Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2017.2-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 2 2017
Jeden z dziesięciu. Pomorskie kontyngenty dla Krzywoustego według relacji Herborda

Autorzy: Paweł Babij
Uniwersytet Wrocławski
Słowa kluczowe: wczesnośredniowieczne Pomorze organizacja sił zbrojnych wybranieckie pospolite ruszenie ekspedycyjne pospolite ruszenie hagiografia
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:24 (43-66)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł traktuje o interpretacji relacji Herborda, w którym autor jednego z żywotów św. Ottona opisał wymiar kontyngentów wojskowych, jakie Pomorzanie mieli dostarczać Bolesławowi III. Istnieją trzy zasadnicze interpretacje tego przekazu. Pierwsza oparta jest na rozumieniu sformułowania patres familias jako warstwy możnych. Zgodnie z drugą byli oni grupą niewolnych wojowników wyspecjalizowanych w wyprawach łupieżczych. Zdaniem autora najwłaściwsze będzie jednak dosłowne rozumienie tekstu Herborda. Wymiar pomorskich kontyngentów najczęściej porównywano z realiami monarchii karolińskiej i ottońskiej. Warto odnieść się też do materiału porównawczego z obszaru Danii i Połabia. Duńska organizacja sił zbrojnych znała ekspedycyjne pospolite ruszenie o charakterze morskim. Słowianie Połabscy również mobilizowali oddziały na zasadzie terytorialnej, jednak nie wiadomo, czy było to wybranieckie pospolite ruszenie tak samo jak na Pomorzu. Liczba 1/10 wydaje się prawdopodobna, jednak należy pamiętać, że Herbord był hagiografem i bardziej zależało mu na symbolicznym znaczeniu liczb niż ich dokładności.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Annales Corbeienses, red. G.H. Pertz, w: Monumenta Germaniae Historica SS, t. 3, 1839.
2.Anonima tzw. Galla Kronika, czyli dzieje książąt i władców polskich, wyd. K. Maleczyń¬ski, Monumenta Poloniae Historica Series Nova, t. 2, Kraków 1952.
3.Gall Anonim, Kronika polska, przeł. R. Grodecki, wstęp i oprac. M. Plezia, Wrocław.
4.Helmolda Kronika Słowian, tłum. J. Matuszewski, wstęp i komentarz J. Strzelczyk, War¬szawa 1974.
5.Helmoldi presbyteri bozoviensis Chronica Slavorum, red. B. Schmeidler, Monumenta Germaniae Historica Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum 1937, t. 32.
6.Herbord, Dialog o życiu św. Ottona biskupa bamberskiego, Monumenta Poloniae Histo¬rica Series Nova, t. 7, cz. 3, wyd. Jan Wikarjak, wstęp i oprac. K. Liman, Warszawa 1969.
7.Relacja Ibrahima ibn Jakuba z podróży do krajów słowiańskich w przekładzie Al-Bekrie¬go, wyd. T. Kowalski, Monumenta Poloniae Historica, Pomniki Dziejowe Polski, t. 1, Kraków 1946.
8.[Thietmar] Kronika Thietmara, tłum. M.Z. Jedlicki, na podst. wydania z 1953, Kraków 2005.
9.Widukindi monachi Corbeiensis Rerum gestarum Saxonicarum libri tres, red. G. Waitz, recognovit P. Hirsch, Monumenta Germaniae Historica Scriptores rerum Germani¬carum in usum scholarum 60 (1935).
10.Literatura
11.Bachrach B., Early Carolingian Warfare. Prelude to Empire, Philadelphia 2001.
12.Bachrach B., Merovingian Military Organization, Minneapolis 1972.
13.Bachrach D.S., Warfare in Tenth-Century Germany, Woodbridge 2012.
14.Bogacki M., Przemiany w wojskowości polskiej od połowy X wieku do 1138 roku. Kształt i organizacja armii, Toruń 2007.
15.Fleckenstein J., Zum Problem der agrarii milites bei Widukind von Corvey, w: Ordnun¬gen und formende Kräfte des Mittelalters. Ausgewählte Beiträge, Göttingen 1989, s. 315–332.
16.Foote P.G., Wilson D.M., Wikingowie, Warszawa 1975.
17.Ginter K., Problem drużyny wczesnośredniowiecznej w Polsce, w: Kopijnicy, szyprowie, tenutariusze, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2002 (= „Gdańskie Studia z Dziejów Średniowiecza”, nr 8), s. 51–74.
18.Grabski A.F., Polska sztuka wojenna w okresie wczesnofeudalnym, Warszawa 1959.
19.Labuda G., Przeobrażenia w organizacji polskich sil zbrojnych w XI wieku, w: Pax et bellum, red. K. Olejnik, Poznań 1993, s. 87–110.
20.Lund N., Danish Military Organisation, w: The Battle of Maldon: Fiction and Fact, red. J. Cooper, London 1993, s. 109–126.
21.Lund N., The armies of Swein Forkbeard and Cnut. Leding or lið, „Anglo-Saxon England”, t. 15, Cambridge 1986, s. 105–118.
22.Łowmiański H., Początki Polski, t. III, Warszawa 1967.
