Przegląd Zachodniopomorski


ISSN: 0552-4245     eISSN: 2353-3021    OAI    DOI: 10.18276/pz.2020.4-04
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / z. 4 2020
Jan Lembas (1914–2000). Chairman of the Presidium of the Voivodship National Council in Zielona Góra (1956–1973) and the Voivode of Zielona Góra (1973–1980)

Authors: Bohdan Halczak
Keywords: communism Poland Zielona Góra Province voivode
Data publikacji całości:2020
Page range:24 (81-104)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article shows the complex figure of Jan Lembas (1914–2000). A family member of the Polish Socialist Party (PPS), a member of the Home Army (AK), who came out of the family traditionally associated with the Polish Socialist Party (PPS) during the occupation, turned into an ardent communist after the war. He became a member of the party’s “nomenclature” and quickly made a career. As the head of state administration in Zielona Góra Province, in the years 1956–1980 he proved to be a good host. To a large extent thanks to his efforts, the previously neglected voivodeship developed. However, Jan Lembas was a widely disliked figure in the local community due to his difficult, despotic character and reluctant attitude towards the Catholic Church.
Download file

Article file

Bibliography

1.Law Acts
2.Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej, Dz. U. 1950,nr 14, poz. 130.
3.Sources
4.Archiwum Państwowe w Zielonej Górze
5.Akta Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze:
6.Protokół z przebiegu IV-ej Sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, odbytej w dniu 26 kwietnia 1952 r., sygn. 160.
7.Protokół Nr VI/56 z przebiegu VI-ej Sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, odbytej w dniach 25 i 26 października 1956 r., sygn. 168.
8.Protokół Nr VII/56 z przebiegu VII-ej Sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, odbytej w dniu 5 grudnia 1956 r., sygn. 168.
9.Akta Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Zielonej Górze:
10.Protokół nr 7 posiedzenia Egzekutywy KW PZPR w Zielonej Górze dnia 9.II.1951 r., sygn. 193.
11.Protokół nr 51 posiedzenia Egzekutywy KW PZPR w Zielonej Górze z dnia 15.XI.1956 r., sygn. 236.
12.Protokół nr 52 posiedzenia Egzekutywy KW PZPR w Zielonej Górze z dnia 24.XI.1956 r., sygn. 236.
13.Protokół nr 53 posiedzenia Egzekutywy KW PZPR w Zielonej Górze z dnia 30.XI.1956 r., sygn. 236.
14.Interviews
15.Wywiad z Józefem Grzelakiem, przeprowadzony dnia 8 grudnia 2016 r., w posiadaniu autora.
16.Wywiad z Marianem Kopijem, przeprowadzony dnia 15 grudnia 2016 r., w posiadaniu autora.
17.Wywiad z prof. Janiną Stankiewicz, przeprowadzony dnia 7 września 2017 r., w posiadaniu autora.
18.Wywiad z prof. Hieronimem Szczegółą, przeprowadzony dnia 24 listopada 2016 r., w posiadaniu autora.
19.Press
20.„Ob. Franciszek Grocholski – przewodniczącym WRN w Zielonej Górze – tow. Jan Lembas – sekretarzem”. Gazeta Zielonogórska, 30.04.1952, 1.
21.„Rezolucja pracowników Wojewódzkiego Urzędu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego”. Gazeta Zielonogórska, 25.10.1956, 7.
22.Literature
23.Bertram, Łukasz. „ Towarzysze p odróży. B ezpartyjni w polskiej elicie rządowej (1949–1956)”. In: „Polska Ludowa” 1944–1989 – wybrane problemy historii politycznej i społecznej, ed. Dorota Litwin-Lewandowska, Krzysztof Bałękowski, 49– 74. Lublin: Wydawnictwo Naukowe TYGIEL, 2016.
24.Dzwonkowski, Tadeusz. Wydarzenia zielonogórskie w 1960 roku. Poznań–Warszawa–Zielona Góra: Wyd. Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”, 2010.
25.Friszke, Andrzej. Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989. Warszawa: Wydawnictwo ISKRY, 2003.
26.Friszke, Andrzej. „Próba portretu zbiorowego aparatu partyjnego”. In: PZPR jako machina władzy, ed. Dariusz Stola, Krzysztof Persak, 55–74. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2012.
27.Friszke, Andrzej. „Rok 1956”. In: Centrum władzy w Polsce 1948–1970, ed. Andrzej Paczkowski, 167–214. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, 2003.
28.Halczak, Bohdan. „Podstawy prawne funkcjonowania administracji terenowej w Polsce w latach 1950–1956”. In: Prawo samorządu terytorialnego – doświadczenia, wyzwania i perspektywy. Lubuskie Forum Prawa Samorządu Terytorialnego, ed. Andrzej Bisztyga, Anna Chodorowska, Anna Feja-Paszkiewicz, 545–557. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2019.
29.Halczak, Bohdan. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w powiecie. Funkcjonowanie powiatowych instancji PZPR na przykładzie Zielonej Góry (1949–1989). Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2011.
30.Halczak, Bohdan. „Skład i zarys funkcjonowania Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze w latach 1950–1956”. Studia Prawnoustrojowe 48 (2020): 17–33.
31.Hekert, Anna. „Działalność Wiktorii Hetmańskiej w strukturach Polskiej Partii Robotniczej”. In: Studia z historii najnowszej Polski, ed. R. Łatka, M. Szumiło, 75–83. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2018.
32.Izdebski, Hubert. Historia administracji. Warszawa: LIBER, 2001.
33.Markiewicz, Marcin. Odwilż na prowincji. Białostocczyzna 1956–1960. Białystok–Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku, 2019.
34.Nowacka, Ewa. Samorząd terytorialny w systemie władzy publicznej w Polsce. Studium politycznoprawne. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1994.
35.Osękowski, Czesław. „Marzec 1968 na Ziemi Lubuskiej”. Studia Zachodnie 4 (1999): 227–239.
36.Osękowski, Czesław. „Październik 1956 r. w województwach zielonogórskim i szczecińskim”. In: Październik 1956 na Ziemiach Zachodnich i Północnych, ed. Wojciech Wrzesiński, 95–107. Wrocław: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.
37.Pietrzak, Marian. „Jan Lembas – wieloletni Przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, Wojewoda Zielonogórski (1914–2000)”. Studia Zielonogórskie VII (2001): 287–293.
38.Skobelski, Robert. Ziemie Zachodnie i Północne Polski w okresie realizacji planu sześcioletniego 1950–1955. Zielona Góra: Redakcja Wydawnictw Humanistyczno-Społecznych Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2002.
39.Szczegóła, Hieronim. „Powstanie rad narodowych na Ziemi Lubuskiej”. Rocznik Lubuski XI część 1 (1981): 123–143.
40.Szczegóła, Hieronim. Zielona Góra. Rozwój miasta w Polsce Ludowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1984.
41.Szumiło, Mirosław. „Kierownictwo Polskiej Partii Robotniczej (1944–1948) – portret historyczno-socjologiczny”. Kwartalnik Historyczny nr 2 (2014): 287–318.
42.Śmierzchalski-Wachocz, Dariusz. Partia komunistyczna wobec przejawów wiary katolickiej w swoich szeregach na Środkowym Nadodrzu 1945–1970. Ząbki: APOSTOLICUM, 2004.
43.Witkowski, Wojciech. Historia administracji w Polsce 1764–1989. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
44.Zaradny, Ryszard. Władza i społeczność Zielonej Góry w latach 1945–1975. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2009.