Przegląd Zachodniopomorski

ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2020.2-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 2 2020
Odświętne i oficjalne – listy i inne teksty gratulacyjne placówek edukacyjnych obszaru kultury niemieckojęzycznej w wieku XVIII na przykładzie Gimnazjów Akademickich w Szczecinie i Gdańsku (wybór tekstów źródłowych wraz z komentarzem, transkrypcją i przekładem)

Autorzy: Jacek Pokrzywnicki
Słowa kluczowe: Gimnazjum Akademickie − Szczecin Gimnazjum Akademickie – Gdańsk Acta iubliaei secundi Gymnasii Gedanensis list gratulacyjny programma transkrypcja przekład Respublica litteraria
Data publikacji całości:2020
Liczba stron:24 (95-118)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Poniższy tekst tworzą wybrane fragmenty oficjalnej łacińskiej korespondencji między Gimnazjum Akademickim w Szczecinie a, obchodzącym w roku 1758 dwusetny jubileusz, Gimnazjum Akademickim w Gdańsku. Teksty te zostały wydrukowane w Gdańsku, zapewne na przełomie 1758 i 1759 roku, w specjalnym wydawnictwie jubileuszowym Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis… Ich autorem jest zapewne ówczesny rektor szkoły szczecińskiej Heinrich Moritz Titz. Od strony formalnej mamy do czynienia z listem gratulacyjnym (jednym z dwóch nadesłanych oficjalnie przez szczecinian do Gdańska), który prezentuje reakcję wspólnoty szkolnej na gdański jubileusz. W przesyłce znalazło się też programma, które można rozumieć jako „ogłoszenie” o gdańskim jubileuszu, kierowane przez wspólnotę profesorów Akademickiego Gimnazjum w Szczecinie do uczniów z ich szkoły i do prominentnych członków lokalnej wspólnoty miejskiej. Pisma te są przykładem instytucjonalnych kontaktów w ramach Respublica litteraria. Zostały przetranskrybowane i przełożone na język polski. Poprzedza je wstęp, w którym skomentowałem ich treść i formę, a także podjąłem próbę wyjaśnienia roli tej korespondencji pośród innych podobnych od strony formalnej tekstów gratulacyjnych, licznie reprezentowanych w gdańskich Acta iubilaei secundi…
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.[Bertling, Ernst August]. „|Praefatio”. W: Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis anno Domini MDCCLVIII, die XIII Iunii sollemniter celebrati, publicis impensis
2.prelo subiecta, red. Ernst August Bertling, 3–40. Danzig: Schreiber, Thomas Johannes [post 13 VI 1758]. Dostęp 5.09.2018. http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?
3.id=21835&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=.
4.Bertling, Ernst August, red. Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis anno Domini MDCCLVIII, die XIII Iunii sollemniter celebrati, publicis impensis prelo subiecta.
5.Danzig: Schreiber, Thomas Johannes [post 13 VI 1758]. Dostęp 5.09.2018. http://pbc.gda.pl/dlibra/docmetadata?id=21835&from=&dirids=1&ver_id=&lp=1&QI=.
6.„Praefatio/Wstęp”, opracował/tłumaczył Roman Dzięgielewski. W: Gdańskie Gimnazjum Akademickie, red. Zbigniew Nowak, 124–94. T. 3. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
7.Borysowska, Agnieszka, red. Zbiory specjalne w bibliotekach polskich. Problematyka badawcza i organizacyjna. Seria „Bibliotekarza Zachodniopomorskiego” T. 14.
8.Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2015. Dostęp: 02.05.2020. http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/publication/35415.
9.Bots, Johannes A. H., Françoise Waquet. La République Des Lettres. Paris: Belin, 1997.
10.Büchler, Johann. Thesaurus conscribendarum epistolarum novus et utilissimus, ex variis optimisque auctoribus desumptus; praeceptis quidem paucis comprehensus, exemplis vero plurimis e M.T. Ciceronis libris illustratus et nunc primum editus […]. Coloniae Agrippinae: Bernard Gualther, 1605. Dostęp: 16.07.2020. https://reader.digitale-sammlungen.de/de/fs1/object/display/bsb10402367_00005.html.
