Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2016.4-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / z. 4 2016
„Bzik na punkcie mieszkania”, czyli mieszkanie i jego otoczenie w Prusach w latach 1871 – 1918

Authors: Dariusz Łukasiewicz
Keywords: Prussia housing sector industrialisation
Data publikacji całości:2016
Page range:50 (55-104)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

To have a roof over one’s head was an unattainable dream for many people in Prussia after 1871 in the era of industrialisation and urbanisation. The groups for whom that problem was the most acute were: peasants, agricultural labourers, labourers paid per day, factory workers, craftsmen, poorer white collar workers and low-ranking officials. The dwelling forms were strongly influenced by a growing phenomenon of pauperisation of lower urban classes, industrialisation, an enormous inflow of people into towns, inappropriate nutrition and an inadequate satisfaction of other basic needs. Yet, it was in the 19th century when the bourgeois cultural image of a friendly home was constructed, which has become a space of rest against the threats of the outside world and a basis for the present-day mass concept. But, at that time only members a tiny part of the society managed to get this friendly retreat; for the overwhelming majority their homes were just sleeping places.
Download file

Article file

Bibliography

1.Baranowski B., Wyposażenie wnętrz, w: Historia kultury materialnej Polski, t. 6, red. B. Baranowski, Wrocław 1979.
2.Benjamin W., Berlińskie dzieciństwo na przełomie wieków, Warszawa 2010.
3.Benjamin W., Pasaże, Kraków 2005
4.Benjamin W., Ulica jednokierunkowa, Warszawa 2011.
5.Born K.E., Preußen im deutschen Kaiserreich 1871–1918, w: Handbuch der preußischen Geschichte, Bd. 3, hrsg. v. W. Neugebauer, Berlin–New York 2001.
6.Burdziński C., Wielkopolska spółdzielczość mieszkaniowa w latach 1890–1945, w: 90 lat spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce (1890–1980), red. J. Topolski, Poznań 1982.
7.Corrodi M., Von Küchen und unfeinem Gerüchen. Auf dem Weg zu einer neuen Wohnkultur zwischen Gründerzeit und zweitem Weltkrieg, w: Die Küche. Lebenswelt, Nutzung, Perspektiven, hrsg. v. K. Spechtenhauser, Birkhäuser, Basel i in. 2006.
8.Craemer R., Der Kampf um die Volksordnung. Von den preußischen Volkspolitik, Hamburg 1933.
9.Eco U., Historia Brzydoty, Poznań 2007.
10.Engels F., W kwestii mieszkaniowej, w: tegoż, Dzieła wybrane, t. 1, Warszawa 1949.
11.Erbe M., Berlin im Kaiserreich (1871–1918), w: Geschichte Berlins, Bd. 2, hrsg. v. W. Ribbe, Berlin 2002.
12.Feist P.H., Geschichte der deutschen Kunst 1848–1890, Leipzig 1987.
13.Frevert U., Krankheit als politisches Problem. Soziale Unterschichten in Preußen zwischen medizinischer Polizei und staatlicher Sozialversicherung, Göttingen 1984.
14.Fuchs C.J., Wohnungsfrage, w: Die Entwicklung der deutschen Volkswirtschaftslehre im 19 Jahrhundert, T. 1, Leipzig 1908.
15.Fuhrmann B., Meteling W., Rajkay B., Weipert M., Geschichte des Wohnens von Mittelalter bis heute, Darmstadt 2008.
16.Gause F., Die Geschichte der Stadt Königsberg, Köln–Graz 1968.
17.Glapa A., Z zagadnień higieny, w: Kultura ludowa Wielkopolski, t. 2, red. J. Burszta, Poznań 1964.
18.Hausen K., Postęp techniczny, a praca kobiet w XIX w. Maszyna d o s zycia w świetle
19.historii społecznej, w: tejże, Porządek płci. Studia historyczne, Warszawa 2010.
20.Hauser A., Społeczna historia sztuki i literatury, t. 2, Warszawa 1974.
21.Hubbard W.H., Familiengeschichte. Materialien zu deutschen Familie seit dem Ende des 18. Jahrhunderts, München 1983.
22.Jedlicki J., Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Warszawa 2000.
