Przegląd Zachodniopomorski

ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2020.1-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / z. 1 2020
Francuscy emigranci w pruskiej kolonii Wymysłów w latach 1797-1800

Autorzy: Anna Łysiak-Łątkowska
Instytut Historii Uniwersytet Gdański
Słowa kluczowe: francuscy emigranci Stanislaw Jean de Boufflers Prusy Południowe Wymysłów pruska polityka kolonizacyjna
Data publikacji całości:2020
Liczba stron:19 (41-59)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Wymysłów Folwark wchodził w skład dóbr pabianickich, które do 1795r. należały do krakowskiej kapituły katedralnej. W wyniku II i III rozbioru Polski wraz z innymi terytoriami Rzeczypospolitej zostały zajęte przez Prusy. Weszły w skład utworzonych Prus Południowych, które stały się celem pruskiej akcji osadniczej. Przejęte majątki ziemskie podzielono na gospodarstwa tworząc nowe kolonie. Wymysłów był jedną z takich osad, która została utworzona w wyniku parcelacji Wymysłowa Folwark. Nie została ona jednak zasiedlona typowymi pruskimi osadnikami. Fryderyk Wilhelm II, król pruski, w 1796r. wyraził zgodę, aby podzielone na terenie Wymysłowa grunty zasiedlili francuscy emigranci opuszczający swój kraj z powodu rewolucji (1789-1799). Była to grupa arystokratów, wśród których znajdował się Stanislaw Jean de Boufflers. Nadanie ziemi przedstawicielom francuskiej arystokracji służyło nie tylko pruskiej polityce zasiedlania zajętych ziem, ale i stanowiło realizację jednego z założeń polityki władz pruskich wobec emigrantów z Francji. Dotyczyło ono rozdzielania uciekinierów, aby nie tworzyli większych skupisk w jednym miejscu. Był to także efekt nawiązanej znajomości i kontaktów S. J. de Boufflersa z królem pruskim. Artykuł przedstawia powstanie kolonii Wymysłów w ramach pruskiej akcji kolonizacyjnej i polityki emigracyjnej, zasad tworzenia i funkcjonowania nowych osad, porusza aspekty związane ze zjawiskiem emigracji francuskiej jako doświadczenia w wymiarze zbiorowym i indywidualnym oraz w kontekście rewolucyjnego prawodawstwa.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Źródła archiwalne
2.Archives Nationales France: série AF: archives du pouvoir exécutif 1789–1815, III: Directoire exécutif: Relations extérieures (an IV-an VIII), 76: Prusse (1792-an VIII), Prusse Correspondance des agents français à Berlin et en Suisse, Correspondance relative notamment aux Français émigrés en Prusse (an IV-an VII) dossier 318 (brak paginacji). série AF: archives du pouvoir exécutif 1789–1815, III: Directoire exécutif: Relations extérieures (an IV-an VIII), 74: Pologne (an II- an VI) dossier 301 (brak paginacji).
3.Archiwum Główne Akt Dawnych:
4.Der Zustand der Herrschaft Pabianice, deren Einziehung und künftige Verwaltung. 1796–1797, Generalne Dyrektorium Prus Południowych nr 1257, Seria: 1 Uniwersalia. Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej: Acta actorum capituli ecclesiae cathedralis Cracoviensis 26: 30 IX 1793 – 20 V 1803. Libri privilegiorum 5/5.
5.Inwentarz rewizji różnych dóbr wiejskich Krakowskiej Kapituły Katedralnej V/1847.
6.Archiwum Państwowe w Łodzi:
7.Zbiór rękopisów archiwalnych 1520–1914, Inwentarz włości pabianickiej 1737, Lustracja dóbr pabianickich kapituły krakowskiej z 1737 roku wraz z suplementum z 1743 roku.
8.Zbiór szczątków archiwów podworskich, Przywilej czyli zapis wieczysto-dzierżawczy folwarku Wymysłów (Ekonomia Pabianice).