11.Bülow, Gottfried von. „Oelrichs, Johann Carl Conrad”. W: Allgemeine Deutsche Biographie, red. Lilienhorn, Rochus Freiherr von i in., 318–924. T. 24. Leipzig: Duncker
12.und Humblot, 1887. Dostęp: 04.09.2018. https://www.deutsche-biographie.de/pnd11899963X.html.
13.Catalogus Reliquiarum Bibliothecae domini Iohannis Caroli Conradi Oelrichs… (Berlolini: Petsch, August Wilhelm, 1800), XXVI–XXVII. Dostęp: 5.09.2018. https://
14.rds-tue.ibs-bw.de/link?id=490708188.
15.Catalogus lectionum et operarum publicarum in Athenaeo Gedanensi cursu annuo expediendarum, propositus Ianuario ineunte […]. Gedani: Schreiber, 1731/1733/1734 (sygn. PAN Biblioteki Gdańskiej: Ma 3927 8o; Od 17760 8o).
16.Cieślak, Edmund. „Wahl Jan (Johann) (1682–1757)”. W: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. Stanisław Gierszewski, Zbigniew Nowak, 405–406. T. 4:
17.R–Ż. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1997.
18.Dzięgielewski, Roman. „Wprowadzenie do tłumaczeń Acta Jubilaei Secundi…”. W: Gdańskie Gimnazjum Akademickie, red. Zbigniew Nowak, 115–9. T. 3. Gdańsk:
19.Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
20.Gierszewski, Stanisław, Zbigniew Nowak, red. Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. T. 4: R–Ż. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1997.
21.Grosses vollständiges universal Lexicon aller Wissenschafften und Künste. T. 44. Halle, Leipzig: Verlegts Johann Heinrich Zedler, 1745. Dostęp: 15.09.2018. https://opacplus.bsb-muenchen.de/search?id=13799493&db=100.
22.Günther, Otto. Katalog Der Danziger Stadtbibliothek. Cz. 2: Handschriften zur Geschichte Danzigs (Nachträge), Handschriften zur Geschichte von Ost- und Westpreussen, Handschriften zur Geschichte Polens et al. Danzig: Schroth und Kafemann, 1903.
23.Heineccius, Johann Gottlieb, Johann Matthias Gesner. Fundamenta stili cultioris: Adiectae annotationes Iohannis Matthiae Gesneri hac editione novis pluribus et numquam antea editis auctae. Lipsiae: Fritschii vidua, 1756. Dostęp: 31.08.2018. https://books.google.pl/books?id=2blXAAAAYAAJ.
24.Iunius, Melchior. Scholae rhetoricae de contexendarum epistularum ratione… Basileae: Waldkirch, 1588.
25.Kaczor, Dariusz. „Schröder, Christian Gabriel Von”. W: Encyklopedia Gdańska, red. Błażej Śliwiński, 915. Gdańsk: Fundacja Gdańska, 2012.
26.Korpanty, Józef, red. Słownik łacińsko-polski. Współpr. Dariusz Brodka, Antoni Bobrowski i in. T. 1–2. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2001–2003.
27.Lieberwirth, Rolf. „Heineccius (Eigentlich Heinecke), Johann Gottlieb”. W: Neue Deutsche Biographie, red. Otto Graf zu Stolberg-Wernigerode i in. 296–297. T. 8. Berlin: Duncker und Humboldt, 1969. Dostęp: 17.09.2018. https://www.deutsche-biographie.de/pnd100975321.html#ndbcontent.
28.Lilienhorn, Rochus Freiherr von i in., red. Allgemeine Deutsche Biographie. T. 24. Leipzig: Duncker und Humblot, 1887. Dostęp: 04.09.2018. https://www.deutsche-
29.-biographie.de/pnd11899963X.html#adbcontent.Mapping the Republic of Letters (on-line). Dostęp: 14.07.2020. http://republicofletters.stanford.edu.
