Uniwersytety na rubieżach - Konteksty semantyczne, historyczne, naukowe i edukacyjne

Celem artykułu jest analiza aktywności Uniwersytetu w Białymstoku jako uczelni wiodącej w regionie oraz będącej symbolem wspólnoty na wschodnim pograniczu budowanej na podstawie relacji i umowy – wolności działania i postępowania ponad granicami „narodowymi” i „państwowymi”, zgodnie z konstytutywnymi pryncypiami tradycyjnej kultury akademickiej. Cel artykułu jest ściśle powiązany z przyjętym założeniem. Być może w kontekście ciągłych reform i zmian, nowych zasad i przepisów, wielości instytucji kontrolujących uczelnie wyższe, szansą na rozwój szkolnictwa wyższego w Polsce na miarę XXI wieku są uniwersytety realizujące swoją misję zgodnie ze średniowieczną tradycją i ideą studium generale i równocześnie wychodzące naprzeciw oczekiwaniom społecznym na oświatę stosownie do potrzeb społeczno-kulturowych i gospodarczych regionu – realizujących misje uniwersytetu na rubieżach. Zastosowano metodę historyczno-porównawczą, która jest stosowana w badaniach nad przebiegiem zjawisk i procesów zachodzących w przeszłości i oparta jest w głównej mierze na analizie źródeł historycznych. Z przeprowadzonych badań wynika, że wypracowana koncepcja funkcjonowania Uniwersytetu w Białymstoku jako Uniwersytetu Pogranicza – sprawdziła się. Jest to bowiem uczelnia, w której pielęgnowane są więzi międzyludzkie na wschodnim pograniczu, podejmowane są inicjatywy naukowe, które mieszczą się w kręgu badań porównawczych związanych z Polskim Pograniczem oraz kształci się w duchu przenikania i uzupełniania się kultur graniczących ze sobą regionów, uczy się dialogu, uznania i kultywowania tradycji. Jest instytucją, która ewoluuje od uniwersytetu regionalnego do najbardziej znaczącego w regionie wschodnioeuropejskim.