23.Łowmiański H., Podstawy gospodarcze kształtowania się państw słowiańskich, Warsza¬wa 1953.
24.Malmros R., Leiðangr in Old Norse court poetry, w: Maritime Warfare in Northern Eu¬rope. Technology, organisation, logistics and administration 500 BC – 1500 AD, red. A. Nørgård Jørgensen, J. Pind, L. Jørgensen, B. Clausen, Copenhagen 2002, s. 277–286.
25.Michałowska T., Literatura polskiego średniowiecza. Leksykon, Warszawa 2011.
26.Nadolski A., Polskie siły zbrojne w czasach Bolesława Chrobrego: zarys strategii i tak¬tyki, Łódź–Wrocław 1956.
27.Nadolski A., Polskie siły zbrojne i sztuka wojenna w początkach państwa polskiego, w: Początki państwa polskiego. Księga tysiąclecia, red. K. Tymieniecki, Poznań 1962, t. I, s. 187–212.
28.Nadolski A., Siły zbrojne i sztuka wojenna, w: Słownik Starożytności Słowiańskich, t. V: S–Ś, red. G. Labuda, Z. Stieber, Wrocław 1975, s. 182–184.
29.Polska Technika Wojskowa do 1500 r., red. A. Nadolski, Warszawa 1994.
30.Reuter T., The recruitment of armies in the Early Middle Ages: what can we know?, w: Military Aspects of Scandinavian Society in a European Perspective, AD 1–1300, Copenhagen 1997, s. 25–31.
31.Rosik S., Conversio gentis Pomeranorum: studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek), Wrocław 2010.
32.Schlesinger W., Burgen und Burgbezirke. Beobachtungen im mitteldeutschen Osten, w: Von Land und Kultur: Beiträge zur Geschichte des mitteldeutschen Ostens, zum 70. Geburtstag R. Kötzschkes, red. W. Emmerich, Leipzig 1937, s. 77–105.
33.Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna: antologia tekstów źródłowych, red. G. Labuda, Poznań 2003.
34.Springer M., Agrarii milites, „Historische Kommission für Niedersachsen und Bremen: Niedersächsisches Jahrbuch für Landesgeschichte. Organ des Historischen Vereins für Niedersachsen in Hannover”, cz. 66, Hannover 1994, s. 129–166.
35.Strzelczyk J., Witeź, w: Słownik Starożytności Słowiańskich, t. VI: T–W, red. G. Labuda, Z. Stieber, Wrocław 1977, 1980, s. 503–504.
36.Tworkowski P., Drużyna konna – charakterystyczny element sztuki wojennej Słowian czy mit historiograficzny, w: „Migracje. Podróże w dziejach”. Starożytność i średnio¬wiecze. Mare Integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego, t. VII, red. M. Franz, K. Kościelniak, Z. Pilarczyk, Toruń 2014, s. 284–300.
37.Tymieniecki K., Kształtowanie się społeczeństwa średniowiecznego (Polska na tle Sło¬wiańszczyzny zachodniej). Tom II. Społeczeństwo Słowian lechickich (Ród i ple¬mię), Poznań 1996 [pierwsze wyd., Poznań 1928].
38.Wasilewski T., O służbie wojskowej ludności wiejskiej i składzie społecznym wojsk kon¬nych i pieszych we wczesnym średniowieczu polskim, „Przegląd Historyczny” 1960, t. 51, z. 1, s. 1–21.
39.Werner K.F., Heeresorganisation und Kriegführung im deutschen Königreich des 10. Und 11. Jahrhunderts, w: Ordinamenti militari in occidente nell‘alto medioevo. 30 marzo – 5 aprile 1967, t. II, Spoleto 1968, s. 791–843.
40.Wojciechowski L., Wyprawy łupieskie w Słowiańszczyźnie Zachodniej w X–XII w., „Roczniki Humanistyczne” 1983, t. XXXI, z. 2, s. 19–83.
41.Wybranowski D., Geneza i podstawy gospodarcze rycerstwa Pomorza Zachodniego do początku XIII wieku, w: Pomorze militarne XII–XXI wiek. Część II. Materiały z se¬sji naukowej zorganizowanej 14 marca 2005 w Zamku Książąt Pomorskich, red. K. Kozłowski, W. Wróblewski, Szczecin 2006, s. 163–185.
42.Wybranowski D., Organizacja wojskowa księstwa pomorskiego od XII do połowy XIII wieku, w: Pomorze militarne XII–XXI wiek. Materiały z sesji naukowej zorganizo¬wanej 27 listopada 2003 w Zamku Książąt Pomorskich, red. K. Kozłowski, E. Ry¬mar, Szczecin 2004, s. 201–228.
43.Zaborski A., Bilans i przyszłość badań nad tekstem Ibrahima ibn Jakuba, w: Ibrahim ibn Jakub i Tadeusz Kowalski w sześćdziesiątą rocznicę edycji. Materiały z konferencji naukowej Kraków, 10 maja 2006 r., red. A. Zaborski, Kraków 2008, s. 25–73.
44.Zientara B., Polityczne i kościelne związki Pomorza Zachodniego z Polską za Bolesława Krzywoustego, „Przegląd Historyczny” 1970, t. 61, z. 2, s. 192–232.