Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2017.2-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 2 2017
Chrystianizacja i budowa struktur kościelnych na Pomorzu Zachodnim do przełomu XII i XIII wieku. Zarys problemu

Autorzy: Piotr Piętkowski
Uniwersytet Wrocławski
Słowa kluczowe: Misja Ottona z Bambergu chrystianizacja Pomorza Zachodniego biskupstwo pomorskie dynastia Gryfitów
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:12 (31-42)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Dzięki wysiłkowi misyjnemu podjętemu na Pomorzu Zachodnim dwukrotnie (1124/1125 oraz w 1128 r.) przez biskupa bamberskiego Ottona położone zostały podwaliny pod nową prowincję kościelną. Na oficjalne powołanie do życia tamtejszej diecezji, najpewniej w wyniku zawirowań politycznych, należało poczekać jeszcze kilka lat. Dopiero decyzją papieża Innocentego II z 1140 roku ustanowiono biskupstwo pomorskie, którego pierwszym ordynariuszem został duchowny o imieniu Adalbert, uczestnik obu ottonowych misji. Tym samym rozpoczął się dalszy proces budowy struktur kościelnych w obrębie władztwa Gryfitów. Dzieło to kontynuowali następcy Adalberta – Konrad I, Zygfryd oraz Sygwin. Jak wykazują źródła pochodzące z epoki, jednymi z najważniejszym zadań, które stały przed nimi, była dalsza chrystianizacja ludności, budowanie nowych kościołów, a także zakładanie i opieka nad istniejącymi już klasztorami. W 1176 roku decyzją księcia Kazimierza I stolica biskupia przeniesiona została do Kamienia Pomorskiego. Od tego momentu można też zaobserwować proces zmiany tytulatury tamtejszego biskupstwa, który też jest powiązany ze wzrostem znaczenia miejscowych ordynariuszy. Na przełomie XII i XIII wieku diecezja pomorska zmieniła się już oficjalnie w biskupstwo kamieńskie.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Ebo, Żywot św. Ottona biskupa bamberskiego, Monumenta Poloniae Historica Nova Se¬ries, t. 7, cz. 2, wyd. K. Liman, J. Wikarjak, Warszawa 1969.
2.Pommersches Urkundenbuch, t. 1, cz. 1, red. R. Klempin, Stettin 1868.
3.Saxonis Gesta Danorum, ks. XIV, t. 1, wyd. J. Orlik, H. Raeder, Hauniae 1931.
4.Opracowania
5.Błaszczyk T., Biskupi diecezji lubuskiej i pomorskiej do końca XII wieku, w: Kościół na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej w XII wieku, red. Z. Lec, A. Put, Szczecin 2008, s. 68–76.
6.Bobowski K., Uwagi dotyczące sieci klasztorów na Pomorzu zachodnim w okresie średniowiecza, w: Pomorze słowiańskie i jego sąsiedzi X–XV w., red. J. Huziński, Gdańsk 1995, s. 9–18.
7.Boroń P., Nieudane próby chrystianizacji plemion słowiańskich, w: Kościół w monarchii Przemyślidów i Piastów, red. J. Dobosz, Poznań 2009, s. 23–35.
8.Dziewulski W., Biskup pomorski Wojciech (próba charakterystyki), „Zapiski Historycz¬ne” 1957, nr 23, z. 4, s. 7–42.
9.Labuda G., Historia Kaszubów w dziejach Pomorza, t. 1 Czasy średniowieczne, Gdańsk 2006.
10.Labuda G., Zamierzenia organizacji diecezjalnej na Pomorzu w roku 1123 (przed misją chrystianizacyjną biskupa Ottona z Bambergu), w: Instantia est mater doctrinae: księga jubileuszowa prof. dr. hab. Władysława Filipowiaka, red. E. Wilgocki et al., Szczecin 2001, s. 327–335.
11.Leciejewicz L., Gdzie zostały umieszczone pierwsze siedziby biskupie na Pomorzu?, w: Z dziejów chrześcijaństwa na Pomorzu / Aus der Geschichte des Christentums in Pommern, red. L. von Zitzewitz, Kulice 2001 (= Zeszyty Kulickie / Külzer Hefte 2), s. 17–34.
12.Myśliński K., Polska wobec Słowian Połabskich do końca wieku XII, Lublin 1993.
