogowczyk, który sprawował rządy w tej dzielnicy w latach 1306–1309, zupełnie nie wykazywał zainteresowania relacjami z Gryfitami, uwikłany w konflikt z Władysławem Łokietkiem.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Annales Colbacenses, w: Pommersches Urkundenbuch, cz. I, red. R. Klempin, Stettin 1877.
2.Chronica Marchionum Brandenburgensium, „Forschungen zur Brandenburgischen und Preußischen Gescihichte” 1892, t. 5.
3.Chronicon Montis Sereni, Monumenta Germaniae Historica, cz. 23, red. E. Ehrenfeuch¬ter, Hannoverae 1874.
4.Codex diplomaticus Silesiae, red. C. Grünhagen, cz. VII, t. 1, Breslau 1884.
5.Kronika Wielkopolska, przekł. K. Abgarowicz, wstęp i komentarze B. Kurbis, Warszawa 1965.
6.Pommersches Urkundenbuch, cz. I, red. K. Conrad, Köln–Wien 1970; cz. II, red. R. Prü¬mers, Stettin 1881; cz. III, red. R. Prümers, Stettin 1891; cz. IV, red. G. Winter, Stettin 1902–1903.
7.Regesten der Markgrafen von Brandenburg aus askanischen Hause, red. H. Krabbo, G. Winter, Berlin 1955.
8.Rocznik kapituły gnieźnieńskiej, w: Monumenta Poloniae Historica, t. VI, seria nova, wyd. B. Kürbis, przy współudziale G. Labudy, J. Lucińskiego i R. Walczaka, War¬szawa 1962.
9.Rocznik kapituły poznańskiej, w: Monumenta Poloniae Historica, t. VI, seria nova, wyd. B. Kürbis, przy współudziale G. Labudy, J. Lucińskiego i R. Walczaka, Warszawa 1962.
10.Rocznik małopolski, w: Monumenta Poloniae Historica, t. III, wyd. A. Bielowski, Lwów 1878, s. 135–202.
11.Rocznik Traski, w: Monumenta Poloniae Historica, t. II, wyd. A. Bielowski, Lwów 1872.
12.Abraham W., Pierwszy spór kościelno-polityczny w Polsce, Kraków 1895.
13.Bieniak J., Postanowienia układu kępińskiego (15 lutego 1282), „Przegląd Historyczny” 1991, t. 82, s. 209–232.
14.Bollnow H., Der Kampf um Vorpommrn im 12 und 13. Jahrhundert von Lohar von Sach¬sen bis zum Ende der Staufer, „Baltische Studien”. Neue Folge 1960, t. 47, s. 47–62.
15.Böcker H., Märkisch-pommerscher Lehnstreit. H intergründe d es Verhaltens p ommer¬scher Städte im zeitlichen Umfeld des Rostocker Landfriedens von 1283, w: Bei¬träge zur hansisches Kultur-, Verfassungs- und Schiffartsgeschichte, red. H. Wernicke, Weimar 1998.
16.Brzustowicz G.J., Rycerstwo ziemi choszczeńskiej w XIII–XIV wieku. Polityka – Gospo¬darka – Kultura, Warszawa 2004.
17.Curschmann F., Die Belehnung Herzog Bogislaws I. von Pommern im Lager vor Lübeck (1181), „Pommersche Jahrbücher” 1937, t. 31, s. 5–33.
18.Eggert O., Dänisch-wendische Kämpfe in Pommern und Mecklenburg, „Baltische Studien”. Neue Folge 1928, t. 30.
19.Gahlbeck Ch., Zisterzienser und Zisterzienserinnen in der Neumark, Berlin 2002.
20.Grodecki R., Historia Śląska od najdawniejszych czasów do 1400 r., t. I, Kraków 1933.
21.Guzikowski K., Obce rycerstwo na Pomorzu Zachodnim do początku XIV wieku, Szcze¬cin 2013.
22.Hauziński J., Uniwersalistyczny kontekst aktu raweńskiego w sprawie Pomorza, w: Po¬morze Słowiańskie i jego sąsiedzi X–XV w., red. J. Hauziński, Gdańsk 1995, s. 121– 134.
23.Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, t. II, Wrocław 1975.
24.Jasiński K., Tragedia rogozińska 1296 r. na tle rywalizacji wielkopolsko-brandenbur¬skiej o Pomorze Gdańskie, „Zapiski Historyczne” 1961, t. 26.
25.Lucht D., Die Außenpolitik Herzog Barnims I. von Pommern, „Baltische Studien”. Neue Folge 1965, t. 51, s. 15–32.
26.Lucht D., Pommern und das Reich vom Beginn des 12. Jahrhunderts bis zum Jahre 1181, „Baltische Studien” 1984, t. 70, s. 7–21.
27.Lüpke H., Zantoch in der Geschichte des 11. bis 13 Jahrhunderts, w: Zantoch. Eine Burg im deutschen Osten, red. A. Brackmann, W. Unterzagt, Leipzig 1936.
28.Meyn J., Die Schlacht bei Börnhoved (1227) und ihre Folgen. Das askanische Herzogtum Sachsen bis zum Ende des 13. Jahrhunderts, w: Herrscherwechsel im Herzogtum Lauenburg, red. E. Opitz, Mölln 1998.