23.Kocka J., Arbeitsverhältnisse und Arbeiterexistenen. Grundlagen der Klassenbildung im 19. Jahrhundert, Bonn 1990.
24.Korzeniowska W., Codzienność społeczności wsi rejencji opolskiej (1815–1914), Opole 1993.
25.Kuczynski J., Geschichte des Alltags des deutschen Volkes, Bd. 4, Berlin 1982.
26.Kukuryka S., Dorobek polskiej spółdzielczości mieszkaniowej, w: 90 lat spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce (1890–1980), red. J. Topolski, Poznań 1982.
27.Lindmayer J., Bytów w okresie przemian ustrojowo-prawnych i społeczno-gospodarczych Prus (1815–1918), w: Historia Bytowa, red. Z. Szultka, Bytów 1998.
28.Lottmann H.R., Juliusz Verne, Warszawa 1999.
29.Maćkowiak Z., Popow T., Klasycy marksizmu o kwestii mieszkaniowej, w: 90 lat spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce (1890–1980), red. J. Topolski, Poznań 1982.
30.Makowski E., Ruch robotniczy w Wielkopolsce. Zarys dziejów do roku 1981, Poznań 1984.
31.Matusik P., „Nadeszła epoka przejścia”. Nowoczesność w piśmiennictwie katolickim poznańskiego 1836–1871, Poznań 2011.
32.Matzerath H., Urbanisierung in Preußen 1815–1914, Stuttgart 1985.
33.Mumford L., Die Stadt. Geschichte und Ausblick, Köln 1963.
34.Nipperdey T., Deutsche Geschichte 1866–1918, München 1991.
35.Ostrowska-Kłębowska Z., Skuratowicz J., Architektura i budownictwo, w: Dzieje Poznania, t. 2: 1793–1918, red. J. Topolski, L. Trzeciakowski, Warszawa-Poznań 1994.
36.Parissien S., Historia wnętrz. Dom od roku 1700, Warszawa 2010.
37.Perrot M., Sposoby zamieszkiwania, w: tejże, Historia życia prywatnego, t. 4, Wrocław 1999.
38.Reulecke J., Die Mobilisierung der „Kräfte und Kapitale“ der Wandel der Lebensverhältnisse im Gefolge von Industrialisierung und Verstadterung, w: Geschichte des Wohnens, Bd. 3, hrsg. v. J. Reulecke, Stuttgart 1997.
39.Ritter G.A., Der Sozialstaat. Etstehung und Entwicklung im internationalen Verleich, München 1991.
40.Rybczyński W., Dom. Krótka historia idei, Gdańsk–Warszawa 1996.
41.Saldern A. von, Im Hause, zu Hause. Wohnen im Spannungsfeld von Gegebenheiten und Aneignungen, w: Geschichte des Wohnens, Bd. 3, hrsg. v. J. Reulecke, Stuttgart 1997.
42.Stażewski M., Dzieje Lęborka 1815–1918, w: Dzieje Lęborka, red. J. Borzyszkowski, Lębork–Gdańsk 2009.
43.Tilly R.H., Vom Zollverein zum Industriestaat. Die wirtschaftlich-soziale Entwicklung Deutschlands 1834 bis 1914, München 1990.
44.Trzeciakowski L., Warunki kształtowania się spółdzielczości polskiej w pod zaborem pruskim, w: 90 lat spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce (1890–1980), red. J. Topolski, Poznań 1982.
45.Turek-Kwiatkowska L., Życie codzienne w Szczecinie w latach 1800–1939, Szczecin 2012.
46.Vigarello G., Historia zdrowia i choroby, Warszawa 1997.
47.Weber M., Gospodarka i społeczeństwo, Warszawa 2002.
48.Wehler H.-U., Deutsche Gesellschaftsgeschichte 1849–1914, Bd. 3, München 1995.
49.Wierzchosławski S., Orzeł czarny i orzeł biały. Problemy modernizacji społeczeństwa polskiego prowincji Prusy Zachodnie w XIX i na początku XX w., Olsztyn 2011.
50.Wietog J., Der Wohnungsstandard der Unterschichten in Berlin, w: Arbeiterexistenz im 19. Jahrhundert. Lebensstandard und Lebensgestaltung deutscher Arbeiter und Handwerker, hrsg. v. W. Conze, U. Engelhardt, Stuttgart 1981.
51.Wischermann C., Wohnen in Hamburg vor dem Ersten Weltkrieg, Münster 1983.
52.Włodarczyk E., Rozwój przestrzenny i demograficzny miasta, w: Dzieje Szczecina 1806–1945, red. B. Wachowiak, Szczecin 1994.
53.Zimmermann C., Wohnen als sozialpolitische Herausforderung. Reformerisches Engagement und öffentliche Aufgaben, w: Geschichte des Wohnens, Bd. 3, hrsg. v. J. Reulecke, Stuttgart 1997.