Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2017.39-07
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 39, 2017
Wielkość i struktura gospodarstw domowych w Siemiatyczach w 1807 roku

Autorzy: Joanna Schmidt ORCID
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Historyczno-Socjologiczny
Słowa kluczowe: gospodarstwo domowe struktura typologia Petera Lasletta model Siemiatycze
Data publikacji całości:2017
Liczba stron:26 (141-166)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Celem artykułu jest poznanie charakterystyki rodzinnych gospodarstw domowych mieszkańców Siemiatycz, uzyskanie odpowiedzi na pytanie, jaki był ich dominujący model oraz jak kształtowała się obecność różnych kategorii domowników – krewnych, służby i komorników. Dzięki temu możliwe będzie włączenie się w dyskusję nad geografią europejskich struktur gospodarstw domowych. Przyjęty w nauce model dzieli Europę na dwie strefy: zachodnią i wschodnią, do których później wprowadzono modyfikacje. W strefie zachodniej dominowało gospodarstwo proste z dużym udziałem służby i komorników, a we wschodniej, do której zaliczają się wschodnie tereny ziem polskich, gospodarstwo złożone funkcjonujące zasadniczo bez najemnych pracowników fizycznych. Podstawę badań stanowi rękopiśmienny spis parafii rzymskokatolickiej z 1807 roku. Z przeprowadzonych analiz wynika, że w Siemiatyczach, pomimo usytuowania na wschodzie obecny był zasadniczo model form rodzinnych typowy dla Europy Zachodniej. Gospodarstwa proste stanowiły większość (74%), a wielorodzinne występowały rzadko (7%).
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bogucka, Maria. „Rodzina w mieście polskim w XVI–XVII w. Wprowadzenie w problematykę”. Przegląd Historyczny 74 (1983), 3: 495–507.
2.Budzyński, Zbigniew. Kresy południowo wschodnie do końca XVIII w. T. 3. Przemyśl: TPN w Przemyślu, Uniwersytet Rzeszowski, 2005.
3.Chlebowski, Bronisław, Władysław Walewski, według planu Fulipa Sulmierskiego, red. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego. T. 10. Warszawa: Nakładem Władysława Walewskiego, 1880.
4.Dobroński, Adam. „Siemiatycze pod zaborem rosyjskim”. W: Studia i materiały do dziejów Siemiatycz, red. Henryk Majecki, 83–115. Warszawa: PWN, 1989.
5.Fauve-Chamoux, Antoinette. „Rodzina a gospodarstwo w Europie przedprzemysłowej (XVI–XVIII wiek)”. Studia Podlaskie 5 (1995): 133–148.
6.Flandrin, Jean L. Historia rodziny. Pokrewieństwo, dom, seksualność w dawnym społeczeństwie. Warszawa: Aletheia, 2015.
7.Gieysztorowa, Irena. Wstęp do demografii staropolskiej. Warszawa: PWN, 1976.
8.Guzowski, Piotr. „Geneza europejskiego modelu małżeństwa”. Przeszłość Demograficzna Polski 31 (2012): 7–41.
9.Hajnal, John. „Two Kinds of Preindustrial Household Formation System”. W: Family Forms in Historic Europe, red. Richard Wall, Jean Robin, Peter Laslett, 65–104. Cambridge: Cambridge University Press, 1983.
10.Holona, Emil. „Ludność miasta Pszczyna w świetle spisu z 1846 r.”. Przeszłość Demograficzna Polski 4 (1971): 151–169.
11.Jańczak, Julian. „Dom, gospodarstwo i rodzina wiejska w Wieluńskiem u schyłku XVIII stulecia”. W: Celem nauki jest człowiek… Studia z historii społecznej i gospodarczej ofiarowane Helenie Madurowicz-Urbańskiej, red. Piotr Franaszek, 107–139. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001.
12.Kaser, Karl. „The Balkan Joint Family: Redefining a Problem”. Social Science History 18 (1994), 2: 243–269.
13.Kopczyński, Michał. „Ludzie starzy w chłopskich i szlacheckich gospodarstwach domowych w Koronie u schyłku XVIII wieku”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 1 (2010): 111–119.
14.Kopczyński, Michał. Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVI–XVIII w. Warszawa: Wydawnictwo Krupski i Spółka, 1998.
15.Kuklo, Cezary. „Czy społeczeństwo polskie regulowało liczbę dzieci w rodzinach”. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 51/52 (1990/1991): 19–55.
16.Kuklo, Cezary. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa: Wydawnictwo DIG, 2009.
17.Kuklo, Cezary. „Gospodarstwa osób starszego pokolenia w miastach na ziemiach polskich w epoce późnofeudalnej”. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 58 (2010), 1: 121–133.
18.Kuklo, Cezary. Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1998.
19.Kuklo, Cezary. „O porzucaniu dzieci w osiemnastowiecznej Warszawie”. W: Ars historiae, historiae artis. Prace ofiarowane profesorowi Andrzejowi Wyrobiszowi, red. Ewa Dubas-Urwanowicz, Józef Maroszek, 235–253. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2012.