9.Zbiór szczątków archiwów podworskich, Regestr kolonii Wymysłów.
10.Opracowania
11.Adamek, Robert, Tadeusz Nowak. Zarys dziejów Dobronia i okolicznych miejscowości do 1939 roku (wchodzących w skład obecnej gminy Dobroń). Łask–Dobroń: Zarząd Gminy Dobroń, 2000.
12.Baruch, Maksymilian. Pabianice, Rzgów i wsie okoliczne. Studia i szkice historyczne z dziejów dawnej włości kapituły krakowskiej w Sieradzkiem i Łęczyckiem. Pabianice 1930.
13.Boffa, Massimo, „Emigrées”. W: Dictionnaire critique de la Révolution Française, François Furet, Mona Ozouf, 346–354. Paris: Flamarion, 1988.
14.Carrell Sue. Introduction do La comtesse de Sabran et le chevalier de Boufflers, Le Lit bleu, correspondance 1777–1785, Sue Carell, 23–40. Paris: Tallendier, 2009.
15.Croze-Lemercier, Pierre de. Le Chevalier de Boufflers et La Comtesse de Sabran. Paris: Calman Lévy, 1894.
16.Croze-Lemecier, Pierre de, Gaston Maugras. Delphine de Sabran, marquise de Custine. Paris: Libraire Plon, 1912. Dostęp 22.01.2019. https://archive.org/details/delphinedesabra00maug/mode/2up.
17.Diesbach, Ghislain de. Histoire de l’émigration 1789-1814. Édition revue, corrigée, augmentée. Paris: Perrin, 1998.
18.Figlus, Tomasz, Staniek, Katarzyna. „Wielokulturowość wsi w wymiarze lokalnym na przykładzie gminy Dobroń”. Space-Society-Economy 20 (2017): 125–145.
19.Fijałek, Jan. Pabianice i włość pabianicka w drugiej połowie XVII i XVIII wieku. Łódź: Uniwersytet Łódzki, 1952.
20.Heike, Otto. 150 Jahre Schwabensiedlungen in Polen 1795–1945. Leverkusen: nakł. autora, 1979.
21.Hőpel, Thomas. „French Émigrés in Prussia”. W: The French Émigrés in Europe and the Struggle against Revolution 1789–1814, red. Kirsty Carpenter, Philip Mansel, 101–108. New York: St. Martin’s Press, 1999.
22.Ingleheart, Jennifer. Two Thousand Years of Solitude: Exile After Ovid. Oxford University Press, 2012.
23.Skrodzki, Eugeniusz. Wieczory piątkowe i inne gawędy, oprac. Mieczysław Opałek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1962.
24.Trouncer, Margaret. Oriflamme: Being the True Story of Madame de Sabran and Her
25.Lover the Chevalier de Boufflers During the Times of Marie-Antoinette and the Revolutio. London: MacDonald & Co, 1944.
26.Wąsicki, Jan. Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południowe 1793–1806. Studium historycznoprawne. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, 1957.
27.Woźniak, Krzysztof. Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866. Proces i jego interpretacje. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013.
28.Vincent-Yagüe Jara, Antonio José de. „El viaje del caballero de Boufflers a Senegal y sue correspondencie con Eleonore de Sabran (The journey of the chevalier de Boufflers to Senegal and his correspondence with Éléonore de Sabran)”. Estudios Románicos 21 (2012): 153–164.
29.Zajączkowski, Stanisław. „Opole chropskie. Przyczynek do genezy dawnych dóbr pabianickich kapituły krakowskiej. Rocznik Łódzki 5 (1961): 131–154.
30.Zajączkowski, Stanisław. „Lokacje wsi na prawie niemieckim w dobrach pabianickich kapituły krakowskiej”. Pabianiciana 3 (1995): 27–42.
31.„Mieszkał tu markiz i hrabiowie”. Życie Pabianic, 27.07.2013. Dostęp 18.11.2018. https://www.zyciepabianic.pl/informacje/historia/mieszkal-tu-markiz.html.