29.Michas U., Die Eroberung und Besiedlung Nordostbrandenburgs. In der Reihe: Entdec¬kungen entlang der Märkischen Eiszeitstraße, Gesellschaft zur Erforschung und Förderung der märkischen Eiszeitstraße, Bd. 7, Eberswalde 2003.
30.Mohrmann W.-D., Der Landfrieden im Ostseeraum während des späten Mittelalters, Kallmünz 1972.
31.Niessen P. Die Erwerbung der Neumark durch Askanier, „Forschungen zur Brandenbur¬gischen und Preusischen Geschichte” 1891, t. 4.
32.Niessen P., Die staatsrechtlichen Verhätnisse Poommerns in den Jahren 1180–1214, „Baltische Studien”. Neue Folge 1913, t. 17.
33.Niessen P., Geschichte der Neumark im Zeitalter ihrer Entstehung und Besiedlung, Landsberg 1905.
34.Nowacki B., Przemysł I, Poznań 2003.
35.Petersohn J., Der südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen Kräftespiel des Reiches, Polens und Dänemarks vom 10. bis 13. Jahrhundert. Mission – Kirchenorganisation – Kultpolitik, Köln–Wien 1979.
36.Przybył M., Władysław Laskonogi, Poznań 2002.
37.Rachfahl F., Der Ursprung des brandenburgisch-pommerschen Lehnverhältnisses, „For¬schungen zur Brandenburgischen und Preusischen Geschichte” 1892, t. 5, s. 51–84.
38.Randt E., Grenzbeziehungen der schlesischen Piasten Herzog Heinrich I. und Herzog Heinrich II. mit Barnim I. von Pommern-Stettin und dem Bistum Kammin, „Zeit¬schrift des Vereins für Geschichte Schlesiens” 1931, t. 65.
39.Renn G., Die Bedeutung des Namens: Pommern und die Bezeichnungen für das heutige Pommern in der Geschichte, Greifswald 1937.
40.Rörig F., Die Schlacht bei Bornhöved 1227, „Zeitschrift des Vereins für Lübeckische Geschichte und Altermskunde” 1928, t. 24, s. 281–299.
41.Rymar E., Historia polityczna i społeczna Nowej Marchii w średniowieczu (do 1535), Gorzów Wielkopolski 2015.
42.Rymar E., Między układem kremmeńskim i landyńskim (1236–1250). Wojna Pomorza Zachodniego z Rugią i i Brandenburgią, „Roczniki Historyczne” 1987, t. 53.
43.Rymar E., Próba identyfikacji Jakuba Kaszuby, zabójcy króla Przemysła II w powiąza¬niu z ekspansją brandenburską na północne obszary Wielkopolski, w: Niemcy–Pol¬ska w średniowieczu, Poznań 1996, s. 203–224.
44.Rymar E., Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 2005 (wyd. II popr.).
45.Rymar E., Stosunki Przemysła II z margrabiami brandenburskimi ze starszej linii askań¬skiej w latach 1279–1296, w: Przemysł II. Odnowienie Królestwa Polskiego, red. J. Krzyżaniakowa, Poznań 1997.
46.Rymar E., Wielkie Pomorze obszarem lennym margrabiów brandenburskich z dynastii askańskiej (trybutarnym rzeszy Niemieckiej), „Roczniki Historyczne” 1996, t. 62.
47.Rymar E., Władcy Brandenburgii na dzisiejszych ziemiach polskich, zwłaszcza w Nowej Marchii i na Pomorzu w latach 1200–1319 (itinerarium), „Rocznik Słupski” 1991.
48.Rymar E., Zaprowadzenie lennego zwierzchnictwa brandenburskiego nad księstwem Barnima I zachodniopomorskiego (1232–1235), w: Opuscula minora in memoriam Iosepho Spors, Słupsk 1993, s. 119–138.
49.Smoliński M., Polityka zachodnia księcia gdańsko-pomorskiego Świętopełka, Gdańsk 2000.
50.Spors J., Agresja brandenburska wobec Wielkopolski do 1278 roku, „Roczniki Histo¬ryczne” 1974, nr 40, s. 107–141.
51.Spors J., Ośrodki stołeczne państwa zachodniopomorskiego w XII i pierwszej połowie XIII w., „Materiały Zachodniopomorskie” 1981, t. 27.
52.Swieżawski A., Przemysł – król Polski, Warszawa 2006.
53.Śliwiński B., Poczet książąt gdańskich. Dynastia Sobiesławowiców w XII–XIII wieku, Gdańsk 1997.
54.Wehrmann M., Vom Kriege Brandenburgs und Pommerns in den Jahren 1283–1284, „Monatsblätter der Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde” 1903, t. 17.
55.Zdrenka J., Polityka zagraniczna książąt szczecińskich w latach 1295–1411, Słupsk 1987.
56.Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, Warszawa 1997 (wyd. II).
57.Zickermann F., Das Lehnverhältnis zwischen Brandenburg und Pommern im dreizehn¬ten und vierzenten Jahrhundert, „Forschungen zur Brandenburgischen und Preusi¬schen Geschichte” 1891, t. 4, s. 1–120.