13.Petersohn J., Der südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen Kräftespiel des Reichs, Polens und Dänemarks vom 10. bis 13. Jahrhundert. Mission – Kirchenorganisa¬tion – Kultpolitik, Köln 1979.
14.Piętkowski P., Adalbert – pierwszy biskup pomorski, w: Jednostka w czasach przełomu, człowiek wobec zmiany… Społeczeństwo – Kultura – Religia – Gospodarka – Poli¬tyka – Życie codzienne, red. A. Marzec, Kraków 2012, s. 85–106.
15.Piętkowski P., Biskupstwo pomorskie jako początek biskupstwa kamieńskiego, Wrocław 2015.
16.Piętkowski P., Dokumenty biskupa kamieńskiego Sygwina (1191–1219 r.), w: Orbis homi¬num: civitas, potestas, universitas. W kręgu badań nad kształtowaniem cywilizacji w wiekach średnich, red. M. Goliński, S. Rosik, Wrocław 2016, s. 83–96.
17.Prokop K.R., Biskupi zachodniopomorscy, Koszalin 2003.
18.Prokop K.R., Spór o przynależność metropolitalną i egzempcję biskupstwa kamieńskiego (XII–XIV w.), „Przegląd Zachodniopomorski” 2005, z. 4, s. 7–29.
19.Rębkowski M., Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne, Szcze¬cin 2007.
20.Rosik S., Conversio gentis Pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek), Wrocław 2010.
21.Rosik S., Reinbern – Salsae Cholbergiensis aecclesiae episcopus, w: Salsa Cholbergien¬sis Kołobrzeg w Średniowieczu, red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg 2000, s. 85–93.
22.Rusakiewicz M., „Matrona nobilissima et christianissima”? Żona Warcisława I a pro¬blem chrystianizacji Pomorza, w: Jednostka w czasach przełomu, człowiek wobec zmiany… Społeczeństwo – Kultura – Religia – Gospodarka – Polityka – Życie co¬dzienne, red. A. Marzec, Kraków 2012, s. 75–84.
23.Rymar E., Prałatura kapituły kamieńskiej XII–XVI wieku. Część I: Prepozyci, „Przegląd Zachodniopomorski” 2009, z. 1, s. 5–30.
24.Silnicki T., Początki chrześcijaństwa i organizacji kościelnej na Pomorzu, w: T. Silnicki, Z dziejów Kościoła w Polsce, Warszawa 1960, s. 105–200.
25.Sikorski D.A., Kościół w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Rozważania nad granicami poznania historycznego, Poznań 2013.
26.Smoliński M., Między dwoma organizmami państwowymi – biskup kamieński Herman von Gleichen i jego stosunki z książętami Pomorza Zachodniego oraz margrabiami brandenburskimi, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2014, nr 3 (7), s. 25–44.
27.Suchodolski S., Moneta możnowładcza i kościelna w Polsce wczesnośredniowiecznej, Wrocław–Warszawa–Kraków 1987.
28.Tyc T., Polska a Pomorze za Krzywoustego, „Roczniki Historyczne” 1926, t. 2, s. 1–36.
29.Walachowicz J., Biskupstwo zachodniopomorskie do 1188 roku, w: Dawne prawo i myśl polityczna, red. M. Malec, W. Uruszczak, Kraków 1995, s. 109–117.
30.Walicki J., Przynależność metropolitalna biskupstwa kamieńskiego i lubuskiego na tle rywalizacji Magdeburga i Gniezna, Lublin 1960.
31.Weiss A., Przynależność metropolitalna biskupstwa kamieńskiego ok. 1140 r., w: Z dzie¬jów chrześcijaństwa na Pomorzu / Aus der Geschichte des Christentums in Pom¬mern, red. L. von Zitzewitz, Kulice 2001 (= Zeszyty Kulickie / Külzer Hefte 2), s. 79–91.
32.Wejman G., Sytuacja kościoła w Kamieniu Pomorskim, w: Kościół na Pomorzu Zachod¬nim i Ziemi Lubuskiej w XII wieku, red. Z. Lec, A. Put, Szczecin 2008, s. 77–100.
33.Zachorowski S., Rozwój i ustrój kapituł polskich w wiekach średnich, wyd. 2, Kraków 2005.
34.Zientara B., Polityczne i kościelne związki Pomorza Zachodniego z Polską za Bolesława Krzywoustego, „Przegląd Historyczny” 1970, t. 61, z. 2, s. 192–232.