Przegląd Zachodniopomorski

ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2017.1-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 1 2017
ZAŁOŻENIE BISKUPSTWA POMORSKIEGO WEDŁUG AUGUSTYNA ZE STARGARDU

Autorzy: Monika Rusakiewicz
Słowa kluczowe: Augustyn ze Stargardu chrystianizacja Pomorze biskupstwo pomorskie XIV wiek
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:13 (21-33)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Tematem artykułu jest obraz początków biskupstwa pomorskiego przedstawiony w powstałym w XIV wieku tzw. Protocollum Augustyna ze Stargardu. Autor stworzył dzieło mające udowodnić, że zarówno pomorskie biskupstwo, jak i całe Pomorze nie były nigdy podporządkowane Polsce, a powstanie tegoż utworu związane było z kościelnym konfliktem gnieźnieńsko-pomorskim. W celu udowodnienia swojej tezy Augustyn przedstawił argumenty zaczerpnięte ze znanych ówcześnie przekazów o przeszłości Polski i Pomorza, opisując – pośród wielu innych wątków – przebieg misji chrystianizacyjnej na Pomorzu przeprowadzonej przez Ottona z Bambergu. Motyw założenia biskupstwa na Pomorzu jest kluczowy dla całości narracji, gdyż schematycznie przedstawia podstawowe założenia Augustyna dotyczące niezależności biskupstwa pomorskiego od Polski. Znajdujące się w przekazach źródłowych wzmianki o stolicach biskupstwa przełożył Augustyn na opowieść o potrójnym jego założeniu. Według tej koncepcji za ustanowienie biskupstwa odpowiedzialny był Otton z Bambergu, który wyznaczył Wolin na jego stolicę. Znana z Kroniki Helmolda wzmianka o biskupstwie uznamskim była według Augustyna dowodem na przeniesienie stolicy biskupstwa na wyspę Uznam, o czym zadecydowali pomorscy możni na zjeździe zwołanym przez księcia Warcisława I. Natomiast przeniesienie stolicy biskupstwa do Kamienia było według Augustyna trzecim i ostatecznym jego ustanowieniem, zatwierdzonym przez papieża. Zarysowane w ten sposób korzenie pomorskiego biskupstwa wskazują na trzy elementy je kształtujące: po pierwsze działalność Apostoła Pomorzan, czyli Ottona z Bambergu, po drugie dobrowolna decyzja Pomorzan o przyjęciu chrztu, a po trzecie zaś papieskie zatwierdzenie ustanowienia siedziby biskupa w Kamieniu. Opowieść o symbolicznym potrójnym założeniu biskupstwa miała zatem w narracji Augustyna podkreślić jego niezwykłe początki, a tym samym potwierdzić prawo do niezależności od Polski.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Augustyn ze Stargardu zwany niegdyś Angelusem, Protokół. Kamieńska Kronika-Rodowód Książąt Pomorskich, tzw. Stargardzka Genealogia, wyd. E. Rymar, tłum. E. Buszewicz, Stargard 2008, s. 35–95.
2.Die Prüfeninger Vita Bischof Ottos I. von Bamberg nach der Fassung des Groβen Österreichischen Legendars, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, wyd. J. Petersohn, Hannover 1999.
3.Ebonis Vita S. Ottonis Episcopi Babenbergensis, w: Monumenta Poloniae Historica, Series Nova, t. 7, cz. 2, oprac. K. Liman, J. Wikarjak, Warszawa 1969.
4.Helmoldi presbyteri bozoviensis Cronica Slavorum, w: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum, wyd. B. Schmeidler, Hannoverae 1937.
5.Notula satis notabilis de Pomeranorum, Stetinensium, ac Rugie principatu. Eine Pommersche Streitschrift des vierzehnten Jahrhunderts. Aus einer Handschrift Palthens mitgetheilt von J.G.L. Kosegarten, „Baltische Studien”, Jg. 17, H. 1/2, 1858/1859, s. 103–140.
6.Pommersches Urkundenbuch, t. 1, red. R. Klempin, Stettin 1868.
7.Boroń P., Słowiańskie wiece plemienne, Katowice 1999.
8.Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990.
9.Historia Pomorza, red. G. Labuda, t. 1, cz. 2, Poznań 1972.
10.Liman K., Stan badań nad żywotami świętego Ottona z Bambergu, „Studia Źródłoznawcze” 1958, nr 3, s. 23–47.
11.Modzelewski K., Pogańskie sacrum w ustroju i topografii najstarszych miast słowiańskich, w: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki, Warszawa 2010, s. 144–162.
12.Morawiec J., Wolin w średniowiecznej tradycji skandynawskiej, Kraków 2010.
13.Petersohn J., Der südliche Ostseeraum im kirchlich-politischen Kräftespiel des Reichs, Polens und Dänemarks vom 10. bis 13. Jahrhundert. Mission – Kirchenorganisation – Kultpolitik, Böhlau 1979.
14.Piskorski J.M., Państwo pierwszych Gryfitów (do 1220 r.), w: Pomorze Zachodnie poprzez wieki, red. J.M. Piskorski, Szczecin 1999.
15.Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiary. Historia i filozofia w myśli średniowiecza, Warszawa 2009.
16.Rębkowski M., Chrystianizacja Pomorza Zachodniego. Studium archeologiczne, Szczecin 2007.
17.Rosik S., Bolesław Krzywousty, Wrocław 2013.
18.Rosik S., Conversio gentis Pomeranorum. Studium świadectwa o wydarzeniu (XII wiek), Wrocław 2010.
19.Rusakiewicz M., Wineta. Korzenie legendy i jej recepcja w historiografii zachodniopomorskiej do XVI wieku [w druku].
20.Rymar E., Rodowód książąt pomorskich, t. 1, Szczecin 1995.
21.Strzelczyk J., Bolesław Krzywousty i Otton z Bambergu, w: Pomorze Zachodnie w tysiącleciu, red. P. Bartnik, K. Kozłowski, Szczecin 2000, s. 47–68.
22.Ślaski K., Słowianie Zachodni na Bałtyku w VII–XIII wieku, Gdańsk 1969.
23.Walczak R., „Protocollum” Augustianina-eremity zwanego Angelusem ze Stargardu. O polsko-pomorskich związkach historiograficznych w średniowieczu, Poznań 1991.