20.Kuklo, Cezary. „Urodzić się i zestarzeć w małym mieście staropolskim”. W: Między Zachodem i Wschodem. Studia ku czci profesora Jana Staszewskiego. T. 2, red. Jarosław Dumanowski, 345–353. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2003.
21.Kwaśny, Zbigniew. „Rodzina chłopska na Śląsku w XVIII i połowie XIX w.”. W: Pamiętnik XV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich. T. 2: Przemiany społeczne a model rodziny, red. Anna Żarnowska, 23–32. Gdańsk–Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 1995.
22.Laslett, Peter. „Family and Household as Work and Kin Group: Areas of Traditional Europe Compared”. W: Family Forms in Historic Europe, red. Richard Wall, Jean Robin, Peter Laslett, 513–564. Cambridge: Cambridge University Press, 1983.
23.Laszuk, Anna. Ludność województwa podlaskiego w drugiej połowie XVII wieku. Białystok–Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Białostockie Towarzystwo Naukowe, 1999.
24.Maroszek, Józef. „Rzemiosło w miastach podlaskich w XVI–XVIII w.”. W: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), red. Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, 88–195. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
25.Miodunka, Piotr. „Wielkość rodziny i gospodarstwa domowego w miastach południowej Małopolski w XVII i XVIII w.”. Przeszłość Demograficzna Polski 37 (2015), 2: 129–149.
26.Miesiąc-Stępińska, Anna, Konrad Rzemieniecki, „Greckokatolicka rodzina chłopska w ziemi chełmskiej w końcu XVIII w.”. Rocznik Dziejów Społecznych i Gospodarczych 59 (2009), 91–110.
27.Najdus, Walentyna. „Rodzina i domownicy rzemieślnika polskiego w latach 1772–1918 na podstawie materiałów małopolskich”. W: Społeczeństwo polskie XVIII i XIX w. Studia o rodzinie, red. Janina Leskiewicz, 13–81. T. 9. Warszawa: PWN, 1991.
28.Nietyksza, Maria. „Urbanizacja doby przemysłu a przemiany demograficzne”. W: Przełomy w historii. XVI Powszechny zjazd Historyków Polskich. Wrocław 15–18 września 1999 roku. Pamiętnik, red. Krzysztof Ruchniewicz, Jakub Tyszkiewicz, Wojciech Wrzesiński. T. 3, cz. 1, 275–283. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001.
29.Obraniak, Włodzimierz. „Sytuacja demograficzna komorników i czeladzi chłopskiej w wieluńskiem w końcu XVIII w.”. Przeszłość Demograficzna Polski 2 (1968): 109–117.
30.Okólski, Marek, Anna Fihel. Demografia. Współczesne zjawiska i teorie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2012.
31.Poniat, Radosław. Służba domowa w miastach na ziemiach polskich od połowy XVIII do końca XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo DIG, 2014.
32.Poniat, Radosław. „Wiek opuszczania rodzinnych gospodarstw domowych w epoce stanisławowskiej w świetle zeznań sądowych”. Przeszłość Demograficzna Polski 35 (2014): 7–40.
33.Rzemieniecki, Konrad. „Cykl rozwojowy gospodarstwa chłopskiego na przykładzie wsi parafii Będków (na podstawie spisu ludności z 1791 r.)”. Przeszłość Demograficzna Polski 26 (2005): 117–130.
34.Rzemieniecki, Konrad. „Rodzina i gospodarstwo chłopskie w ziemi wieluńskiej i powiecie ostrzeszowskim w końcu XVIII wieku”. Przeszłość Demograficzna Polski 29 (2010): 29–68.
35.Szołtysek, Mikołaj. „Households and Family System in Early Modern Europe”. W: The Oxford Handbook of Early Modern European History, 1350–1750. Vol. 1: Peoples and Place, red. Hamish Scott. Oxford: Oxford University Press, 2015.
36.Szołtysek, Mikołaj. „Mikrodemografia rodziny staropolskiej: kategorie współzamieszkiwania a rodzinne sytuacje opiekuńcze ludzi starych”. W: Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku. T. 1: Aspekty społeczno-kulturowe, red. Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc, 98–131. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2016.
37.Szołtysek, Mikołaj. „Three Kinds of Preindustrial Household Formation System in Historical Eastern Europe: A Challenge to Spatial Patterns of the European Family”. The History of The Family 13 (2008), 3: 225–257.
38.Szukała, Michał. „Piaseczno w połowie XIX wieku – struktury gospodarstw domowych i ruchliwość społeczna mieszkańców”. Przegląd Historyczny 53 (2012), 4: 885–997.
39.Wall, Richard. „Characteristic of European Family and Household System”. Historical Social Research 23 (1998), 1/2: 44–66.
40.Wall, Richard. „Elderly Persons and Members of Their Household in England and Wales from Preindustrial Times to the Present”. W: Aging in the Past. Demography, Society and Old Age, red. David Kertzer, Peter Laslett, 81–106. Berkeley: University of California Press, 1995.
41.Wyrobisz, Andrzej. „Typy funkcjonalne miast polskich XVI–XVIII w.”. Przegląd Historyczny 72 (1981), 1: 25–49.