30.Nowak, Zbigniew, red. Gdańskie Gimnazjum Akademickie. T. 3. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
31.Oelrichs, Johann C. C. Nachricht von seinen eigenen meist zum Druck fertigen Manuscripten und anderen in seiner Bibliothek vorhandenen, größesten Theils zum
32.Druck zubereiteten Handschriften, auch einer ansehnlichen Sammlung ungedruckter Briefe berühmter Gelehrten: In einigen Sendschreiben an einen auswärtigen Freund, auf dessen Verlangen mit einigen Anmerkungen. Frankfurt an der Oder: Strauß, Carl Gottlieb, 1785. Dostęp: 11.09.2018: https://books.google.pl/books?
33.id=2RRKAAAAcAAJ&hl=pl&pg=PP7#v=onepage&q&f=false.
34.Paluchowski, Piotr. „Bertling Ernst August”. W: Encyklopedia Gdańska, red. Błażej Śliwiński, 81–2. Gdańsk: Fundacja Gdańska, 2012.
35.Plezia, Marian, red. Słownik łacińsko-polski. Współpr. Irmina Lichońska, Irena Kazik-Zawadzka i in. Wyd. 2 reprint. T. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
36.Pokrzywnicki, Jacek. „Co może (do)powiedzieć neolatynista w kwestii gdańskiego oświecenia? Czyli o pracy z dawnymi zbiorami specjalnymi w Gdańsku”. W: Zbiory
37.specjalne w bibliotekach polskich. Problematyka badawcza i organizacyjna, red. Agnieszka Borysowska, 7–13. Seria „Bibliotekarza Zachodniopomorskiego” T. 14.
38.Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2015.
39.The Reach of the Republic of Letters. Literary and Learned Societies in Late Medieval and Early Modern Europe, red. Arjan van Dixhoorn, Susie Speakman Sutch. T. 1–2. London, Boston: Brill, 2008.
40.Schindling, Anton. „Junius, Melchior”. W: Neue Deutsche Biographie, red. Fritz Wagner i in. 690. T. 10. Berlin: Duncker & Humbolt, 1974. Dostęp: 16.09.2018. https://
41.www.deutsche-biographie.de/pnd117238996.html#ndbcontent.
42.Schmidt, Johann Benjamin. „Commentatio de ludis saecularibus Romanorum…”. W: Acta iubilaei secundi Gymnasii Gedanensis anno Domini MDCCLVIII, die XIII
43.Iunii sollemniter celebrati, publicis impensis prelo subiecta, red. Ernst A. Bertling, 117–22. Cz. 2. Danzig: Schreiber, Thomas Johannes, [post 13 VI 1758].
44.Śliwiński, Błażej, red. Encyklopedia Gdańska. Współpr. Mirosław Gliński i in. Gdańsk: Fundacja Gdańska, 2012.
45.Titiz, Heinrich Mauritz. De sanctitate iubilaeorum quaedam praefatur atque simul ad orationem saecularem de laetitia eruditorum […] in auditorio maiori habendam viros […], patronos […] Invitat… Sedini: Iohannes Friedrich Spiegel, 1744. Dostęp: 15.09.2018. http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/doccontent?id=25046.
46.Wernsdorff, Gottlieb, red. Himerii Sophistae, quae reperiri potuerunt, videlicet eclogae […] et declamationes. Una cum: Johann Christian Wernsdorff. Göttingen: Van den Hoeck und Ruprecht, 1790.
47.Wernsdorff, Johann Christian. „De prima hac editione Himerii cum narratione de vita et studiis ac moribus Gottlieb Wernsdorfii”. W: Himerii Sophistae, quae reperiri potuerunt, videlicet eclogae […] et declamationes, red. Gottlieb Wernsdorff, 10–50. Göttingen: Van den Hoeck und Ruprecht, 1790.